Πρώτα απ‘ όλα ο ίδιος ο συγγραφέας, ο Ρούπερτ Γούντφιν, καθηγητής φιλοσοφίας, δεν προσπαθεί καν να κρύψει την αντιπάθειά του όχι μόνο για τον ίδιο τον Μαρξισμό, αλλά και για την εργατική τάξη και την αριστερά και τους αγώνες τους.
“Ο Σοσιαλισμός δεν λειτουργεί” γράφει στον “δεκάλογο του” που αντιπαραθέτει, στο κλείσιμο του βιβλίου του, στον “δεκάλογο του Κομμουνιστικού Μανιφέστου”. “Η παλαιά αριστερή προσέγγιση... πάντα καταλήγει σε αυταρχικά καθεστώτα τα οποία καταστρέφουν την πολιτισμένη (sic) κοινωνία... Οι τάξεις εκφυλίζονται και εξαφανίζονται, ενώ οι απόπειρες ανάλυσης με βάση τις τάξεις είναι περιοριστικές και λάθος... Οι επαναστάσεις είτε δεν είναι εφικτές είτε τελειώνουν άσχημα...”
Το βιβλίο πρώτο-κυκλοφόρησε το 2004, όταν το αντιπολεμικό κίνημα ενάντια στους βομβαρδισμούς και την κατοχή του Ιράκ ήταν στο απόγειο του. Για τον Γούντφιν, προφανώς, αυτό το κίνημα ήταν τουλάχιστον λάθος: “Σε έναν αλληλοεξαρτώμενο, παγκοσμιοποιημένο κόσμο, ο αντιιμπεριαλισμός δεν αποτελεί πλέον λύση”, γράφει. “Ο κόσμος είναι υπερβολικά πολύπλοκος”. Άρα καθόμαστε σπίτι μας και υποστηρίζουμε την «πολιτισμένη κοινωνία» -δηλαδή τον Μπους.
Κάθε απόπειρα σχεδιασμού της οικονομίας καταλήγει στην διαφθορά. Η λύση είναι η “ελεύθερη αγορά” (που όπως ξέρουμε καμιά σχέση δεν έχει με τη διαφθορά!): “Οι αγορές είναι ο μοναδικός μηχανισμός ο οποίος επιτρέπει μια δίκαιη διανομή”. Δυο δισεκατομμύρια άνθρωποι να ζούνε κάτω από το απόλυτο επίπεδο φτώχειας, με εισοδήματα λιγότερα από δυο δολάρια την ημέρα -αυτό αποτελεί, προφανώς το υπόδειγμα της “δίκαιης διανομής” για τον συγγραφέα.
Ο Γούντφιν ανήκει στη σχολή του μεταμοντερνισμού. Όπως γράφει ο ίδιος στο βιβλίο του “οι μεταμοντερνιστές... αρνούνται την ύπαρξη «υλικής αλήθειας»”. Με απλά λόγια ούτε μπορούμε να γνωρίσουμε πραγματικά τον κόσμο, ούτε φυσικά να τον αλλάξουμε. Τα σύγχρονα γεγονότα, υποστηρίζει, έχουν επιβεβαιώσει τον μεταμοντερνισμό. Το παράδειγμα που επικαλείται είναι ο Φράνσις Φουκουγιάμα, ο φιλόσοφος και σύμβουλος του Ρέιγκαν και του Μπους που είχε “προβλέψει” ότι το 1989 δεν θα σηματοδοτούσε απλά και μόνο το τέλος του Ψυχρού Πολέμου αλλά και το Τέλος της Ιστορίας. Ο καπιταλισμός, έλεγε, είχε πλέον θριαμβεύσει ολοκληρωτικά. Ύστερα ήρθαν οι Δίδυμοι Πύργοι, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Και ακολούθησαν (μετά το 2004 που κυκλοφόρησε το βιβλίο) η Λήμαν Μπράδερς, οι επαναστάσεις στην Αίγυπτο και την Τυνησία. Ο Γούντφιν, όμως, δεν είδε τίποτα από όλα αυτά. Ούτε Τα Νέα που εξέδωσαν το βιβλίο του φέτος στα ελληνικά.
“Αυθεντίες”
Ο Γούντφιν επιτίθεται συνεχώς στον σοσιαλισμό, την αριστερά και τον Μαρξισμό χρησιμοποιώντας “αυθεντίες” σαν τον Φουκουγιάμα. “Υπάρχει συνέχεια μεταξύ του Λένιν και του Στάλιν;” αναρωτιέται -για να δώσει αμέσως μια απάντηση με τα λόγια του «ιστορικού» Ρόμπερτ Σέρβις: “Η συζήτηση καλώς υπάρχει σχετικά με τον βαθμό και το είδος των ομοιοτήτων που υπήρχαν μεταξύ Λενινισμού και Σταλινισμού. Μόνο ο εκούσια τυφλός δεν θα έβλεπε πως πράγματι οι ομοιότητες είναι πολύ ισχυρές”. Αυτό που ξεχνάει να γράψει είναι ποιός είναι ο Ρόμπερτ Σέρβις: ένας συντηρητικός Βρετανός, μέλος του Ινστιτούτου Χούβερ του Πανεπιστημίου του Στράτφορντ, μιας διαβόητης «δεξαμενής σκέψης» της δεξιάς...
Η αποτυχία του «υπαρκτού σοσιαλισμού» οφειλόταν, σύμφωνα με τον συγγραφέα, στα ίδια τα λάθη του μαρξισμού -και αυτό ήταν ένα γεγονός που «όλοι οι παρατηρητές» είχαν διαπιστώσει: «Μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα έγινε ξεκάθαρο από όλους τους εξωτερικούς παρατηρητές του Ανατολικού Μπλοκ πως η μαρξιστική θεωρία απέτυχε. Το πιθανότερο λάθος βρισκόταν στον Οικονομικό Ντετερμινισμό του Μαρξ ο οποίος θεωρούσε το βιομηχανικό προλεταριάτο ως τη μοναδική δύναμη που μπορούσε να κάνει την επανάσταση, χάριν των ‘σιδερένιων κανόνων των οικονομικών’...»
Η μαρξιστική θεωρία, όμως, δεν έχει καμιά σχέση με κανενός είδους «ντετερμινισμό». Ο ίδιος ο Μαρξ έλεγε ότι η ιστορία είναι προϊόν της ίδιας της δράσης των ανθρώπων -και όχι κάποιων άγραφων θεϊκών (ή μη θεϊκών) κανόνων. Η πρώτη-πρώτη παράγραφος στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο εξηγεί ότι η έκβαση της σύγκρουσης ανάμεσα στους εκμεταλλευτές και τους εκμεταλλευόμενους δεν ήταν ποτέ δεδομένη στην ιστορία: μπορεί να καταλήξει, έγραφε ο Μαρξ, ή στον «επαναστατικό μετασχηματισμό ολόκληρης της κοινωνίας ή με την από κοινού καταστροφή των τάξεων που αγωνίζονταν».
Το βιβλίο είναι γεμάτο από ανακρίβειες, αυτοεπιβεβαιούμενες «αλήθειες» και διαστρεβλώσεις. «Σήμερα όλοι (και πάλι) οι οικονομολόγοι», γράφει χαρακτηριστικά, «πιστεύουν πως η θεωρία του Μαρξ ήταν ατελής ή για να το θέσω πιο ξεκάθαρα λανθασμένη».
Το διάβασμά του αποτελεί απλά χάσιμο χρόνου. Κρίμα. Γιατί σήμερα, με το σύστημα ολόκληρο βυθισμένο στην κρίση και την επανάσταση να μαίνεται στην Βόρεια Αφρική χιλιάδες άνθρωποι θέλουν πραγματικά να «ανακαλύψουν τον Μαρξισμό». Από το βιβλίο του Λαμπράκη, όμως, το μόνο που μπορεί να ανακαλύψουν είναι τι θα ήθελε ο Πάγκαλος (και οι φίλοι του) να πιστεύουν για τον Μαρξισμό: ότι είναι αποτυχημένος και επικίνδυνος.
Αν θέλετε να μάθετε τι έλεγε ο Μαρξ και τι αντιπροσωπεύει πραγματικά ο Μαρξισμός σας προτείνουμε να διαβάσετε τις «Επαναστατικές Ιδέες του Καρλ Μαρξ» γραμμένο από τον Αλεξ Καλλίνικος (εκδόσεις Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο).