Η πολιτική και ιδεολογική συζήτηση μέσα στην αριστερά έχει ανάψει. Το καλοκαίρι προσφέρει πάντα την ευκαιρία για διάβασμα και η πολύ πλούσια σε νέες εκδόσεις χρονιά εξασφαλίζει την κατάδυση σε μια πληθώρα από καινούργια βιβλία που μπορεί να επιλέξει κανείς.
Πιο καυτό και απ’ τους καύσωνες του φετινού Ιούλη είναι το ζήτημα της αριστερής εργατικής εναλλακτικής πρότασης απέναντι στη δεξιά κατρακύλα του ΣΥΡΙΖΑ. Γι’ αυτό, δεν είναι τυχαίο πως η επέτειος των100 χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917 –τη «μεγάλη εναλλακτική», την έφοδο στον ουρανό της εργατικής τάξης και όλων των καταπιεσμένων– είναι ο κύριος τροφοδότης αυτής της συζήτησης.
Το «Έτος Ένα της Ρώσικης Επανάστασης» του Βίκτορ Σερζ, το «Η Μόσχα του Λένιν» του Αλφρέντ Ροσμέρ και ο «Κρατικός Καπιταλισμός στη Ρωσία» του Τόνι Κλιφ (και τα τρία βιβλία κυκλοφόρησαν φέτος από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο) δεν πρέπει να τα χάσει κανείς και καμιά. Τα δυο πρώτα, γραμμένα με εξαιρετικά γλαφυρό τρόπο από επαναστάτες –πρώην αναρχικούς– που έζησαν από κοντά τα εκρηκτικά γεγονότα στη Ρωσία, προσφέρουν μια ζωντανή μαρτυρία και μια πανοραμική εικόνα των αγώνων της εργατικής τάξης, του ρόλου των επαναστατών και του επαναστατικού κόμματος, των αντιπαραθέσεων και των συγκρούσεων που σφράγισαν τα πρώτα χρόνια του νεαρού κράτους των σοβιέτ και της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Το τρίτο, το κλασικό βιβλίο του Τόνι Κλιφ, αποτελεί την καλύτερη μαρξιστική ανάλυση της σταλινικής αντεπανάστασης και της ταξικής φύσης των καθεστώτων που αυτή εδραίωσε στη Ρωσία και το «ανατολικό μπλοκ». Στην ίδια περίοδο των σταλινικών διώξεων τη δεκαετία του ’30 ξετυλίγεται και το καταπληκτικό μυθιστόρημα του Βίκτορ Σερζ «Υπόθεση Τουλάγιεφ» (ίσως το πιο πολυδιαβασμένο βιβλίο του), που μόλις ξανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Θύραθεν.
Στις νέες εκδόσεις για τα 100 χρόνια του Οκτώβρη αξίζει ακόμα να σημειώσουμε το βιβλίο του Ε. Χ. Καρ «Μικρή ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης» (Πατάκης) που αποτελεί τη συμπυκνωμένη εκδοχή του πολύ σημαντικού και εμπεριστατωμένου εννιάτομου έργου του «Η ιστορία της Σοβιετικής Ρωσίας», καθώς και το βιβλίο «Οκτωβριανή επανάσταση 1917-2017: Από το όραμα στην πράξη» του Τ. Τρίκκα (Θεμέλιο) που εξετάζει διαχρονικά την πορεία των σχέσεων του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος με την Τρίτη Διεθνή. Για την ίδια τη Διεθνή και την εξέλιξή της από όπλο για την εξάπλωση της επανάστασης μέσα από τη χάραξη στρατηγικής και τακτικής για το κτίσιμο νέων επαναστατικών κομμάτων, σε εργαλείο της σταλινικής αντεπανάστασης, αξίζει να διαβάσετε το σύντομο αλλά πολύ περιεκτικό βιβλίο του Ντάνκαν Χάλας «Κομιντέρν, Η Τρίτη Διεθνής» (Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο). Δυο ακόμα πρόσφατες εκδόσεις είναι η «Ικάρια πτήση - Χρονικό της ρωσικής επανάστασης» του Γ. Χλιουνάκη (Τόπος), μια καταγραφή που ξεκινά από το 1861 με την κατάργηση της δουλοπαροικίας στη Ρωσία και φτάνει μέχρι το θάνατο του Λένιν, τον Ιανουάριο του 1924, και η απολαυστική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο του Γ. Χάσεκ «Περιπέτειες στον Κόκκινο Στρατό» (Κοροτζής) από την οποία δεν λείπει το γνωστό σατυρικό, χιουμοριστικό και ανατρεπτικό χιούμορ του συγγραφέα του «Καλού στρατιώτη Σβέικ».
Τέσσερα μικρά βιβλία του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου είναι οι καλύτερες εισαγωγές για το συγκλονιστικότερο γεγονός του 20ου αιώνα: «Πώς νίκησε» και «Πώς χάθηκε η Ρώσικη Επανάσταση», «Πώς λειτουργούν τα σοβιέτ» του Τζον Ριντ και «Ο Λένιν σήμερα». Πολύ πιο αναλυτικά περιγράφει την πορεία της επανάστασης και το ρόλο των μπολσεβίκων ο Τόνι Κλιφ μέσα από τις πολύτομες πολιτικές βιογραφίες των δυο πιο κεντρικών πρωταγωνιστών της, του Λένιν και του Τρότσκι. Το βιβλίο του Κρις Χάρμαν «Η χαμένη επανάσταση – Γερμανία 1918-1923» αναλύει ιστορικά την επαναστατική κατάσταση που επικρατούσε στη Γερμανία την ίδια ακριβώς εποχή και που η ήττα της οδήγησε στην απομόνωση του εργατικού κράτους στη Ρωσία. Τέλος, αναντικατάστατη πηγή πλούτου της επαναστατικής μαρξιστικής παράδοσης αποτελούν τα ίδια τα βιβλία των δυο αυτών μπολσεβίκων ηγετών για τη Ρώσικη Επανάσταση: το «Κράτος και Επανάσταση» και «Οι Θέσεις του Απρίλη» του Λένιν (Σύγχρονη Εποχή), καθώς και «Τα διδάγματα του Οκτώβρη» (Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο) και η μνημειώδης «Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης» (Εργατική Πάλη) του Τρότσκι.
Τα 100 χρόνια της Ρώσικης Επανάστασης μπορεί να βάζουν τη σφραγίδα τους στις φετινές κυκλοφορίες, αλλά δεν μονοπώλησαν την εκδοτική δραστηριότητα στο αριστερό πολιτικό βιβλίο όλη την προηγούμενη χρονιά.
Η εκλογή του Τραμπ άνοιξε τη συζήτηση για την αντίσταση του εργατικού κινήματος στις ΗΠΑ. Ξεχωρίζουν δυο βιβλία: η «Κόκκινη Αμερική» του Κωστή Καρπόζηλου (Πανεπ. Εκδόσεις Κρήτης), που μέσα από τα βιώματα και τους αγώνες του ελληνικού στοιχείου μιας πολυεθνοτικής εργατικής τάξης, από τις αρχές μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, παρουσιάζει την πορεία αυτού του κινήματος. Και «Η εξέγερση των Τίμστερς» του Φ. Ντομπς (Διεθνές Βήμα) που περιγράφει την μεγαλειώδη νικηφόρα απεργία των οδηγών φορτηγών της Μινεάπολις που το 1934 πυροδότησε μια γενικευμένη εργατική έκρηξη. Μαζί με το βιβλίο «Αντεπίθεση – η αμερικάνικη εργατική τάξη τη δεκαετία του ‘30» του Τζ. Νιούσινγκερ (Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο) και την «Ιστορία του λαού των ΗΠΑ» του Χ. Ζιν (Άγρα) αποτελούν ένα δυνατό «πακέτο» για την παράδοση των αγώνων της τάξης μας στην καρδιά του παγκόσμιου καπιταλισμού.
Στην κορυφαία στιγμή του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα αναφέρεται το τελευταίο βιβλίο του Τάσου Κωστόπουλου «Κόκκινος Δεκέμβρης, το ζήτημα της επαναστατικής βίας» (Βιβλιόραμα), που αποτελεί μια εντυπωσιακή ανάλυση ενός δύσκολου θέματος: της επαναστατικής βίας του Δεκέμβρη του 1944, τότε που άρχουσα τάξη της Ελλάδας είδε το χάρο με τα μάτια της και η συσσωρευμένη ταξική οργή των από τα κάτω βγήκε στη επιφάνεια. Για την ίδια περίοδο εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο τόμος που κυκλοφόρησε με τα πρακτικά του συνέδριου «Από την Απελευθέρωση στα Δεκεμβριανά» σε επιμέλεια Π. Παπαστράτη, Μ. Λυμπεράτου, Λ. Σαράφη (Πάντειο), καθώς και «Η αδύνατη ταξική ανακωχή» του Δ. Μαργιόλη (ΚΨΜ). Μια συνολική ανάλυση με τις απαντήσεις στο κρίσιμο ερώτημα τι πήγε στραβά με την αριστερά τη δεκαετία του ’40 θα βρείτε στα βιβλία του Λ. Μπόλαρη «Αντίσταση, η επανάσταση που χάθηκε» και «Επανάσταση και Αντεπανάσταση στην Ελλάδα – Ο εμφύλιος πόλεμος 1946-49».
Γυναικείο κίνημα
Τα ζητήματα της καταπίεσης στον καπιταλισμό και ιδιαίτερα του σεξισμού έχουν ανοίξει μια πλατιά συζήτηση στην αριστερά. Το βιβλίο «Το γυναικείο ζήτημα – από την πρωτόγονη κοινωνία στη σύγχρονη εποχή» της μπολσεβίκας Αλεξάνδρας Κολοντάι (Σύγχρονη Εποχή), είναι μία ιστορική αναδρομή στη θέση της γυναίκας από την πρωτόγονη κοινωνία μέχρι το σύγχρονο καπιταλισμό. Αποτελεί ταυτόχρονα και ένα πανόραμα των μαχών που έδωσε το γυναικείο κίνημα από τα πρώτα του βήματα, την περίοδο της γαλλικής επανάστασης, μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα. Το βιβλίο του Ένγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους», αν και γραμμένο πριν από περίπου ενάμιση αιώνα, παραμένει η βάση για να εξηγήσουμε την καταπίεση στις ταξικές κοινωνίες, ιδιαίτερα αν το διαβάσουμε μαζί με την επικαιροποίησή του από τον Κρις Χάρμαν στο «Ο Ένγκελς και η καταγωγή της ανθρώπινης κοινωνίας» (Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο). Την εικόνα της προσπάθειας τα πρώτα χρόνια της Ρώσικης Επανάστασης για να σπάσουν τα στερεότυπα και οι «συνήθειες» που τροφοδοτούν το σεξισμό ζωγραφίζει η Κολοντάι στο μυθιστόρημά της «Ο έρωτας των εργατριών μελισσών» (Ελεύθερος Τύπος) αλλά και ο Τρότσκι στα «Προβλήματα της καθημερινής ζωής». Το βιβλίο του Κ. Τορπουζίδη «Ομοφυλοφιλία, σεξουαλικότητα και η πάλη για την απελευθέρωση» παρεμβαίνει στο ίδιο ζήτημα της σεξιστικής καταπίεσης από την πλευρά του ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος.
Το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο έχει αφιερώσει πολλές εκδόσεις του στην πάλη ενάντια στο ρατσισμό και τη φασιστική απειλή –από τη σύγκρουση με την ισλαμοφοβία μέχρι τον αγώνα για να καταδικαστούν σε ισόβια οι χρυσαυγίτες ναζί δολοφόνοι. Δυο νέα βιβλία δείχνουν το πώς η τέχνη μπορεί να βοηθήσει σε αυτήν την πάλη. «Η τέχνη απέναντι στον ναζισμό» (Πατάκης) του Θ. Σλιώμη αναδεικνύει την τεράστια σημασία των καλλιτεχνικών κινήσεων που αναπτύχθηκαν μέσα στα ναζιστικά στρατόπεδα σαν μορφή αντίστασης. «Ο έβδομος άνθρωπος» (Καστανιώτης) του Τζ. Μπέργκερ συνδυάζει την φωτογραφική καταγραφή με την πολιτική ερμηνεία και την προσωπική εμπειρία του μετανάστη (αν και γράφτηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, σήμερα είναι ακόμα πιο επίκαιρο από τότε).
Τέλος, δυο λογοτεχνικά βιβλία που αξίζει να διαβάσετε αυτό το καλοκαίρι: Το «Για τα πληγωμένα μας αδέλφια» του Ζ. Αντράς είναι ένα σύντομο, νευρώδες ιστορικό μυθιστόρημα γραμμένο με ύφος ρεπορτάζ που θυμίζει τα εγκλήματα της γαλλικής αποικιοκρατίας στην Αλγερία. Αν ψάχνετε για ένα πολιτικό μυθιστόρημα που να συναρπάζει με την πλοκή του, τότε αυτό είναι το ενδέκατο βιβλίο του βρετανού συγγραφέα Τζόναθαν Κόου «Ο αριθμός 11». Ο Κόου στήνει το σκηνικό του στο σύγχρονο αποκρουστικό κόσμο του νεοφιλελευθερισμού, ζωγραφίζοντας το φόντο ενός συστήματος σε βαθιά κρίση, με μια ένταση που πολλές φορές κάνει τους πρωταγωνιστές του να περνούν σε δεύτερο πλάνο.
Καλοκαιρινό "παζάρι βιβλίου"
Τρίτη 18 Ιούλη και Σάββατο 22 Ιούλη
Με όλες τις νέες εκδόσεις και πολλές προσφορές
Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Φειδίου 14 πίσω από Τιτάνια-ΡΕΞ τηλ. 2105247584 www.marxistiko.gr