Τα στοιχεία που περιέχει δείχνουν με σαφήνεια το πού βρίσκεται το γυναικείο κίνημα σήμερα, πού πατάει αλλά και πώς μπορεί να εξελιχτεί, ποια είναι δηλαδή η προοπτική του. Γίνεται πολύ κατανοητό ότι δεν φτάσαμε τυχαία στην κατάσταση που είμαστε σήμερα, ότι τα δικαιώματα που θεωρούμε δεδομένα, κατακτήθηκαν με αγώνες. Και, ενάντια στην προσπάθεια να μας τα πάρουν ξανά πίσω, μας παρακινεί να συνεχίσουμε, παίρνοντας δύναμη και “τεχνογνωσία” από τα ιστορικά παραδείγματα. Για να μην επιτρέψουμε να μας πάρουν άλλα δικαιώματα, να κερδίσουμε όσα χάσαμε και να διεκδικήσουμε περισσότερα.

Αυτή τη μάχη το βιβλίο τη βάζει στην σωστή του διάσταση. Ο καθένας καταλαβαίνει ότι έχουμε χάσει δικαιώματα, ότι υπάρχει φτώχεια, ότι υπάρχει ανεργία, ότι πολύ πιο δύσκολα οι γυναίκες θα βρουν εργασία σε σχέση με τους άντρες κλπ. Όμως αυτό δεν έχει να κάνει με τον άντρα-ανταγωνιστή, οι διακρίσεις δεν είναι πρόβλημα ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα. Έρχεται από τις αποφάσεις, τα μνημόνια, από την κατάσταση στην οικονομία διεθνώς, από το ποιος ελέγχει τις κοινωνίες. Αυτοί που έχουν την ισχύ και παίρνουν τις αποφάσεις, αυτοί είναι οι εχθροί μας και όχι το άλλο φύλο της ίδιας τάξης. Νομίζω ότι αυτό είναι πάρα πολύ βοηθητικό για να προχωρήσουν οι γυναίκες και να αναδιοργανώσουν το πως θα παλέψουν στη σημερινή εποχή για τα δικαιώματά τους. Είναι κάτι που έχει ήδη αρχίσει να γίνεται αντιληπτό και σε προσωπικό-ατομικό και σε κοινωνικό επίπεδο, απλά το βιβλίο, αναδεικνύοντας τα ταξικά ζητήματα, το κάνει ακόμα πιο κατανοητό.

Μάλιστα, όταν κάναμε την παρουσίαση του βιβλίου στο νοσοκομείο μας, από τη συζήτηση που έγινε τόσο πριν όσο και μετά, φάνηκε ότι άγγιξε πάρα πολύ. Όταν ενημερώναμε για την εκδήλωση περνώντας από τα τμήματα, είχε πάρα πολύ ενδιαφέρον. Βλέπαμε ότι αμέσως όλοι έπαιρναν μέρος στη συζήτηση, το γούσταραν και πρόσθεταν διάφορα στοιχεία σε αυτά που λέγαμε. Για παράδειγμα, άνοιγαν ερωτηματικά γιατί στο νοσηλευτικό κλάδο οι περισσότερες είμαστε γυναίκες, γιατί από παλιά θεωρήθηκε ότι ταιριάζει περισσότερο στις γυναίκες να φροντίζουν τον ασθενή, γιατί είναι ένας κλάδος κύρια γυναικείος. Πολλές απαντούσαν ότι δεν είναι τυχαίο, συνδέεται με το ότι η φροντίδα των παιδιών ή των ηλικιωμένων είναι επίσης γυναικεία υπόθεση, οι γυναίκες την επωμίζονται κατά κύριο λόγο στην οικογένεια.

«Μία νοσηλεύτρια έχει καθημερινά να αντιμετωπίσει πολλά. Καταρχάς ένα δύσκολο εργασιακά περιβάλλον με τεράστιο φόρτο εργασίας που εξουθενώνει σωματικά και συναισθηματικά. Οι ελλείψεις προσωπικού είναι τραγικές, η εντατικοποίηση τεράστια. Οι οφειλόμενες άδειες και ρεπό σε συναδέλφισσες και συναδέλφους ξεκινούν από εξήντα και φτάνουν τα εκατό. Δεν μπορούν σε ένα τμήμα να λείψουν πάνω από δυο άτομα ταυτόχρονα. Το καλοκαίρι που το πρόβλημα οξύνεται ακόμα περισσότερο και πολλές φορές λύνεται με συγχωνεύσεις τμημάτων, την άδεια σου την “πληρώνεις” πριν ή μετά με περισσότερη δουλειά.

Και βέβαια στα περισσότερα τμήματα του νοσοκομείου και ιδιαίτερα σε αυτά με τα πιο σοβαρά περιστατικά, αν δεν έχεις το περιθώριο να δίνεις άδειες τακτικά ώστε να αποφορτίζονται και από την οργανική και από την ψυχολογική κόπωση, οι εργαζόμενες “καίγονται”. Αποκτούμε την εικόνα του αποστασιοποιημένου επαγγελματία νοσηλευτή που κάνει κακό και στον ίδιο και στον ασθενή. Η κατάσταση φτάνει σε τραγικές καταστάσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις που χαρμόσυνα γεγονότα, όπως ότι μια συνάδελφος έμεινε έγκυος, γίνεται πρόβλημα γιατί αυτό που σκέφτεσαι είναι ότι θα μείνει το τμήμα με μείον ένα άτομο και πώς θα λειτουργήσει, πώς θα βγει το πρόγραμμα. Δεν υπάρχει διαδικασία άμεσης αντικατάστασης κι αυτό δημιουργεί ενοχές και στην ίδια τη γυναίκα που μένει έγκυος και πάει να μοιραστεί τη χαρά της αλλά αντιμετωπίζει μια παγωμένη ατμόσφαιρα, και στις υπόλοιπες που ενώ θέλουν να χαρούν είναι υποχρεωμένες να σκεφτούν τι κάνουμε τώρα. Το αίτημα για να είναι πολύ καλά στελεχωμένες οι υπηρεσίες είναι κρίσιμο.

Για να μην πάμε στα θέματα του σεξισμού. Όλη αυτή η κυρίαρχη φιλολογία για την πρόθυμη, σέξι νοσηλεύτρια, δημιουργεί δυσκολία στο να λειτουργήσεις άνετα στη δουλειά σου. Όλες οι πράξεις έχουν να κάνουν με το σώμα του ασθενή. Οι νοσηλεύτριες για παράδειγμα αποφεύγουν να βάζουν έναν καθετήρα σε έναν άντρα ασθενή. Επιπλέον, έναν ασθενή πρέπει να τον αντιμετωπίζεις σαν ολότητα. Εκτός από τα σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα, υπάρχουν και τα σεξουαλικά του προβλήματα. Και σε αυτά ούτε έχουμε εκπαιδευτεί ούτε έχουμε τη βάση να τα χειριστούμε. Δεν έχουμε την άνεση να συζητήσουμε και να στηρίξουμε κανέναν. Είναι πρόβλημα και για μας και για τους ασθενείς. Για να το πω απλά, υπάρχουν πολλά ζητήματα που έχουμε πολύ δρόμο μπροστά μας για να τα λύσουμε. Και επαγγελματικά και κοινωνικά. 

«Χρειάζεται πολλή δουλειά μέσα στα σωματεία και τα συνδικαλιστικά όργανα για να αναδείξουν αυτά τα θέματα. Χρειάζεται επιμονή για να γίνει υπόθεση των συνδικάτων η πάλη ενάντια στις επιθέσεις στις γυναίκες. Να γίνει κτήμα ότι ο σεξισμός δημιουργείται εντέχνως από την άρχουσα τάξη που έχει την ισχύ για να μας έχει διασπασμένους, για να μη προσπαθούμε να διεκδικήσουμε συνολικά τα δικαιώματά μας. Τα συνδικάτα έχουν πολύ μεγάλο ρόλο να παίξουν και τοπικά σε κάθε χώρο και συνολικά. Όταν κάνουμε κινητοποιήσεις, απεργίες κλπ, αυτά τα ζητήματα δεν έχουν μπει όσο θα έπρεπε και πρέπει να αναδειχτούν περισσότερο. 

Αυτός είναι και ο τρόπος σε ένα περιβάλλον προπαγάνδας, κλισέ, ιστορικών καταλοίπων που, όπως λέει και το βιβλίο, κουβαλάμε από πολλά χρόνια πριν, να αντισταθούμε, να παλέψουμε. Το βιβλίο είναι σίγουρα μια πολύ καλή ευκαιρία για άντρες και γυναίκες να μπορέσουν να δουν τα ζητήματα αυτά με μια άλλη οπτική. Η ένταξη της πάλης για την απελευθέρωση των γυναικών μέσα στο εργατικό κίνημα μπορεί να το κάνει να είναι πολύ πιο αποτελεσματικό σε αυτά που διεκδικεί. Νομίζω ότι κι εγώ δεν το είχα κατανοήσει αυτό σε τέτοιο βαθμό όσο μετά που διάβασα το βιβλίο».