Να παραιτηθεί αναγκάστηκε ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Τζέικομπ Ζούμα, την περασμένη βδομάδα. Είχε στυλώσει τα πόδια παρά τις πιέσεις, αλλά τελικά εγκατέλειψε την προσπάθεια να διατηρηθεί στην εξουσία, όταν έφτανε στο Κοινοβούλιο η ώρα της πρότασης μομφής.
Η αρχική πρόταση κατατέθηκε στο Κοινοβούλιο από τους Μαχητές της Οικονομικής Ελευθερίας (EFF), ένα κόμμα που εμφανίστηκε και έχει κερδίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια, στα αριστερά του κυβερνώντος Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου (ANC).
Όμως, και το ίδιο το ANC, το κόμμα του Ζούμα, συντάχθηκε με την πρόταση μομφής, αν και αλλάζοντάς της το σκεπτικό. Έτσι, ο Ζούμα θα έφτανε να πεταχτεί εξευτελιστικά από την εξουσία χωρίς ούτε μια ψήφο υπέρ του. Γι’ αυτό, έκανε μια ύστατη προσπάθεια, δίνοντας μια οργισμένη συνέντευξη μια μέρα πριν την ψηφοφορία, επιχειρώντας να δικαιολογήσει γιατί αρνείται να υπακούσει στην εντολή του ίδιου του του κόμματος να παραιτηθεί. Αρχικά είχε αποδεχθεί την πίεση του ANC, αλλά στη συνέχεια απαίτησε να παραμείνει στην εξουσία άλλους τρεις μήνες και ζήτησε εγγυήσεις για το μέλλον του. Φοβάται ότι από την καρέκλα θα πάει κατευθείαν στη φυλακή.
Τελικά, το ηγετικό όργανο του ANC αποφάσισε να του ζητήσει παραίτηση και να παρθούν “όλα τα κατάλληλα κοινοβουλευτικά μέτρα”. Παρά τη σκληρή απόφαση, ο γενικός γραμματέας του ANC επέμενε ότι όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι ο Ζούμα έκανε κάποιο λάθος.
Η αντιπολίτευση τώρα ζητάει να επισπευστούν οι εκλογές που κανονικά θα γίνονταν το 2019. Ο χρόνος που κερδίζει το ANC μέχρι τις εκλογές σημαίνει χρόνο για τον Ζούμα και για τους φίλους του στην κυβέρνηση και στον κρατικό μηχανισμό. Θα προσπαθήσουν να γλυτώσουν όχι μόνο τη φυλακή, αλλά την οποιαδήποτε τιμωρία, και να παραμείνουν στην εξουσία.
Δεσμοί
Η κατάρρευση του Ζούμα έχει να κάνει με τους δεσμούς του με τους Γκούπτα, μια οικογένεια εκατομμυριούχων. Οι Γκούπτα έχουν επιχειρηματικές σχέσεις με τον Ζούμα και την οικογένειά του. Μια σειρά μάρτυρες λένε πως η γνώμη των Γκούπτα επηρέαζε τις αποφάσεις του Ζούμα σε ό,τι είχε να κάνει με αναθέσεις δημοσίων έργων και διορισμούς σε θέσεις ισχύος.
Ωστόσο, τίποτα από όλα αυτά δεν ενοχλούσε ούτε τους πλούσιους ούτε τους κομματικούς μηχανισμούς για καιρό. Όταν η κατάσταση άρχισε να αποσταθεροποιεί την οικονομία ήταν που ανακάλυψαν πως ο Ζούμα ήταν κλέφτης τεράστιων διαστάσεων. Όταν έδιωξε τον Ντάντλα Νένε από Υπουργό Οικονομικών το Δεκέμβρη του 2015, το Χρηματιστήριο πέρασε ένα μίνι κραχ, το ραντ, το νοτιοαφρικανικό νόμισμα έπεσε σε ιστορικό χαμηλό, οι καπιταλιστές ανησύχησαν για τα κέρδη τους και άρχισαν να τα βάζουν με τον Ζούμα.
Πλέον ανέλαβε πρόεδρος ο Σίριλ Ραμαπόζα. Ο Ραμαπόζα ήταν επικεφαλής του συνδικάτου των εργατών στα ορυχεία μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του `90 για να μετατραπεί σε μεγαλοεπιχειρηματία στη συνέχεια, αφού πρώτα απέτυχε να γίνει διάδοχος του Μαντέλα. Το 2012, όταν εξελίχθηκε η αστυνομική σφαγή ενάντια στους απεργούς μεταλλωρύχους στη Μαρικάνα, ο Ραμαπόζα ήταν μεγαλομέτοχος της Λονμίν, της εταιρείας που έστειλε τους μπάτσους να πυροβολήσουν πισώπλατα τους απεργούς. Η Λονμίν είχε ζητήσει από τον Ραμαπόζα να πιέσει το ANC ώστε να σταλεί ισχυρή αστυνομική δύναμη στα ορυχεία για να καταστείλει τους απείθαρχους απεργούς. Ο Ραμαπόζα υποσχέθηκε “δράση" και αυτό που ακολούθησε ήταν το χειρότερο επεισόδιο αστυνομικής βίας στην ιστορία της Νότιας Αφρικής μετά το απαρτχάιντ.
Όλα αυτά είναι η απόδειξη ότι όσο διεφθαρμένος και να ήταν ο Ζούμα και το περιβάλλον του (και σίγουρα ήταν), το πρόβλημα του ANC πάει πολύ βαθύτερα.
Το συνδικάτο των μεταλλεργατών Numsa την περασμένη βδομάδα δήλωσε πως “τίποτα δεν άλλαξε στο κυβερνών κόμμα. Η κουλτούρα των κολλητών και της διαφθοράς συνεχίζει ανενόχλητη. Ο Ραμαπόζα απλώς άλλαξε μια ομάδα πλιατσικολόγων καπιταλιστών με μια άλλη.”
Το τέλος του απαρτχάιντ το 1994 ήταν μια τεράστια νίκη, όμως η οικονομική ισχύς στη Νότια Αφρική παραμένει στα χέρια των πολυεθνικών, των λευκών αφεντικών και ενός μικρού στρώματος πλούσιων μαύρων.
Ο Ζούμα ανέβηκε στην εξουσία το 2009 ως υποτιθέμενη αριστερή εναλλακτική απέναντι στον προηγούμενο πρόεδρο, Τάμπο Μπέκι, ο οποίος είχε στρίψει τη χώρα στον ανεξέλεγκτο νεοφιλελευθερισμό, σε συνδυασμό με μια παντελή άρνηση να αναγνωριστεί η μάστιγα του AIDS.
Αντί για αλλαγή, ο Ζούμα έκανε το παν για να συνεχιστεί η προστασία των μεγάλων επιχειρήσεων, και όπως φαίνεται διεκδικούσε τεράστια ανταλλάγματα γι' αυτήν του την προσπάθεια.
Η κρίση του ANC είναι τόσο μεγάλη που το νοτιοαφρικανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (SACP) ανακοίνωσε πρόσφατα πως θα πάρει μέρος ανεξάρτητα στις εκλογές του 2019. Μέχρι τώρα, το SACP ήταν πάντα τμήμα της “τριπλής συμμαχίας" με το ANC και την εργατική συνομοσπονδία Cosatu.
Ο αναπληρωτής γραμματέας του κόμματος, Σόλι Μαπάιλα, είπε ότι το κόμμα πλέον θα πάρει μέρος σε ένα “λαϊκό μέτωπο”. Την ίδια στιγμή, όμως, το SACP ζήτησε γρήγορη αναδιάταξη της τριπλής συμμαχίας, με προγραμματική ενότητα ώστε να εξασφαλιστεί η νίκη στις εκλογές του 2019. Δηλαδή, με αντάλλαγμα μερικά υπουργεία, τα περι “λαϊκού μετώπου" μπορούν να πάνε περίπατο.
Η αντίσταση στην κατάντια του ANC χρειάζεται ανεξάρτητη σοσιαλιστική, εργατική οργάνωση.