Η Λα Σιοτά είναι μια μικρή πόλη κοντά στη Μασσαλία που είχε γνωρίσει καλύτερες μέρες στο παρελθόν. Φιλοξενούσε τα ομώνυμα ναυπηγεία που στην ακμή τους απασχολούσαν περισσότερους από πέντε χιλιάδες εργάτες και ήταν το κέντρο της περιοχής μέχρι το 1988 που έβαλαν οριστικά λουκέτο. Η ιστορική εργατούπολη είναι σήμερα ένα παρηκμασμένο λιμάνι για πολυτελή γιοτ. Εκεί εκτυλίσσεται η νέα ταινία του Λοράν Καντέ. Ο δημιουργός του «Ανάμεσα στους τοίχους» (2009) και του παλιότερου εξαιρετικού «Ελεύθερος ωραρίου» επιστρέφει στο αγαπημένο του θέμα σχετικά με τη σύγχρονη νεολαία στη Γαλλία της κρίσης.
Στο επίκεντρο βάζει μια ομάδα εφήβων, οι οποίοι επιλέχθηκαν να παρακολουθήσουν ένα καλοκαιρινό σεμινάριο δημιουργικής γραφής με διδάσκουσα μια γνωστή συγγραφέα. Κάτω από τις οδηγίες της, η πολύχρωμη και πολυπολιτισμική ομάδα έχει να συνθέσει ένα μυθιστόρημα που θα συνδέει τα μέλη της ομάδας με την ιστορία της πόλης τους. Η ιδέα ακούγεται ωραία, όμως η συνύπαρξη των διαφορετικών χαρακτήρων κάτω από το φορτίο της φτώχειας, της εγκατάλειψης και της ταξικότητας της περιοχής δεν είναι εύκολο να αποδώσει. Ένα κομμάτι των μαθητών με επίκεντρο τα παιδιά μεταναστών δεύτερης γενιάς «πιάνει» το νόημα και τροφοδοτεί το σχέδιο με ιστορίες από τους γονείς και παππούδες τους, κάποιοι από τους οποίους είχαν συμμετέχει στους εργατικούς αγώνες της πόλης.
Σχέσεις
Αυτή είναι η μεγάλη και πολυπληθής εικόνα. Υπάρχει ωστόσο και ο συγκρατημένος Αντουάν, που αν και προέρχεται από το ίδιο φτωχή οικογένεια, δεν χάνει ευκαιρία για ρατσιστικά και ισλαμοφοβικά σχόλια, τα οποία αποκρούονται από τους υπόλοιπους και με κάποιο τρόπο και από την φιλελεύθερων αντιλήψεων συγγραφέα, χωρίς να καταλήγουν πουθενά, απλά δυναμιτίζουν την συλλογική προσπάθεια και τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της ομάδας.
Όπως και στο «Ανάμεσα στους τοίχους», ο Καντέ παρακολουθεί από κοντά τους μαθητές και τους διαλόγους τους, εδώ όμως στο κέντρο του βρίσκεται ο κρυψύνους Αντουάν, για τον οποίο σταδιακά μαθαίνουμε ότι έχει παρε-δώσε με έναν ακροδεξιό λαϊκιστή πολιτικό και ομάδες που φλερτάρουν με τα όπλα.
Ο Καντέ και ο συνεργάτης του Ρομπέν Καμπιγιό που μας έδωσε πέρσι το «120 χτύποι το λεπτό» έχουν στα χέρια τους ένα εκρηκτικό υλικό για την άνοδο της ακροδεξιάς στη Γαλλία, ωστόσο προτιμούν στο δεύτερο μέρος της ταινίας να το κατευθύνουν προς μια αστυνομικού τύπου πλοκή, ενώ η δύναμή του βρίσκεται στο κοινωνικό και πολιτικό στοιχείο.
Η ευρύτερη Μασσαλία υπήρξε στο παρελθόν όχι μόνο καρδιά της γαλλικής εργατικής τάξης αλλά και της αριστεράς. Το πέρασμά της στη δεξιά και την άκρα δεξιά δεν ήταν αναπόφευκτο απότοκο της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας, αλλά και πολιτικών μαχών που δεν δόθηκαν ή δόθηκαν και χάθηκαν. Η παιδεία μετράει, το ίδιο και η ιστορική μνήμη την οποία σωστά θέλει να ζωντανέψει η ταινία, αλλά η Πολιτική (με κεφαλαίο Π) είναι το κλειδί για τις απαντήσεις. Το «Ατελιέ» απλά θέτει τα καυτά ερωτήματα.