Οικονομία και Πολιτική
Πουέρτο Ρίκο - Μια “Ελλάδα” μέσα στην Αμερική

Πρωτομαγιά 2018

Το πεσμένο άγαλμα του Χριστόφορου Κολόμβου. Φωτό Ιάννης Δελατόλας

 

Θαλάσσιος εμπορικός κόμβος, σε μια ιστορικά κρίσιμη γεωστρατηγική θέση, διένυσε τον Ψυχρό Πόλεμο με κυνήγι της αριστεράς αλλά και αμερικάνικη χρηματοδότηση. Τουριστικός προορισμός, φημισμένη για τις ακτές της, υποψήφια για να αναλάβει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, θύμα δανεισμού των «αρπακτικών της αγοράς». Σήμερα με τεράστιο εξωτερικό χρέος, υπό μνημονιακό καθεστώς εποπτείας και επιτήρησης, καθώς και κύμα μετανάστευσης τω ν νέων και δυναμικές απεργίες. Ποια χώρα είναι;

Το «Πουέρτο Ρίκο, η Ελλάδα της Καραϊβικής», υποστηρίζει στο ομότιτλο άρθρο (μέρος του οποίου παρουσιάζουμε μεταφρασμένο από τα αγγλικά σε αυτό το φύλλο - oλόκληρο το άρθρο στα αγγλικά μπορειτε να διαβάσετε στο SEKonline.gr) ο Jose Hernandez*.  Αυτό το «Πλούσιο λιμάνι» της Καραϊβικής, το οποίο αφού μετά από πολλές συγκρούσεις έγινε κομμάτι της Ισπανικής Αυτοκρατορίας, το 1898 κατέληξε αποικία των ΗΠΑ και από την δεκαετία του ’50 και μετά, μια «ελεύθερα συνδεδεμένη πολιτεία» με τις ΗΠΑ. 

Το φθινόπωρο του 2017 ο τυφώνας «Μαρία» κατάφερε ένα τεράστιο πλήγμα στους περίπου 4,5 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας ενώ λίγους μήνες νωρίτερα, την άνοιξη του 2017 είχε προηγηθεί ένα ακόμη μεγαλύτερο, η χρεοκοπία του Πουέρτο Ρίκο που δήλωσε ότι δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τους δανειστές. Μια χρεοκοπία που έχει την αιτία της από τη μια στην υπερεκμετάλλευση της χώρας από τις ΗΠΑ και τις ειδικές οικονομικές και πολιτικές σχέσεις που έχει επιβάλει σε αυτό και από την άλλη στην νεοφιλελεύθερη πολιτική εκείνων των δεξιών και κεντρώων κυβερνήσεων που αναζήτησαν την εναλλακτική στις συνταγές των ιδιωτικοποιήσεων, της λιτότητας και των χρηματοδοτικών funds.

Απέναντι στην λιτότητα και παρά την καταστροφή, όλη την τελευταία χρονιά ένα πρωτόγνωρο κύμα αντίστασης έχει αρχίσει να εκδηλώνεται όλο και πιο δυναμικά στη χώρα. Aνάμεσα στον Απρίλιο και τον Ιούνη του 2017, οι φοιτητές προχώρησαν σε αποχή διαρκείας από τα μαθήματα και διαδηλώσεις ενάντια στα μέτρα λιτότητας. Και φέτος, μέσα στην άνοιξη, οι εκπαιδευτικοί προχώρησαν σε ένα μπαράζ απεργιών ενώ η Πρωτομαγιά εξελίχθηκε σε μια πετυχημένη απεργία που παρέλυσε μεγάλο μέρος της χώρας. Χιλιάδες εργαζόμενοι που κατέβηκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν ενάντια στη λιτότητα βρέθηκαν αντιμέτωποι με την σκληρή αστυνομική καταστολή.

To Πουέρτο Ρίκο είναι ακόμη μια απόδειξη ότι το πρόβλημα παγκοσμίως δεν είναι οι «τεμπέληδες» του λεγόμενου «νότου», είτε του ευρωπαϊκού είτε του αμερικάνικου. Είναι ο καπιταλισμός, η εκμετάλλευση, το κυνήγι του κέρδους και ο ανταγωνισμός, οι πολυεθνικές, τα προνόμιά τους και τα κράτη που τις στηρίζουν -και μετά η κρίση του συστήματος και η απόλυτη αδυναμία των «συνταγών» τους να καλύψουν τις απλές ανάγκες των ανθρώπων. Πόσο μάλλον, να αντιμετωπίσουν και να ανακάμψουν από μια μεγάλη, αλλά αναμενόμενη, φυσική καταστροφή, όπως ένας τυφώνας στην Καραϊβική χθες, ή ένας σεισμός στην Ελλάδα αύριο.

 *Ο Jose Hernandez σπούδασε στη Σορβόννη, είναι γλωσσολόγος με ειδικότητα την μελέτη του πολιτικού λόγου και στο παρελθόν ήταν αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Πουέρτο Ρίκο.


Στις 20 Σεπτεμβρίου του 2017 ο τυφώνας Μαρία χτύπησε στη νοτιοανατολική ακτή του Πουέρτο Ρίκο αφού πρώτα κατέστρεψε τις Μικρές Αντίλλες.

Κατατάχθηκε ως τυφώνας κατηγορίας 4 και ήταν ο δεύτερος καταγραμμένος ισχυρότερος τυφώνας που έχει πλήξει το νησί δημιουργώντας μια αδιανόητη φυσική και υλική καταστροφή: δέντρα ξεριζώθηκαν, αυτοκίνητα γυρίστηκαν ανάποδα, χιλιάδες σπίτια καταστράφηκαν, παραλίες διαβρώθηκαν, αγάλματα έπεσαν στο έδαφος και το σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας κατέρρευσε στο σύνολό του. Η καταστροφή εκτιμήθηκε σε 85 δισεκατομμύρια δολάρια. Αλλά ο τυφώνας Μαρία θα μείνει στη μνήμη επίσης γιατί επιτάχυνε την κατάρρευση της αποικιακής διακυβέρνησης στο Πουέρτο Ρίκο.

Κατά την επίσκεψή μου στο Πουέρτο Ρίκο, τον Μάρτιο του 2018 -ακριβώς έξι μήνες μετά τον τυφώνα που έπληξε το νησί- παρατήρησα την τεράστια καταστροφή: τα νεκρά δέντρα και τα συντρίμμια παρέμειναν διάσπαρτα στο έδαφος τόσο στις πόλεις όσο και στην εξοχή. Οι βίαιες αλλαγές στην τοπογραφία ήταν ακόμα εμφανείς επειδή έξι μήνες μετά το συμβάν, τα δέντρα εξακολουθούσαν να αγωνίζονται να κερδίσουν πίσω το άλλοτε πλούσιο τροπικό φύλλωμά τους. Οι επιστημονικές μελέτες εκτιμούν έναν τεράστιο αριθμό 31 εκατομμυρίων δέντρων που επλήγησαν από τον τυφώνα.

Η καθημερινή ζωή όπως ήταν γνωστή το 2017 δεν ήταν πλέον η ίδια. Μια συναλλαγή τόσο απλή όσο πληρωμή για ένα γεύμα με πιστωτική κάρτα δεν ήταν πλέον δυνατή σε κάποια εστιατόρια. Η ψηφιακή υποδομή που απαιτείται για την επεξεργασία τέτοιου είδους συναλλαγών ήταν διαθέσιμη αλλά το "σύστημα" ήταν είτε υπερφορτωμένο είτε πολύ ασταθές για να λειτουργήσει. Ο ηλεκτρισμός είχε επιστρέψει στις μεγάλες πόλεις αλλά δεν συνέβαινε το ίδιο σε μεγάλες περιοχές της υπαίθρου.

Αποικία

Μετά τον τυφώνα, η κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο ήταν ανίκανη να χειριστεί την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, επειδή οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές είχαν καταρρεύσει, οι παράκτιες πόλεις πλημμύρισαν, τα ποτάμια ξεχείλισαν, οι λάσπες απειλούσαν να καταστρέψουν τις κοινότητες στις αγροτικές περιοχές και οι γέφυρες είχαν καταστραφεί από τις ισχυρές πλημμύρες. Σε ένα μικρό νησί 9.104 km2, οι κοινότητες απομονώθηκαν. Ο τυφώνας María πυροδότησε ένα χάος που αποκάλυψε πόσο εύθραυστη είναι η αποικιακή κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο. Η αποικιοκρατική εξουσία στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν τα πήγε καλύτερα: χρειάστηκαν μέρες για να προσφέρει η αμερικανική κυβέρνηση συγκεκριμένη βοήθεια.

Η κοινή λογική λέει ότι το χειρότερο μέρος ενός τυφώνα είναι τα επακόλουθά του, οι ασθένειες, οι καταστροφές, το χάος που αφήνει πίσω του. Παρά την άνευ προηγουμένου καταστροφή, η κυβέρνηση υποστήριξε ότι μόνο 16 θάνατοι σχετίζονταν με τον τυφώνα, ανεβάζοντας τον τελικό αριθμό σε 34. 

Αλλά αυτοί οι αριθμοί δεν αντιστοιχούν στα χίλια πτώματα που αποτεφρώθηκαν για να αποφευχθεί η κατάρρευση των νεκροτομιών τις εβδομάδες που ακολούθησαν τον τυφώνα. Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσίευσε το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ο πραγματικός αριθμός θανάτων αποτιμάται σε 4.564 νεκρούς. Η διαφορά μεταξύ των επίσημων αριθμών και αυτών που εμφανίζονται στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ έγκειται στο γεγονός ότι η κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο αρνείται να μετρήσει τις απώλειες που οφείλονται στην έλλειψη πρόσβασης στις υπηρεσίες υγείας. Στην πραγματικότητα, οι πραγματικοί αριθμοί μπορεί να είναι υψηλότεροι επειδή ούτε η κυβέρνηση ούτε η μελέτη του Χάρβαρντ αντικατοπτρίζουν την αύξηση των αυτοκτονιών κατά 29% καθώς και το πρωτοφανές ρεκόρ των 135.000 ανθρώπων που εγκατέλειψαν το νησί από τότε που το έπληξε ο τυφώνας.

Ο τυφώνας Μαρία επιτάχυνε την κατάρρευση της αποικιακής διακυβέρνησης αλλά αυτή η κατάρρευση ήταν ήδη σε εξέλιξη. Οι ρίζες του σημερινού χάους σχετίζονται με το τεράστιο χρέος. Πόσο μεγάλο είναι αυτό το χρέος; Θα μπορούσε να είναι κάπου ανάμεσα σε 72 και 120 δισεκατομμύρια δολάρια καθώς στο σημείο αυτό η κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο δεν μπορεί να προσδιορίσει πόσο ακριβώς είναι. Το μόνο σίγουρο είναι ότι το Πουέρτο Ρίκο δεν μπορεί να πληρώσει. Πώς φτάσαμε όμως σε αυτό το σημείο;

Όταν η αμερικανική κυβέρνηση ανέλαβε τον έλεγχο της τοπικής οικονομίας το 1898, παραχώρησε τεράστια εκτάσεις σε αμερικανικές εταιρείες. Τρεις δεκαετίες αργότερα, την δεκαετία του 1930, οι αμερικανικές εταιρείες ζάχαρης και καφέ που εγκαταστάθηκαν στη χώρα ευημερούσαν ενώ οι Πορτορικανοί πνίγονταν στη φτώχεια: η ντόπια μπουρζουαζία καταστράφηκε ενώ οι εργαζόμενοι καταδικάστηκαν στους χειρότερους καιρούς που πυροδότησαν το πρώτο κύμα μετανάστευσης στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Δύο ακόμη δεκαετίες φτώχειας οδήγησαν στην άνοδο του «Εθνικιστικού Κόμματος του Πουέρτο Ρίκο» (υπέρ της ανεξαρτησίας) και στον ένοπλο αγώνα του εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Καθώς το Πουέρτο Ρίκο βυθιζόταν στη φτώχεια, την καταστροφή και την ένοπλη σύγκρουση, η Κουβανική επανάσταση βρισκόταν στο δρόμο της νίκης που στη συνέχεια οδήγησε τις ΗΠΑ να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής, συμπεριλαμβανομένου και του Πουέρτο Ρίκο.

Απειλή

Αισθανόμενη την απειλή από την εμφάνιση μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης στην Καραϊβική, η αμερικανική κυβέρνηση ήθελε να αποφύγει την «μόλυνση» όλης της ευρύτερης περιοχής αλλά και πιο συγκεκριμένα τη «μόλυνση» της γεωστρατηγικά σημαντικής αποικίας της. Οι ΗΠΑ ενίσχυσαν την εύθραυστη οικονομία του Πουέρτο Ρίκο με τεράστιες ροές χρημάτων ενώ διαπραγματεύτηκαν και προχώρησαν σε ένα νέο πολιτικό στάτους για το καθεστώς, αυτό του "ελεύθερα συνδεδεμένου κράτους" ή πιο απλά της "Κοινοπολιτείας". 

Με την παροχή χρημάτων και τον επαναπροσδιορισμό της πολιτικής σχέσης, οι ΗΠΑ επιχείρησαν να αντιστρέψουν την άνοδο του Εθνικιστικού Κόμματος του Πουέρτο Ρίκο, αποφεύγοντας παράλληλα με αυτόν τον τρόπο την εποπτεία της επιτροπής από-αποικιοποίησης του ΟΗΕ. Επίσης με το «τμήμα 936» του φορολογικού κώδικα των ΗΠΑ παρείχαν τεράστια φορολογικά προνόμια στις αμερικανικές εταιρείες, υπό την προϋπόθεση, ότι μέρος των δραστηριοτήτων τους θα έδρευε στο Πουέρτο Ρίκο. 

Με το καινούργιο αυτό οικονομικό και πολιτικό σύστημα, η κοινωνία του Πουέρτο Ρίκο μετατράπηκε από αγροτική σε βιομηχανική. Η οικονομία ενισχύθηκε καθώς οι Πορτορικανοί έβρισκαν δουλειά στις αμερικανικές εταιρείες που με αυτόν τον τρόπο απέκτησαν φθηνό εργατικό δυναμικό και οικονομικό φορολογικό πλεονέκτημα. Το Πουέρτο Ρίκο εξελίχθηκε πολύ γρήγορα από ένα αγροτικό μοντέλο σε ένα βιομηχανικό, έχοντας στην πρώτη γραμμή τα εργοστάσια παραγωγής βελόνων και στη συνέχεια τις φαρμακευτικές εταιρείες. 

Εν τω μεταξύ, το Εθνικιστικό Κόμμα του Πουέρτο Ρίκο και όλες οι οργανώσεις υπέρ της ανεξαρτησίας άρχισαν να παρακολουθούνται στενά, να παρενοχλούνται και να ποινικοποιούνται, τόσο από τις ΗΠΑ (Μακαρθισμός) όσο και από την κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο (νόμος «Gag» δηλαδή ασφυξία). Αυτή η τριπλή στρατηγική, δηλαδή η ροή χρημάτων, η νέα πολιτική κατάσταση και η σιωπηρή δίωξη της αριστεράς, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία ενός ειρηνικού περιβάλλοντος αυξανόμενου πλούτου και αυξανόμενης εξάρτησης από την αμερικανική εξουσία.

Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η ΕΣΣΔ κατέρρευσε, η Κούβα έχασε έναν σημαντικό σύμμαχο. Αυτό είχε σαν άμεσο αντίκτυπο μια νέα στροφή στις σχέσεις ΗΠΑ-Πουέρτο Ρϊκο καθώς το τελευταίο έχανε πλέον τη γεωστρατηγική του αξία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Πουέρτο Ρίκο έκαναν μια σειρά αποτυχημένων διαπραγματεύσεων για να επαναπροσδιορίσουν τη σχέση τους. Δύο δημοψηφίσματα οργανώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του ‘80 και στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 από τις αποικιακές κυβερνήσεις αλλά χωρίς να ακολουθήσουν διαπραγματεύσεις στις ΗΠΑ. 

Το 1992 ένας νεαρός χειρούργος, ο Pedro Rossell, κέρδισε τις εκλογές και δεσμεύτηκε να δώσει κρατική υπόσταση στο Πουέρτο Ρίκο απαιτώντας το τέλος του «τμήματος 936» καθώς πίστευε ότι αποτελούσε εμπόδιο σε αυτόν του τον στόχο. Στη συνέχεια προχώρησε σε μια σειρά από βεβιασμένες αποφάσεις που αποδείχτηκαν καταστροφικές, καθώς εφάρμοσε την υπερ-νεοφιλελεύθερη πίστη των καιρών: στη διάρκεια των δύο θητειών του στην εξουσία, ιδιωτικοποίησε μια σειρά από περιουσιακά στοιχεία που παρείχαν όφελος στην κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο και εξασφάλιζαν εργασία στους Πορτορικανούς -προκαλώντας μια σειρά από βίαιες απεργίες εργαζομένων. 

Παρά τις διαμαρτυρίες, έγιναν τότε πολλές ιδιωτικοποιήσεις, ανάμεσα σε αυτές του Ξενοδοχείου Caribe Hilton, της Τηλεφωνικής εταιρείας του Πουέρτο Ρίκο, της βιομηχανίας Επεξεργασίας Ανανά Lotus, της Εταιρίας εμπορικών πλοίων, της Εταιρίας Ζάχαρης καθώς και της Εταιρίας Ύδρευσης και Αποχέτευσης. Επίσης οι πωλήσεις 7 περιφερειακών νοσοκομείων και 78 διαγνωστικών κλινικών ξεκίνησε την διάλυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας, παρότι τα έσοδα από αυτές χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία ενός καθολικού συστήματος ασφάλισης υγείας γνωστού ως "μεταρρύθμιση της υγείας", που αργότερα αποδείχθηκε αδύναμο και μη λειτουργικό.

Δάνεια

Παράλληλα με αυτές τις ιδιωτικοποιήσεις, η κυβέρνηση ξεκίνησε την κατασκευή αθλητικών εγκαταστάσεων για να υποστηρίξει την υποψηφιότητα του Πουέρτο Ρίκο για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Οι τεράστιες επενδύσεις που χρηματοδοτήθηκαν με δάνεια περιλάμβαναν το Στάδιο του Πουέρτο Ρίκο, το Συνεδριακό Κέντρο του Πουέρτο Ρίκο και την Γραμμή 1 του Μετρό. Περιττό να πούμε ότι η υποψηφιότητα του Πουέρτο Ρίκο για τους Ολυμπιακούς αγώνες δεν επικράτησε και τα αναμενόμενα κέρδη ουδέποτε υπήρξαν.

Επιπλέον, το τέλος του «τμήματος 936» και των κερδοφόρων φορολογικών απαλλαγών, σήμανε ότι τα εργοστάσια και οι φαρμακευτικές εταιρείες δεν είδαν κανένα λόγο να παραμείνουν στη χώρα. Η ανεργία άρχισε να αυξάνεται και η φτώχεια και η δυστυχία επέστρεψαν. 

Οι κεντρώες και δεξιές κυβερνήσεις συνέχισαν να βγαίνουν στις αγορές και να παίρνουν δάνεια, καθώς τα ομόλογα του Πουέρτο Ρίκο ήταν ακόμη ιδιαίτερα επιθυμητά λόγω της τριπλής απαλλαγής τους (δηλ. των δημοτικών, κρατικών και ομοσπονδιακών απαλλαγών)  στην αγορά των ΗΠΑ. Ο δανεισμός έγινε ο νέος τρόπος εξισορρόπησης των ετήσιων προϋπολογισμών και χωρίς την συνεχή επένδυση ξένων εταιρειών, η εθνική οικονομία άρχισε να επιβραδύνεται, στη συνέχεια παρέμεινε στάσιμη και τελικά το Πουέρτο Ρίκο βυθίστηκε στην ύφεση. 

Για να χειροτερέψουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα, το 2009 κέρδισε τις εκλογές ο Luis Fortuno, ο οποίος διαποτισμένος επίσης με το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού απέλυσε 37.000 δημόσιους υπαλλήλους. Η οικονομία συνέχισε να συρρικνώνεται ενώ με 16 δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια σε μόλις τέσσερα χρόνια, η κυβέρνηση Fortuno συνέβαλε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη στο κολοσσιαίο χρέος που συσσωρεύτηκε τα τελευταία 20 χρόνια. Αυτοί που σήκωσαν και σηκώνουν στην πλάτη τους το βάρος της πληρωμής για αυτό το αστρονομικό χρέος ήταν οι Πορτορικανοί.

Πρόκειται για το αποτέλεσμα στο οποίο οδηγούσε αναπόφευκτα ο αποικιακός χαρακτήρας του Πορτορικανικού κράτους. Στην πραγματικότητα, ο «νόμος Jones» του 1920 υπήρξε ένας σημαντικός παράγοντας για την εξαθλίωση και το χρέος του Πουέρτο Ρίκο. Ο «νόμος Jones» του 1920 ψηφίστηκε στις ΗΠΑ σαν συνέπεια της ανόδου της ναυτικής βιομηχανίας πολέμου μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχει σχεδιαστεί για λόγους ασφαλείας αλλά και ως μέρος μιας προστατευτικής ατζέντας. Ο νόμος Jones ορίζει ότι όλα τα εμπορεύματα που μεταφέρονται δια θαλάσσης μεταξύ των αμερικανικών λιμένων πρέπει να μεταφέρονται σε πλοίο κατασκευασμένο στις ΗΠΑ, το οποίο ανήκει σε Αμερικανούς πολίτες και φέρει τη σημαία των ΗΠΑ. Το Πουέρτο Ρίκο, ως αποικιακή κατοχή, υπόκειται στον νόμο Jones με τον οποίο, οι Αμερικανοί νομοθέτες διασφάλισαν ότι η αγορά του Πουέρτο Ρίκο θα προοριζόταν αποκλειστικά για Αμερικανούς επενδυτές. Ο νόμος Jones νομιμοποίησε ένα μονοπώλιο που εξυπηρετεί την αμερικανική οικονομία.

Σύμφωνα με το νόμο, κάθε εμπορικό πλοίο ξένου μητρώου που εισέρχεται στο Πουέρτο Ρίκο, πρέπει να καταβάλλει τέλη και φόρους που με τη σειρά τους μεταβιβάζονται στον καταναλωτή του Πουέρτο Ρίκο. Όπως υποστηρίζει ο δημοσιογράφος και δικηγόρος Nelson Antonio Denis, ο νόμος Jones αύξησε το κόστος ζωής στο Πουέρτο Ρίκο κατά 13% σε σύγκριση με 325 αστικές περιοχές σε άλλες περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι κεντρώες και δεξιές κυβερνήσεις του Πουέρτο Ρίκο έχουν ζητήσει την απαλλαγή από αυτόν το νόμο, εδώ και χρόνια αλλά χωρίς επιτυχία. Το αμερικάνικο Γενικό Λογιστήριο (GAO) εξέτασε το θέμα το 2013 και διαπίστωσε ότι ο χωρίς περιορισμούς ανταγωνισμός από σκάφη με ξένη σημαία θα μπορούσε να οδηγήσει στην εξαφάνιση των περισσότερων σκαφών με σημαία των ΗΠΑ σε αυτό το εμπόριο, με αρνητικό αντίκτυπο στην αμερικάνικη εμπορική ναυτιλία και τα ναυπηγεία της – και γι’ αυτό δεν χρειάζεται τροποποίηση… 

Όταν η κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο χρεοκόπησε (την άνοιξη του 2017) αδυνατώντας να πληρώσει τα χρέη προς τα αρπακτικά της αγοράς δημιούργησε μια νέα αναταραχή στις πολιτικές σχέσεις ΗΠΑ-Πουέρτο Ρίκο. Σε μια προσπάθεια να μαλακώσει τους «επενδυτές», που απείλησαν αμέσως να μηνύσουν την κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο, ο Μπαράκ Ομπάμα δημιούργησε ένα συμβούλιο εποπτείας που τοποθετήθηκε ακριβώς πάνω από την κυβέρνηση του Πουέρτο Ρίκο. Κατά ειρωνικό τρόπο, το συμβούλιο ονομάστηκε "PROMESA" (δηλ. «Υπόσχεση» από τα αρχικά του Puerto Rico Oversight, Management, and Economic Stability Act). Οι Πορτορικανοί το αποκαλούν απλά "la Junta", δηλαδή η χούντα.

Η "Junta" επέβαλε μέτρα λιτότητας που περιλαμβάνουν: τεράστιες περικοπές στις συντάξεις, ιδιωτικοποίηση της εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας του Πουέρτο Ρίκο, αλλαγές στο δημόσιο πανεπιστημιακό σύστημα (δραστική αύξηση των διδάκτρων), έγκριση ενός εργατικού νόμου για τη μείωση των μισθών και τη μείωση των επιδομάτων, περιορισμό των ημερών διακοπών από 18 σε 7, εξάλειψη της απαίτησης να αιτιολογούνται οι λόγοι απόλυσης ενός εργαζομένου -καθώς και ιδιωτικοποίηση φυλακών με την αποστολή φυλακισμένων από το Πουέρτο Ρίκο στις αμερικανικές φυλακές.

Η εξέλιξη αυτής της πρώτης αντιπαράθεσης είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Ωστόσο, για δεύτερη φορά στην ιστορία, οι Πορτορικανοί διαδήλωσαν μαζικά την φετινή Πρωτομαγιά. Οργανώσεις από ολόκληρο το πολιτικό φάσμα δεσμεύτηκαν «να μην αγοράσουν τίποτα», «να μην εργαστούν», «να μην πληρώσουν πρόστιμα» εκείνη την ημέρα και ζήτησαν από όσους δεν θέλουν να διαδηλώσουν να «μείνουν σπίτι». 

Η Πρωτομαγιά ήταν μεγάλη επιτυχία παρά τις απειλές της κυβέρνησης για πιθανή βία. Σε σύγκρουση με τη συνήθη παθητικότητα και το φόβο προς την κυβέρνηση, υπάρχει πλέον η ελπίδα ότι μια αλλαγή στις συνειδήσεις έχει αρχίσει να συμβαίνει. Παραδόξως, μοιάζει ότι τα μέτρα λιτότητας μπορεί τελικά να οδηγήσουν σε ένα πιο μαχητικό Πουέρτο Ρίκο.