Ιστορία
Πριν 30 Xρόνια στη Βρετανία: Rock Against Racism

Tο Aντιρατσιστικό Φεστιβάλ το 1978 στο Λονδίνο. Στη σκηνή οι Clash

Φέτος κλείνουν 30 χρόνια από την ίδρυση του Αnti - Nazi - League (ΑΝL) του Αντιναζιστικού Συνδέσμου στη Βρετανία το Νοέμβρη του 1977. Λίγους μήνες πριν, τον Αυγουστο του 1976, ένα μικρό κείμενο κάλεσμα δημοσιευτηκε στις δύο μεγάλης κυκλοφορίας μουσικές εφημερίδες (Νew Μusical Εxpress και Melody Maker) καθώς και στην εφημερίδα Σοσιαλιστής Εργάτης. Το κείμενο έλεγε:         

“Οταν διαβάσαμε για τη συναλία του Ερικ Κλάπτον στο Μπέρμπιγχαμ όπου υποστήριξε τον Ινοχ Πάουελ (ηγέτη του φασιστικού Εθνικού Μετώπου) κοντέψαμε να ξεράσουμε. Τι γίνεται Ερικ, έχεις εθιστεί τόσο πολύ στη Daily Express και έχεις χάσει τη μπάλα; Η μισή μουσική σου είναι μαύρη. Είσαι ο μεγάλος αποικιοκράτης της ροκ μουσικής. Είσαι καλός μουσικός, αλλά τι θα ήσουν χωρίς τα μπλούζ; Πρέπει να πολεμήσεις το ρατσιστικό δηλητήριο αλλιώς θα εκφυλιστείς μαζί με όλους τους λεφτάδες που κατέκλεψαν την ροκ κουλτουρα με τα μπλοκ επιταγών και τις πιστωτικές τους κάρτες. Θέλουμε να οργανώσουμε ένα κίνημα από τα κάτω ενάντια στο ρατσιστικό δηλητήριο μέσα στη μουσική. Ζητάμε την υποστήριξή σας στο “Rock Against Racism” (RAR) το “Ροκ ενάντια στο Ρατσισμό”. Υ.Γ Ποιός σκότωσε το σερίφη Ερικ; Σίγουρα όχι εσύ”.

Ηταν πραγματικά αδιανόητο ένας μουσικός αυτού του μεγέθους να διασκευάζει το “I shot the sheriff” του Μπομπ Μάρλευ και την ίδια στιγμή να διαμαρτύρεται για τους Τζαμαϊκανους και τους Ασιάτες που απειλούσαν την βρετανική καθαρότητα! Το ίδιο διάστημα ο David Bowie δήλωνε σε μια συνέντευξη στο Πλεϊ Μποϊ τη συμπάθειά του στο φασισμό αποκαλώντας τον απλά μια “ακραία μορφή εθνικισμού”. Αργότερα, προσπαθώντας να συμμαζέψει τα ασυμάζευτα είπε ότι “σαν καλλιτέχνης ένοιωθα ότι κάτι ανάλογο υπήρχε στην ατμόσφαιρα της εποχής και έτσι πέρασε και μέσα στο γραψιμό μου”.

Aπειλή

Οι δικαιολογίες τους (ο Κλάπτον υποστήριξε αργότερα ότι για όλα έφταιγε ο εθισμός του στο αλκοόλ)  ήταν γελοίες. Ομως η απειλή του φασισμού έκανε πραγματικά την εμφάνισή της στα μέσα στης δεκαετίας του 70 στη Βρετανία. Το “Ροκ ενάντια στο Ρατσισμό” δεν ήταν απλά μια κίνηση για να κριτικάρει τις ντίβες του ροκ. Μαζί με τον Αντιναζιστικό Σύνδεσμο οργάνωσαν ένα κίνημα που τσάκισε τη φασιστική απειλή.

Eνας από τους οργανωτές του από το Socialist Workers Party ο Ρότζερ Χάντλ θυμάται: “ηταν μια τρομακτική περίοδος, έσκασε σαν βόμβα. Είχαμε μόλις βγεί από την απεργιακή έκρηξη του 1972-74 που ρίξαμε την κυβέρνηση των τόρυδων. Οι εργατικοί ήταν στην εξουσία και εμείς περιμέναμε να τελειώσει ο μήνας του μέλιτος για να πάρουν μπρός ξανά οι αγώνες. Και ξαφνικά αρχίσαμε να βλέπουμε κόσμο να κυκλοφορεί στους δρόμους με σβάστικες”.

Το 1976 οι Εργατικοί άνοιξαν μια τεράστια επίθεση ενάντια στο κοινωνικό κράτος και στα δικαιώμτα των εργαζομένων με περικοπές στους μισθούς, απολύσεις. Η δυσαρέσκεια ήταν μεγάλη. Το “Eθνικό Mέτωπο” το φασιστικό κόμμα του πρώην βουλευτή των Τόρυδων Ινοχ Πάουελ έτρεξε να ρίξει τις ευθύνες στα εκατομμύρια των μεταναστών πρώτης και δεύτερης γενιάς από τις πρώην αποικίες, την ίδια στιγμή που οι οργανωμένες συμμορίες του άρχισαν να τριγυρνάνε στις γειτονιές τους και να σπέρνουν τον τρόμο. Η Μάργκαρετ Θάτσερ δήλωνε: “ο λαός φοβάται ότι αυτή η χώρα έχει αρχίσει να βαλτώνει από ανθρώπους διαφορετικής κουλτούρας και γι αυτό αρχίζει να γίνεται εχθρικός σε όσους περνάνε τα σύνορα”. Με τέτοια κάλυψη το Εθνικό Μέτωπο κατάφερε να πάρει πάνω από 100.000 ψήφους το 1976 στις τοπικές εκλογές στο Λονδίνο. Σε κάποιες περιοχές τα ποσοστά του έφταναν να διεκδικούν ακόμα και την πρώτη θέση από τους Eργατικούς ή τους Tόρυδες.

Η ανταπόκριση στο κάλεσμα για την ίδρυση του R.A.R ήταν άμεση. Την επόμενη μέρα εκατοντάδες ανταποκρίθηκαν δηλώνοντας ότι θέλουν να συμμετέχουν στην καμπάνια. Μέσα σε λίγους μήνες το RAR μπορούσε να οργανώνει συναυλίες ενάντια στο ρατσισμό τοπικά σε διάφορες γειτονιές του Λονδίνου και όλης της χώρας. Χωρίς να έχουν την παραμικρή στήριξη από τα μίντια ή οποιαδήποτε επίσημο θεσμό εκατοντάδες νέοι έρχονταν να οργανώσουν και να πάρουν μέρος στα γεγονότα του RAR. Οι μουσικοί και οι καλλιτέχνες που συμμετείχαν  ήταν στην πλειοψηφία τους άσημοι, μαύροι μετανάστες που έπαιζαν ρέγκε, πάνκ ροκ μπαντες που έκαναν τα πρώτα τους βήματα, αλλά και εναλλακτικοί καλιτέχνες του θεάτρου, εικαστικοί, ποιητές του δρόμου.

Συναυλίες

Οι 50ρηδες σήμερα Μάντνες και ο Ελβις Κοστέλλο που έπαιξαν αυτό το μήνα στην Αθήνα συμμετείχαν σε ιστορικές συναυλίες κάτω από τα πανώ του R.A.R. Οι πρώτοι μάλιστα ανήκαν σε μια σειρά από μπαντες που συγκρούστηκαν και αποκήρυξαν μερίδα του κοινού τους που ήταν σκίνχεντς και υποστηρικτές των φασιστών. Ολόκηρη η πανκ, σκα και ρέγκε σκηνή της Βρετανίας έγινε ένα μέσα στις συναυλίες του RAR - oι Clash, οι UB 40, ο Billy Idol, οι ASWAD, οι Specials, οι Steel Pulse, οι Tom Robinson Band και αναρίθμητοι άλλοι συμπαρασύροντας ακόμα και αστέρες της γενιάς των 60ς σαν τον Pete Towshend των WHO.

Η πολιτική δράση ενάντια στο ρατσισμό  ανακάτευε τη ρέγκε με το πανκ, την ποίηση του Μαγιακόφσκι και του Σέλλευ με τον τραχύ και ακατέργαστο ήχο.  “Το 1976 πήρα τον Johnny Rotten από τους SEX PISTOLS και τον Στράμμερ από τους CLASH σε ένα μπαράκι που έπαιζαν ζωντανή ρέγκε. Ηταν από τις πρώτες λευκές φάτσες που μήκαν σε αυτό το κλαμπ” θυμάται  dj Don Letts από το RAR. “Η πρώιμη πανκ είχε σαφείς επιρροές από τη ρέγκε”.

Το 1976 κυκλοφορεί το τραγούδι των SEX PISTOLS “God save the queen”. Απαγορεύεται από την κυβέρνηση, αλλά πριν προλάβει να αποσυρθεί από τα δισκοπωλεία έχει ήδη εξαντληθεί και γίνεται νο 1. Οταν δημοσιεύονται τα βρετανικά τσάρτ  η πρώτη θέση μένει κενή, αλλά εκείνες τις μέρες δεν υπάρχει νέος που να μην τραγουδάει τους πρώτους στίχους του τραγουδιού: “ο θεός σώζει τη βασίλισσα και το φασιστικό της καθεστώς”.

Το αντιρατσιστικό κίνημα φουσκώνει.Οταν τον Αυγουστο του 1977 το Εθνικό Μέτωπο καλεί σε πορεία στο Λιούισαμ στο Λονδίνο για να το “καθαρίσει  από τους μετανάστες” οργανώνεται αντισυγκέντρωση με στόχο να διαλύσει τη συγκέντρωση των φασιστών. Συμμετέχουν χιλιάδες κόσμου μετανάστες και μη που συγκρούονται με την έφιππη αστυνομία που προφυλάσσει τους ναζί και καταφέρνουν τελικά να μην επιτρέψουν τη διαδήλωση των φασιστών. Ηταν μια μεγάλη νίκη που έδωσε αυτοπεποίθηση σε χιλιάδες αντιρατσιστές ότι μπορούμε να σπάσουμε την τρομοκρατία στο δρόμο.

Τρεις μήνες αργότερα δημιουργείται ο Αντιναζιστικός Σύνδεσμος ANL που μαζί με το RAR γίνονται οι δύο πυλώνες του κινήματος. Τη μάχη του Λιούισαμ ακολουθούν και άλλες. Το 1978 μετά από μια ρατσιστική δολοφονία (καταγράφηκαν 36 τέτοιες το διάστημα 1976-81) στο Μπρικ Λεϊν του Λονδίνου ακολούθησαν μαζικές διαδηλώσεις, απεργία και σταμάτημα κάθε δραστηριότητας σε όλη την περιοχή. Κάθε φορά που οι φασίστες προσπαθούν να ελέγξουν τους δρόμους βρίσκουν μπροστά τους μαζικές αντισυγκεντρώσεις.

Τον Απρίλη του 1978 εκατοντάδες χιλιάδες συμμετέχουν στο αντιρατσιστικό φεστιβάλ που οργανώνεται  στο Victoria Park στο Λονδίνο και ακολουθούν και άλλα ανάλογα σε όλη τη χώρα. Το RAR κυκλοφορεί δική του εφημερίδα και οι εκπαιδευτικοί του ANL κυκλοφορούν την κονκάρδα “καθηγητές ενάντια στους ναζί”. Την ιδέα ακολουθούν οι ανθρακωρύχοι, οι ηλεκτρολόγοι, οι πυροσβέστες και στο τέλος κάθε κλάδος. Σε λίγο ο καθένας φτιάχνει τη δικά του κονκάρδα, κυκλοφορούν  οι “χορτοφάγοι ενάντια στους ναζί”, “οι θαμώνες της τάδε παμπ ενάντια στους ναζί”, “οι μεθύστακες ενάντια στους ναζί”! Και αντίστροφα αντιρατσιστές συμπαραστέκονται σε απεργιακές φρουρές των πυροσβεστών και άλλων κλάδων που έβγαιναν σε κινητοποιήσεις.

Κίνημα

Δημιουργώντας ένα μαζικό πλατύ κίνημα ενάντια στο φασισμό και εμποδίζοντας ταυτόχρονα τους ναζί να κάνουν - αυτό που έλεγε ο Χίτλερ - να ελέγξουν τους δρόμους, στις εκλογές του 1979 το Εθνικό Μέτωπο έχασε μεγάλο μέρος της επιρροής του και πάτωσε. Ηταν μια μεγάλη νίκη που έβαλε τους φασίστες στην άκρη και έδειξε ότι όταν οι εργαζόμενοι παλεύουν μαζί ανεξάρτητα από χρώμα, εθνικότητα, θρησκεία γίνονται τεράστια δύναμη.

Ανάμεσα στα ιδρυτικά μέλη του Ροκ Ενάντια στο Ρατσισμό και του Αντιναζιστικού Συνδέσμου ήταν μέλη του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος στη Βρετανία, αλλά και άλλοι αγωνιστές της γενιάς του ‘68. Ηταν πρωτοβουλίες που ξεκίνησαν από ανθρώπους με αναφορά την ανατροπή του καπιταλισμού, αλλά χωρίς στενούς όρους και προϋποθέσεις. Οπως λέει ο David Widgery από τους ιδρυτές του RAR και του ANL, “o συγκεκριμένοι τίτλοι επιλέχθηκαν ώστε να είναι όσο πιο ανοιχτοί γίνεται. Θέλαμε ένα κίνημα “αντί” και όχι ένα κίνημα “υπέρ” γιατί θα χάναμε πολύ χρόνο σε αντιπαραθέσεις διαφωνώντας πάνω στα οράματα”. Αυτή η τακτική ενέπνευσε ένα μαζικό κίνημα δημιουργώντας μια δυναμική που ανάγκασε ακόμα και αριστερά κομμάτια του Εργατικού Κόμματος να έρθουν σε κόντρα με την ηγεσία τους και να στηρίξουν το αντιρατσιστικό κίνημα και απομόνωσε τελικά τους φασίστες.

Η εμπειρία εξακολουθεί να είναι επίκαιρη καθώς  η λιτότητα, ο πόλεμος και ο ρατσισμός της άρχουσας τάξης ανοίγουν δρόμους σε φασίστες, όπως πχ ο Καρατζαφέρης στην Ελλάδα, να δημαγωγούν και να απειλούν ότι έρχεται η ώρα τους. Αν καταφέραμε να τους σταματήσουμε το 70 στη Βρετανία σε συνθήκες ύφεσης του κινήματος, η νέα αντικαπιταλιστική αριστερά που γεννιέται έχει τη δύναμη να κάνει το ίδιο σήμερα.