Πού βρίσκονται οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί για “καθαρή έξοδο” από τα Μνημόνια; Το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης, από την οποία θα εξαρτηθεί η εκταμίευση της τελευταίας δόσης, έχει μετατεθεί ήδη για το Γιούρογκρουπ της 21 Ιούνη. Η στάση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου παραμένει ασαφής. Τα περιβόητα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους είναι στον αέρα. Και το καθεστώς της "μεταμνημονιακής εποπτείας" βρίσκεται ακόμα υπό διαπραγμάτευση.
Το σημερινό τριετές "πρόγραμμα" που συμφωνήθηκε το καλοκαίρι του 2015 ανάμεσα στην Ελλάδα και τους πιστωτές της λήγει τυπικά τον ερχόμενο Αύγουστο. Για την κάλυψη των άμεσων αναγκών της, αλλά και για την ανακύκλωση των χρεών της, η Ελλάδα θα πρέπει να στηριχτεί από εδώ και πέρα αποκλειστικά στις "αγορές". Το πως θα αντιδράσουν όμως οι ίδιες οι αγορές (δηλαδή οι διεθνείς τράπεζες και τα κερδοσκοπικά κεφάλαια) αυτό κανένας δεν μπορεί να το προβλέψει. Θα εμπιστευτούν την Ελλάδα και θα αγοράσουν τα νέα ομόλογα που θα εκδώσει; Ή θα τη θεωρήσουν ευάλωτη και θα προσπαθήσουν να την εκβιάσουν απαιτώντας θεόρατα επιτόκια;
Η κυβέρνηση έχει εναποθέσει τις ελπίδες της σε δυο εξελίξεις για να αντιμετωπίσει αυτές τις προκλήσεις: πρώτον, στην συγκέντρωση ενός "μαξιλαριού" ασφαλείας (οι αρχικοί υπολογισμοί μιλούσαν για 19 δις Ευρώ) εν μέρει από τις αγορές και εν μέρει από τα υπόλοιπα δανεικά του τρίτου μνημνόνιου. Και δεύτερον στην "ελάφρυνση του χρέους". Και τα δυο όμως έχουν αρχίσει να σκοντάφτουν.
Η Ελλάδα βγήκε "με μεγάλη επιτυχία" τον Φλεβάρη στις αγορές. Οι προσφορές που συγκέντρωσε για το επταετές ομόλογο που εξέδωσε, υπερκάλυψαν κατά 200% τη ζήτηση (ο στόχος ήταν ο δανεισμός 3 δις και οι προσφορές ξεπέρασαν τα 6) και το επιτόκιο έπεσε στο 3,5% -το χαμηλότερο από την αρχή της κρίσης. Οι διεθνείς εξελίξεις, όμως, ανέτρεψαν μέσα στις επόμενες εβδομάδες τους σχεδιασμούς και δεν επέτρεψαν κάποια νέα έξοδο: το επιτόκιο των δεκαετών ομολόγων που είχε πέσει τον Φλεβάρη στη δευτερογενή αγορά στο 3,7% εκτινάχθηκε στα μέσα του Μάρτη κοντά στο 4,5%. Σήμερα βρίσκεται λίγο πάνω από το 4%.
Δύσκολα
Και τα πράγματα είναι πιο δύσκολα στο δεύτερο σκέλος -στο ζήτημα της διαπραγμάτευσης του χρέους. Την περασμένη εβδομάδα ο Ευκλείδης Τσακαλώτος συναντήθηκε για πρώτη φορά με τον Όλαφ Σολτς, τον νέο σοσιαλδημοκράτη υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας. Το μήνυμα αυτής της πρώτης συνάντησης το αποτύπωσε η Καθημερινή στον τίτλο του άρθρου: "Πρώτα μεταρρυθμίσεις και μετά ελάφρυνση χρέους": "Οι θέσεις του Γερμανικού υπουργείου Οικονομικών είναι σταθερά υπέρ μιας αυστηρής αιρεσιμότητας στην ελάφρυνση του χρέους, στο πλαίσιο της οποίας κάθε βήμα ελάφρυνσης θα συνδέεται με την εφαρμογή συγκεκριμένων μεταρρυθμίσεων και την τήρηση των δημοσιονομικών δεσμεύσεων εκ μέρους της Ελλάδας. Ακόμα και η λειτουργία του μηχανισμού σύνδεσης της ανάπτυξης με την ελάφρυνση του χρέους -η λεγόμενη γαλλική πρόταση- θα εξαρτάται από την εφαρμογή εκ μέρους της Ελλάδας των συμφωνηθέντων..."
Τον Αύγουστο η Ελλάδα θα βγει από τα μνημόνια. Οι δόσεις θα σταματήσουν να εγκρίνονται και να εκταμιεύονται. Αλλά οι "θεσμοί" δεν πρόκειται να φύγουν. Το μεγαλύτερο μέρος από τα χρήματα του Τρίτου Μνημονίου που υπέγραψε η κυβέρνηση του Τσίπρα τον Αύγουστο του 2015 χρησιμοποιήθηκαν για την ανακύκλωση των χρεών του Δεύτερου Μνημνονίου. Και τα τρία μνημόνια ήταν από την αρχή έτσι σχεδιασμένα ώστε να εξασφαλίζουν, μέσα από διάφορους μηχανισμούς, τον διαρκή έλεγχο των πιστωτών πάνω στα δημόσια οικονομικά. Και όπως όλα δείχνουν δεν έχουν καμιά πρόθεση να παραιτηθούν.