Πολιτισμός
Κινηματογράφος: Η πολωμένη Γαλλία: “Αυτή η γη είναι δική μας“ (Chez nous)

Ακριβώς τη μέρα της επίσκεψης Μακρόν και μακριά από τις πομπώδεις δηλώσεις, βγήκε στις αίθουσες μια ταινία που δείχνει εύστοχα ποιά είναι η πραγματική κατάσταση στη Γαλλία σήμερα –καθόλου κολακευτική για τον πρόεδρό της. Η ταινία του Λουκά Μπελβό (γνωστού από τους «38 μάρτυρες») κυκλοφόρησε στη Γαλλία λίγο πριν τις προεδρικές εκλογές και προκάλεσε σάλο. Ο λόγος είναι ότι φωτογραφίζει το φαινόμενο του κόμματος της Μαρίν Λεπέν μέσα από μια ιστορία μυθοπλασίας. 

Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από την Πολίν, μια ιδιωτική νοσοκόμα που μεγαλώνει μόνη τα παιδιά της σε μια μικρή πόλη της βόρειας Γαλλίας κοντά στο Καλαί, μια πόλη φτωχή και παρατημένη διαχρονικά από τις κυβερνήσεις: κοινωνικές υπηρεσίες και συγκοινωνίες ρημάζουν και ο κόσμος ασφυκτιά μέσα στην ανεργία, το θυμό και την απόγνωση. Η Πολίν προέρχεται από αριστερή εργατική οικογένεια – ο πατέρας της παλιός συνδικαλιστής της CGT στα ορυχεία και μέλος του Κ.Κ. Γαλλίας έχει λυγίσει από την ανεργία και τις αρρώστιες-, η ίδια εξατομικοποιημένη και απολίτικη, αλλά με καλές σχέσεις με τον απλό κόσμο της πόλης. Για αυτό το λόγο, γνωστός ακροδεξιός γιατρός με τον οποίο συνεργάζεται στενά, της προτείνει να μπει επικεφαλής στις τοπικές εκλογές με το ψηφοδέλτιο ενός νεοσύστατου εθνοπατριωτικού συνδυασμού. Η Πολίν διστάζει, αλλά σταδιακά «ψήνεται», με το σκεπτικό ότι πρέπει κι αυτή να κάνει κάτι για να αλλάξει την κατάσταση. Θα μπει στη δίνη της πολιτικής του κόμματος και της δυναμικής αρχηγού του που είναι κόρη ενός γηραιού ακροδεξιού πολιτικού, ενώ οι φίλοι της πολώνονται ανάμεσα σε ένα κομμάτι που γλυστρά προς τον ρατσισμό και ένα άλλο που αντιστέκεται. Παράλληλα επανασυνδέεται με έναν εφηβικό της έρωτα, χωρίς να γνωρίζει ότι ασχολείται με ναζιστικές ένοπλες συμμορίες.

Το στοίχημα που αναλαμβάνει η ταινία είναι πολύ προκλητικό και επίκαιρο, και παρά τον κίνδυνο να πέσει σε ηθικοπλαστικά διδάγματα ή σε καρικατούρες, το φέρνει σε πέρας, θυμίζοντας την πολιτική πυξίδα του σινεμά του Κεν Λόουτς. Τα πιο δυνατά του στοιχεία βρίσκονται κατ’αρχήν στην αναζήτηση του «γιατί», «γιατί η εργατική τάξη φτάνει να στηρίζει την άκρα δεξιά;». Μακριά από κλισέ και «κοινωνικούς αυτοματισμούς», η Πολίν στρέφεται στα δεξιά γιατί η αριστερά είναι κάτω από τις περιστάσεις. Δεν την πλησίασε το Κομμουνιστικό Κόμμα στο οποίο ανήκει ο πατέρας της αλλά ο γιατρός, αυτός ψάρεψε πρώτος στα θολά νερά της αγανάκτησής της και την έστρεψε στον ρατσισμό.  Θέλει να παλέψει αλλά δεν ξέρει προς τα πού. Το ίδιο ισχύει για τον κοινωνικό της περίγυρο, ανθρώπους αγανακτισμένους μέσα στην κρίση, το πώς απαντούν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το ποιός τους απευθύνεται. Αυτό δεν σημαίνει άφεση για αντιδραστικές επιλογές που κάνει η αρνητική ηρωίδα, αλλά ανάγκη για απαντήσεις που μόνο η πολιτική ματιά μπορεί να δώσει. Η πολιτική βρίσκεται παντού, είτε επιλέγει κανείς να ασχοληθεί, είτε όχι.

Εξαθλίωση

Το δεύτερο πλεονέκτημα της ταινίας είναι η απεικόνιση της ακροδεξιάς κι η σχέση της με τον φασισμό. Βλέπουμε τα στελέχη του νέου ακροδεξιού μορφώματος που θέλει να αποποιηθεί το φασιστικό παρελθόν του, να σπεκουλάρουν πολύ προσεκτικά πάνω στην εξαθλίωση της εργατικής τάξης, φορτώνοντας τις ευθύνες σε αριστερές και δεξιές κυβερνήσεις, με έναν αφηρημένο καταγγελτικό λόγο για την κερδοσκοπία, τις τράπεζες, χωρίς συγκεκριμένη κοινωνική αναφορά εκτός από τον «Γαλλικό λαό». Από τη μια η πατρίδα και οι Γάλλοι και από την άλλη οι «άλλοι», τα «αποβράσματα», μια διπλή γλώσσα για να μην σοκάρει τα ευαίσθητα αυτιά του νέου ακροατήριου, στις ψήφους του οποίου στοχεύουν. Όμως η σχέση με τις φασιστο-συμμορίες υπάρχει, μυστική και αναγκαία για την αστυνόμευση και τις βρωμοδουλιές που θα πείσουν την αστική τάξη ότι το κόμμα αυτό «μπορεί να κάνει τη δουλειά». Στο κόμμα της Λεπέν έγιναν έξαλλοι όταν η ταινία βγήκε στις γαλλικές αίθουσες. 

Τρίτο στοιχείο, τίποτα δεν είναι νομοτελειακά προκαθορισμένο. Η Πωλίν πήγε δεξιά, η αριστερά μπορεί να φαίνεται απούσα σαν πολιτική οργάνωση, όμως έξω από τις ακροδεξιές συγκεντρώσεις βλέπουμε κόσμο να διαδηλώνει, στα γκέτο των μεταναστών βλέπουμε νεολαία που διαμαρτύρεται κι αυτό τελικά γίνεται καταλύτης στην στάση της Πολίν. Ο Μπελβό έφερε με θαρρετό τρόπο στη μεγάλη οθόνη μια συζήτηση που απασχολεί όλη την Ευρώπη δείχνοντας τις δυνατότητες και την αξία του πολιτικού σινεμά.