Με την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών στις 22 Ιούλη "έκλεισε" τυπικά η πολιτική κρίση που βασανίζει την Τουρκία τις τελευταίες βδομάδες.         

Αυτό που πυροδότησε την κρίση ήταν η λήξη της θητείας του προέδρου Αχμέντ Σεζέρ, στις 16 Μάη. Η αντιπολίτευση και ο στρατός έκαναν ότι μπορούσαν  για να  εμποδίσουν την κατάκτηση και αυτού του πόστου από το ΑΚΡ, το κυβερνών κόμμα του Ταγίπ Ερντογκάν. Ο στρατός απείλησε ανοιχτά  με πραξικόπημα, οι πολιτικοί προσέφυγαν  στο Συνταγματικό Δικαστήριο, οι δικαστές διαστρέβλωσαν επιδεικτικά τον νόμο και η αντιπολίτευση και η "καλή κοινωνία" κατέβηκαν στους δρόμους.

Οι εφημερίδες και τα κανάλια κάνουν λόγο  για "ηλεκτρονικό πραξικόπημα": ο στρατός έστειλε το τελεσίγραφό του  ενάντια στην εκλογή του Γκιούλ στις 27 Απρίλη μέσα από την ιστοσελίδα  του. Και αξιοποιούν την κρίση για να "θυμίσουν" για μια ακόμα φορά πόσο καθυστερημένη και οπισθοδρομική είναι, υποτίθεται, η Τουρκία που βρίσκεται ακόμα ανάμεσα στον "φερετζέ" των ισλαμιστών και την "αρβύλα" των στρατηγών. Και πόσο αδύναμη είναι, ουσιαστικά, να βρεί μόνη της τον δρόμο: οι στρατηγοί θέλουν να υπερασπιστούν τον "κοσμικό χαρακτήρα" του Τουρκικού κράτους και τις δημοκρατικές παραδόσεις του κεμαλισμού, αλλά απειλούν με πραξικόπημα. Η κυβέρνηση του Ερντογκάν είναι η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας, αλλά προσπαθεί να γυρίσει την Τουρκία στην μαντήλα και την "σαρία" (τον ισλαμικό νόμο). Το συμπέρασμά τους είναι απλό: ο μόνη ελπίδα μπορεί να έρθει απ' έξω, από την "πολιτισμένη" Δύση. Eτσι ζωγραφίζουν την “Eυρωπαϊκή προοπτική” της Tουρκίας (δηλαδή την ένταξη στην EE και την ελληνική κυβέρνηση που την υποστηρίζει) σαν τον πραγματικό φορέα προόδου για την Tουρκία. Oι εργάτες της Tουρκίας, οι αγώνες τους, η αντίσταση τους στα πραξικοπήματα σβήνονται με μια μονοκονδυλιά.

Το κείμενο που ακολουθεί έχει γραφτεί από τον Ρον Μαργκούλις, μέλος του DCIP, της αδελφής οργάνωσης του ΣΕΚ στην Τουρκία.  Το άρθρο γράφτηκε λίγο πριν από την δεύτερη απόπειρα του Ερντογκάν να  περάσει την υποψηφιότητα του Γκιούλ από τη βουλή. 

Σωτήρης Kοντογιάννης

Δυό φορές μέσα στον Απρίλη, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους της Ιστανμπούλ και της Αγκυρας για να υπερασπιστούν “την Δημοκρατία”. Τυλιγμένοι με τουρκικές σημαίες και με φωτογραφίες του Κεμάλ Ατατούρκ, φώναζαν “Ευτυχισμένος είναι αυτός που μπορεί να λέει ότι είναι Τούρκος”, “Οχι στον ισλαμικό φονταμενταλισμό”, “Δεν είμαστε Αρμένιοι, είμαστε Τούρκοι”. Κάποιοι κρατούσαν πικέτες που καλούσαν τον στρατό “να πράξει το καθήκον του”, ζητώντας ουσιαστικά μια στρατιωτική επέμβαση ενάντια στην κυβέρνηση.

Το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας, το ΑΚΡ, προέρχεται από ένα ισλαμικό υπόβαθρο. Τα τελευταία πέντε χρόνια έχει κάνει δυο πράγματα. Οικονομικά έχει εφαρμόσει δουλικά ένα εμπνευσμένο από το ΔΝΤ νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα: ιδιωτικοποιήσεις, “μεταρρυθμίσεις” της κοινωνικής ασφάλισης και του συστήματος υγείας και μια ολόκληρη σειρά από πολιτικές που είναι πολύ οικείες στους εργαζόμενους σε ολόκληρη την ηπειρωτική Ευρώπη και την Βρετανία του Μπλερ. Αυτό έχει εξασφαλίσει στο ΑΚΤ την ευγνωμοσύνη και την στήριξη των μεγάλων επιχειρήσεων αυτής της χώρας.

Ταυτόχρονα, όμως, η κυβέρνηση εξακολουθεί να απολαμβάνει την λαϊκή υποστήριξη που είχε κερδίσει στις γενικές εκλογές του 2002. Κατά πάσα πιθανότητα είναι ακόμα πιο δημοφιλής σήμερα. Και αυτό ωφείλεται στο γεγονός ότι σε όλα τα μη οικονομικά ζητήματα, είναι η πιο φιλελεύθερη, μεταρρυθμιστική κυβέρνηση που είχε ποτέ η χώρα. Εχει κάνει βήματα (διστακτικά αλλά πρωτόγνωρα) για την επίλυση του Κουρδικού προβλήματος και του ζητήματος της Κύπρου, έχει φιλελευθεροποιήσει πολλούς περιοριστικούς νόμους (εν μέρει, αλλά όχι μόνο, λόγο της πίεσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης). Και ενώ δεν έχει κάνει ούτε ένα βήμα που θα μπορούσε με οποιονδήποτε τρόπο να ερμηνευτεί σαν “ισλαμικό”, το ίδιο το γεγονός ότι προέρχεται από ισλαμικό υπόβαθρο έχει σημάνει ότι οι θρησκευόμενοι άνθρωποι δεν αισθάνονται να πιέζονται από το κράτος.

Οι ιερές αγελάδες του Κεμαλισμού

Ολα αυτά έχουν έρθει σε σύγκρουση με την επίσημη Κεμαλική ιδεολογία της Τουρκίας. Αυτό που ευρέως ονομάζεται το “βαθύ κράτος” της Τουρκίας (στην πραγματικότητα δεν πρόκειται καθόλου για “βαθύ” αλλά απλά για το κράτος το ίδιο, από τον στρατό μέχρι την γραφειοκρατία και τις ημιεπίσημες ομάδες κρούσης) παρακολουθεί την κυβέρνηση με ένα αίσθημα κλιμακούμενου  πανικού. Οι ιερές αγελάδες του Κεμαλισμού, η ακεραιότητα της χώρας (που σημαίνει απλά καμιά παραχώρηση στους Κούρδους ή στην Κύπρο) και ο κοσμικός χαρακτήρας (που σημαίνει καμιά παραχώρηση σε οποιοδήποτε σημάδι θρησκευτικότητας) έμοιαζαν σαν να δέχονταν επίθεση.

Υπάρχουν δύο φωνές Κεμαλισμού και αντιδράσης. Η μία, φυσικά, είναι ο στρατός. Η δεύτερη, που ίσως αποτελεί μεγαλύτερη έκπληξη για έναν δυτικό παρατηρητή, είναι το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, το κυριότερο κόμμα της αντιπολίτευσης μέσα στην Βουλή. Αυτές οι φωνές ουρλιάζουν συνεχώς ενάντια σε κάθε απόπειρα της κυβέρνησης να μεταρρυθμίσει έναν μονολιθικό και καταπιεστικό κρατικό μηχανισμό. Και ξιφουλκούν συνεχώς ενάντια “στον κίνδυνο του ισλαμικού φονταμενταλισμού” που υποτίθεται ότι αντιπροσωπεύει το κυβερνών κόμμα.

Δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος στην Τουρκία. Ούτε η κυβέρνηση αντιπροσωπεύει κάτι τέτοιο. Αυτή, ακριβώς, η εμμονή της σοσιαλιδημοκρατίας να φωνάζει συνεχώς ενάντια στον υποτιθέμενο κίνδυνο του Ισλάμ και για τίποτα άλλο ήταν που έδωσε την δυνατότητα στην κυβέρνηση να περάσει το νεο-φιλελεύθερο πρόγραμμά της χωρίς να συναντήσει σχεδόν καμιά αντίσταση.

Οι προεδρικές εκλογές

Ο πρόεδρος εκλέγεται από το κοινοβούλιο κάθε εφτά χρόνια στην Τουρκία. Ο στρατός και οι σοσιαλδημοκράτες λένε εδώ και καιρό ότι δεν πρόκειται να επιτρέψουν σε κανέναν που η γυναίκα του φοράει ισλαμική μαντήλα να γίνει πρόεδρος! Με δεδομένο ότι η κυβέρνηση μπορεί να χρησιμοποιήσει την κοινοβουλευτική της πλειοψηφία για να εκλέξει όποιον θέλει, το “δεν θα επιτρέψει” σημαίνει “δεν θα επιτρέψει σε μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση να εφαρμόσει τις δημοκρατικές διαδικασίες”.

Οι δυο διαδηλώσεις του περασμένου μήνα αντιπροσωπεύουν μια προσπάθεια του στρατού να δημιουργήσει κάποιου είδους λαϊκή βάση για την μάχη του ενάντια στην κυβέρνηση. Ποτέ μέχρι σήμερα δεν είχε κάποια διαδήλωση τόσο καλή υποδοχή από τον τύπο και τόσο μεγάλη βοήθεια από τις αρχές! Και εγώ δεν έχω δει ποτέ τόσο πολύ κόσμο να φτάνει σε μια διαδήλωση με τζίπ και ακριβά φορέματα. Η μεσαία τάξη, οργανωμένη από τον στρατό και τους σοσιαλδημοκράτες, κατέβηκε στους δρόμους για να ζητήσει από τον στρατό να υπερασπιστεί το λάιφ στάιλ της! Οι “καλές” συνοικίες της Ιστανμπούλ ήταν γεμάτες με τουρκικές σημαίες την ημέρα της διαδήλωσης. Στο υπόλοιπο κομμάτι της πόλης δεν υπήρχε ούτε σημάδι σημαίας ούτε κάποια κίνηση προς την διαδήλωση.

Θέλοντας να αποφύγει μια άμεση αντιπαράθεση με τον στρατό η κυβέρνηση πρότεινε τον υπουργό Eξωτερικών Αμπντουλάχ Γκιούλ αντί για τον ίδιο τον πρωθυπουργό Ερντογκάν για πρόεδρο. Ο Ερντογκάν έχει ένα ευρέως γνωστό και ισχυρό Ισλαμικό παρελθόν. Οχι όμως και ο Γκιούλ που θεωρείται αξιοσέβαστος, μετριοπαθής και με ήπιους τρόπους.

Οταν εκλέχτηκε, ο στρατός εξέδωσε μια διακήρυξη με την οποία απειλούσε με πραξικόπημα και το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα έφερε την υπόθεση στο συνταγματικό δικαστήριο με πρόσχημα ένα τεχνικό ζήτημα γύρω από την καταμέτρηση. Το δικαστήριο ακύρωσε την εκλογή του Γκιούλ. Αυτό σημαίνει ότι οι γενικές εκλογές που είχαν προγραμματιστεί για τον Νοέμβρη, θα γίνουν τώρα γρηγορότερα.

Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η κυβέρνηση θα κερδίσει αυτές τις εκλογές με άνεση. Στο μεταξύ, το δικό μας καθήκον είναι να υπερασπιζόμαστε την δημοκρατία απέναντι στις στρατιωτικές απειλές ενώ την ίδια ώρα θα συνεχίζουμε να παλεύουμε ενάντια στο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα της κυβέρνησης και να χτίζουμε τις καμπάνιες ενάντια στον πόλεμο και την κατοχή του Ιράκ, ενάντια στις μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας και ενάντια στην κλιματική αλλαγή.   

Ρονι Μαργκόλις

OMIΛHTPIA AΠO TOYPKIA ΣTON MAPΞIΣMO 2007
Tην Παρασκευή 19/5 στις 5μμ θα μιλήσει για την κρίση στην Tουρκία η σ.Eρίφε Kιόσε από το DSIP