Οχι απλά περίπατος αλλά και θρίαμβος μοιάζει ότι θα είναι για τον Ταγίπ Ερντογκάν και το κόμμα του, το ΑΚΡ (Κόμμα Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης) οι πρόωρες βουλευτικές εκλογές που γίνονται την Κυριακή στις 22 Ιούλη στην Τουρκία. Τα γκάλοπ προβλέπουν ότι το ΑΚΡ θα ξεπεράσει το 40% στις κάλπες και θα κερδίσει μια άνετη πλειοψηφία στη νέα Βουλή.
Που οφείλεται αυτή η επιτυχία; Οι εφημερίδες όταν μιλάνε για τις εκλογές στην Τουρκία, φροντίζουν πάντοτε να θυμίζουν ότι το ΑΚΡ είναι «ισλαμικό κόμμα». Αυτό που πυροδότησε, άλλωστε, την κρίση που οδήγησε στις πρόωρες εκλογές ήταν η υποψηφιότητα του Αμπντουλάχ Γκιούλ για την Προεδρία της Δημοκρατίας. Ο Γκιούλ εκτός από υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης του Ερντογκάν είναι και πιστός μουσουλμάνος. Ακόμα χειρότερα για το τουρκικό στρατιωτικό και πολιτικό κατεστημένο που κρύβεται πίσω από τον «κεμαλισμό» και την «απαράβατη αρχή» της διαφύλαξης του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους, η κυρία Γκιούλ δεν εμφανίζεται ποτέ δημόσια χωρίς να έχει το κεφάλι της καλυμένο με την ισλαμική μαντήλα. Ακούς εκεί! η Πρώτη Κυρία της Τουρκίας με ισλαμική μαντήλα! Τι πρόκληση!
Οι στρατηγοί –που έχουν ανατρέψει τέσσερις κυβερνήσεις μέσα στα τελευταία 50 χρόνια- έτρεξαν αμέσως να «προειδοποιήσουν» την Βουλή να μην τολμήσει να ψηφίσει τον Γκιούλ για νέο πρόεδρο. Και η αντιπολίτευση, το «κεμαλικό» «σοσιαλδημοκρατικό» Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα του Ντενίς Μπαϊκάλ που έχει καταφέρει με την στάση του να μοιάζει με πολιτικό κόμμα των στρατηγών, έτρεξε να καλέσει σε συγκεντρώσεις ενάντια στην κυβέρνηση με πλακάτ που παρουσιάζαν τον Ερντογκάν σαν τον Χομεϊνί της Τουρκίας και συνθήματα «όχι στην σαρία» (οχι στον ισλαμικό νόμο).
Οταν ο Ερντογκάν και η Βουλή αρνηθηκαν να υποταχθούν στις πιέσεις των στρατηγών ήρθε η σειρά των δικαστών να αποδείξουν, έμπρακτα, την πίστη τους στο κατεστημένο: και το έκαναν στο ακέραιο. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε την απόφαση της Βουλής άκυρη με την δικαιολογία ότι η εκλογή του Γκιούλ δεν είχε εγκριθεί από τα 2/3 των βουλευτών! Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποδεχτεί το αποτέλεσμα. Ο κόσμος, όμως –καθόλου άδικα- μιλούσε πια ανοιχτά για πραξικόπημα.
Μόλις προκηρύχθηκαν οι εκλογές ο Ερντογκάν πέρασε στην αντεπίθεση. Η κυβέρνηση κατέθεσε στην Βουλή ένα νομοσχέδιο που όριζε ότι από εδώ και πέρα ο πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν θα εκλέγεται από την Βουλή αλλά απ’ ευθείας από τον λαό. Για το κεμαλικό-στρατιωτικό κατεστημένο το νομοσχέδιο ήταν μια ακόμα πρόκληση πρώτου μεγέθους. O σημερινός πρόεδρος, ο Αχμέντ Σεζέρ, είναι σκληροπυρηνικός κεμαλιστής. Και το ίδιο ισχύει για την συντριπτική πλειοψηφία των προκατόχων του. Στις εκλογές οι κεμαλιστές παίρνουν γύρω στο 20% των ψήψων. Η προεδρία της Δημοκρατίας, όμως, είναι -χάρη στις πιέσεις του στρατού- παραδοσιακά δική τους. Η άμεση εκλογή του προέδρου από τον λαό θα δώσει, δίχως αμφιβολία, τέλος σε αυτό το άγραφο προνόμιο.
Οπως ήταν αναμενόμενο ο Μπαϊκάλ και οι στρατηγοί προσέφυγαν και πάλι στην δικαιοσύνη, ζητώντας την ακύρωση του νόμου. Αλλά αυτή τη φορά οι δικαστές δεν τόλμησαν να προχωρήσουν σε ένα ακόμα πραξικόπημα, η προσφυγή απορρίφθηκε και ο Ερντογκάν γιόρτασε την πρώτη του νίκη.
Το ΑΚΡ έχει πράγματι τις ρίζες του στο πολιτικό Ισλάμ. Αλλά η ατζέντα του Ερντογκάν δεν έχει τίποτα το ισλαμιστικό. Το όραμά του δεν είναι μια Τουρκία παραδομένη στα χέρια των ιμάμηδων και της σαρία αλλά μια Τουρκία παραδωμένη στα χέρια των τραπεζιτών, των βιομήχανων, των πολυεθνικών επιχειρήσεων και των κερδοσκόπων του χρηματιστήριου. Το ίνδαλμα του Ερντογκάν δεν είναι ο Χομεϊνί του Ιράν αλλά η Θάτσερ της Βρετανίας.
Το ΑΚΡ κατάφερε, μέσα στα λίγα χρόνια που είναι στην εξουσία, να κερδίσει την εμπιστοσύνη του μεγαλύτερου κομματιού των καπιταλιστών της Τουρκίας. Και καθόλου άδικα: ο πληθωρισμός –μια μόνιμη πληγή της «παλιάς» Τουρκίας- πατάχθηκε, φρέσκα κεφάλαια άρχισαν να καταφθάνουν για να αρπάξουν τις ευκαιρίες που άνοιγε το πρόγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων, το χρηματιστήριο πήρε φωτιά, οι επενδύσεις απογειώθηκαν και η Τουρκία έγινε η πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη χώρα του ΟOΣΑ –του κλάμπ των βιομηχανικών χωρών του πλανήτη.
Kόστος
Το κόστος αυτής της επιτυχίας το πλήρωσε, φυσικά, η εργατική τάξη με τρελούς ρυθμούς δουλιάς, πάγωμα των μισθών και απογείωση της ανασφάλειας: οι ρυθμοί της εκμετάλλευσης αυξήθηκαν κατακόρυφα. Παρόλα αυτά, όμως, το βιοτικό επίπεδο άρχισε να ανεβαίνει. Την ίδια ώρα, άλλα κομμάτια του πληθυσμού –μικροεπιχειρηματίες, βιοτέχνες, μαγαζάτορες, ελεύθεροι επαγγελματίες- άρχισαν να πλουτίζουν. Αντί να πέφτει, η δημοτικότητα της κυβέρνησης άρχισε να ανεβαίνει.
Οι προσπάθειες του στρατιωτικού-κεμαλικού κατεστημένου να ανατρέψει την κυβέρνηση του ΑΚΡ με στρατιωτικούς εκβιασμούς, εμφανώς παράνομες δικαστικές αποφάσεις και «λαϊκές» συγκεντρώσεις της καλής κοινωνίας ήρθαν να συμπληρώσουν αυτή την εικόνα. Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι πλημμύρισαν την Ιστανμπουλ την περασμένη Κυριακή για να πάρουν μέρος στην προεκλογική συγκέντρωση του Ερντογκάν. Την επόμενη Κυριακή το ΑΚΡ αναμένεται να «σαρώσει».
Ποιός μπορεί να δώσει την απάντηση στην νεοφιλελεύθερη ατζέντα του Ερντογκάν; Σίγουρα όχι η επίσημη αντιπολίτευση του «σοσιαλδημοκρατικού» κόμματος του Μπαϊκάλ –ενός κόμματος που καθόλου άδικα έχει ταυτιστεί στην συνείδηση της εργατικής τάξης με τους στρατηγούς, τους δικαστές και τους πραξικοπηματίες.
Οι εφημερίδες της Τουρκίας έχουν γεμίσει αυτές τις μέρες με σενάρια για την ενδεχόμενη είσοδο στην νέα Βουλή του ανοιχτά φασιστικού κόμματος «Εθνικής Δράσης» του Ντεβλέτ Μπαρτσελί. Ο εκλογικός νόμος στην Τουρκία έχει σαν όριο το 10% για την είσοδο ενός κόμματος στην Βουλή. Το εξωφρενικό αυτό ποσοστό, που έχει σαν πραγματικό στόχο να αποκλείσει τους Κούρδους από το κοινοβούλιο, είχε αφήσει στις προηγούμενες εκλογές όλα τα κόμματα έξω από την Βουλή, εκτός από τα δύο μεγάλα: το ΑΚΡ και τους κεμαλιστές του Μπαϊκάλ. Τώρα τα προγνωστικά λένε ότι οι φασίστες μπορεί να πάρουν μέχρι και 12%. Μερικοί μιλάνε ακόμα και για το ενδεχόμενο μιας κυβέρνηση συνεργασίας Μπαϊκάλ-Μπαρτσελί μετά τις εκλογές. Παρόλο που αυτό το σενάριο ανήκει στην επιστημονική φαντασία, οι φασίστες αποτελούν πραγματική απειλή στην Τουρκία και η εισοδός τους στην Βουλή θα είναι ένα πλήγμα για την εργατική τάξη.
Η Τουρκία έχει γνωρίσει ένα πολύ δυνατό κίνημα τα τελευταία χρόνια. Το 2003 οι αντιπολεμικές διαδηλώσεις –που απείλησαν να εισβάλλουν στο κοινοβούλιο αν τολμούσε να συμμαχήσει με τον Μπους- ανάγκασαν την κυβέρνηση του Ερντογκάν να αρνηθεί στον αμερικανικό στρατό να χρησιμοποιήσει το έδαφος της Τουρκίας σαν ορμητήριο ενάντια στο Ιράκ. Η αριστερά έπαιξε ηγεμονικό ρόλο σε αυτές τις κινητοποιήσεις.
Παρόλα αυτά, εξακολουθεί να είναι πολύ αδύναμη στην Τουρκία. Οι παραδόσεις του σταλινισμού, ο σεχταρισμός, η αυτοαναφορά και η επιρροή των ιδεών των “ένοπλων οργανώσεων” απομόνωσε, μέσα στα προηγούμενα χρόνια, το μεγαλύτερο κομμάτι της αριστεράς από την εργατική τάξη και την νεολαία αφήνοντάς το απροστάτευτο στα χέρια της κρατικής καταστολής –που φρόντισε να το αποτελειώσει στα «λευκά κελιά» των τουρκικών φυλακών. Στις εκλογές καμμιά οργάνωση της αριστεράς δεν έχει καταφέρει, τα τελευταία χρόνια, όχι απλά να ξεπεράσει το 10%: ούτε το 1% δεν έχει καταφέρει να φτάσει.
Οι εκλογές της 22ας Ιούλη είναι μια ευκαιρία για την αριστερά. Ο εκλογικός νόμος βάζει σαν όριο το 10% για τα κόμματα –αλλά δεν βάζει κανένα όριο για τους ανεξάρτητους υποψήφιους που διεκδικούν μια έδρα σε κάποια από τις εκλογικές περιφέρειες της Τουρκίας. Τόσο οι Κούρδοι, όσο και οι οργανώσεις της αριστεράς έτρεξαν να αξιοποιήσουν αυτή την ευκαιρία, με την ελπίδα να κατακτήσουν κάποιες έδρες στο κοινοβούλιο.
Aριστερά
Η πιο σημαντική υποψηφιότητα στα πλαίσια της αριστεράς είναι αναμφίβολα η υποψηφιότητα του Μπασκίν Οράν. Ο Οράν είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αγκυρας. Εγινε διασημος πριν από λίγα χρόνια, όταν συνέταξε, μαζί με τον Ιμπαίμ Καμπόγλου για λογαριασμό του ίδιου του πρωθυπουργού μια έκθεση για τα δικαιώματα των μειονοτήτων στην Τουρκία. Η έκθεση καταδίκαζε ανοιχτά και με στοιχεία την πολιτική της Τουρκίας απέναντι όχι μόνο στους Κούρδους αλλά και τους Αλεβίτες και τους Αρμένιους και όλες τις άλλες εθνικές ή θρησκευτικές μειονότητες.
Ο εισαγγελέας άσκησε δίωξη στον Οράν και στον Καμπόγλου για «προτροπή σε μίσος και σε εχθρότητα και για προσβολή της δικαιοσύνης». Οι εθνικιστές τους αποκάλεσαν προδότες. Οι φασίστες απείλησαν να τους δολοφονήσουν. Στο δικαστήριο ο Οράν, αντί να κάνει πίσω, εξαπέλυσε μια ακόμα επίθεση σε βάρος της πολιτικής απέναντι στις μειονότητες αποκαλώντας την «ντροπή της Τουρκίας».
Ο Οράν έχει μια μεγάλη ιστορία. Από το πραξικόπημα του1980 μέχρι σήμερα έχει απολυθεί τρεις φορές, λόγω των απόψεών του, από το πανεπιστήμιο –για να επιστρέψει ξανά θριαμβευτικά στην θέση του λίγο αργότερα. Στις ομιλίες του λέει ότι ο στόχος του είναι να γίνει η φωνή των καταπιεσμένων, των αποκλεισμένων και των αδικημένων. Δηλώνει ότι η υποψηφιότητά του είναι αντίθετη με την ιδέα ότι μόνο οι Κούρδοι μπορούν να υπερασπιστούν τους Κούρδους και μόνο οι Αλεβίτες τους Αλεβίτες. Ενας Τούρκος μπορεί να υπερασπιστεί από έναν Κούρδο, ένας σοσιαλιστής από έναν Καυκασιανό κλπ.
Η υποψηφιότητα του Οράν έχει κινητοποιήσει χιλιάδες απλούς ανθρώπους που έχουν τρέξει να πλαισιώσουν τις επιτροπές στήριξης και τις καμπάνιες του. Δυστυχώς οι περισσότερες οργανώσεις της αριστεράς έμειναν εγκλωβισμένες στην παλιά λογική του σεχταρισμού και κατέβασαν στις εκλογές τους δικούς τους «ανεξάρτητους» υποψήφιους –κατά κανόνα τις ηγεσίες τους. Το DSIP –η αδελφή οργάνωση του ΣΕΚ στην Τουρκία- στηρίζει με όλες της τις δυνάμεις τον Οράν. Ενα καλό αποτέλεσμα στις 22 Ιούλη θα είναι μια πολύ καλή βάση για μια νέα ριζοσπαστική αριστερά στην Τουρκία.
Aπό την τηλεφωνική επικοινωνία με τους συντρόφους του DSIP