Η Εργατική Αλληλεγγύη κυκλοφόρησε βίντεο από την εκδήλωση το οποίο θα βρείτε στο  sekonline.gr. Επίσης συντεντεύξεις και δηλώσεις των ομιλητριών στην Εργατική Αλληλεγγύη μπορείτε να διαβάσετε στα φύλλα 1349-1351 στο ergatiki.gr.

Στη συνέχεια μίλησε για την προσωπική της εμπειρία, στα 33 χρόνια δουλειάς της στην δημόσια ραδιοτηλεόραση, δίνοντας παραδείγματα παρενοχλήσεων, διακρίσεων και ανισότητας σε αντίθεση με την ΕΡΤ του δίχρονου αγώνα: «Έγινε μεγάλη πρόοδος με το κλείσιμο της ΕΡΤ. Είναι ένα “μαύρο” που για πάρα πολλούς λόγους “ευγνωμονούμε” γιατί μας άνοιξε τα μάτια. Ήταν μία εξαιρετική περίοδος ισότητας και αδελφοσύνης θα έλεγα, δεν υπήρχε άντρας-γυναίκα. Και αποδείξαμε ότι δεν υπάρχει διαχωρισμός ούτε στις ικανότητες ούτε στην αντοχή ενάντια σε όσους μας λοιδορούσαν ότι δεν μπορούμε. Το σίγουρο είναι ότι μόνο συλλογικά μπορούμε να προχωρήσουμε».

«Εντυπωσιακό» για τα στοιχεία, την πληθώρα των πηγών και την εμβάθυνσή του, χαρακτήρισε το βιβλίο η Αλεξία Τσούνη, προσθέτοντας ότι είναι «επίκαιρο γιατί υπάρχει μια αναζωογόνηση και ενδυνάμωση του γυναικείου κινήματος παγκοσμίως και προφανώς είμαστε κομμάτι αυτού του παγκόσμιου ξεσηκωμού για ίσα δικαιώματα και κατά των διακρίσεων».

Στη συνέχεια στάθηκε στα κινήματα που ξεσπάνε διεθνώς και μίλησε για τα δικαιώματα που διαρκώς βρίσκονται υπό αμφισβήτηση αναφέροντας χαρακτηριστικά διαμαρτυρία του «Μωβ» εναντίον εκδήλωσης παπάδων στο Πολεμικό Μουσείο για την κατάργηση των ελεύθερων εκτρώσεων. Επίσης, έδωσε πολλά στοιχεία για τη χειροτέρευση της ζωής των γυναικών την περίοδο της κρίσης και ιδιαίτερα για τη βία εναντίον τους όχι μόνο στο χώρο δουλειάς αλλά και στο σπίτι. Τέλος έθεσε υπό συζήτηση την κριτική του βιβλίου στα φεμινιστικά κινήματα λέγοντας ότι «προσωπικά διαφωνώ, δεν βλέπω το λόγο γιατί να μην υπάρχει αυτόνομο φεμινιστικό κίνημα και από εκεί και πέρα να γίνονται συνεργασίες και να στηρίζει το ένα κίνημα το άλλο».

Ανταπόκριση

Με την ανταπόκριση που βρήκε το βιβλίο και η αντίστοιχη εκδήλωση παρουσίασής του στις εργαζόμενες και τους εργαζόμενους στο νοσοκομείο Γεννηματάς, ξεκίνησε η Μαρία Χαρχαρίδου, τονίζοντας την ανάγκη για τέτοιες συζητήσεις στους εργατικούς χώρους. Αναφέρθηκε στις σκληρές συνθήκες ζωής και δουλειάς των νοσηλευτριών και είπε ότι το βιβλίο «προσθέτει φως» σε αυτή την πραγματικότητα.

Στη συνέχεια συμπύκνωσε τα δικά της συμπεράσματα από το βιβλίο, ανάμεσά τους ότι «το γυναικείο κίνημα υπήρξε και συνεχίζει να είναι μεγαλειώδες», ότι «τα δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί και στο παρελθόν και σήμερα, κατακτήθηκαν μόνο όταν οι γυναίκες ενήργησαν συλλογικά και μαχητικά», ότι «η αιτία του προβλήματος δεν είναι ο ανταγωνισμός αντρών και γυναικών της ίδιας τάξης αλλά η άρχουσα τάξη που χρησιμοποιεί και αναπαράγει ιδέες διαχωρισμού μέσα στην εργατική τάξη» και ότι «ο μόνος δρόμος για να πάρουμε πίσω τα δικαιώματα που χάσαμε και συνεχίζουμε να χάνουμε ως γυναίκες μέσα σε μια περίοδο μνημονίων και καταπίεσης και να διεκδικήσουμε περισσότερα, είναι ο δρόμος του ενιαίου εργατικού κινήματος». Και έκλεισε με το ρόλο των συνδικάτων: «Χρειάζεται πολλή δουλειά και επιμονή, για να αναδεικνύουμε αυτά τα θέματα και να τα συμπεριλαμβάνουμε στις συνδικαλιστικές μας δράσεις».

«Είμαι καθαρίστρια σε σχολείο, συμβασιούχα», είπε η Ευαγγελία Κριαρά, «Έχουμε πάρα πολλά προβλήματα, είμαστε μονίμως στην ανασφάλεια εμείς οι γυναίκες καθαρίστριες και όχι μόνο, πολλές γυναίκες συμβασιούχες και σε άλλες εργασίες. Προσωπικά είμαι μονογονεϊκή οικογένεια. Στο χώρο εργασίας μάς αντιμετωπίζουν λες και είμαστε σκουπίδια τις περισσότερες φορές, πόσο μάλλον όταν είμαστε καθαρίστριες, αυτός ο τίτλος είναι απαγορευτικός».

Στη δυναμική του γυναικείου κινήματος που ξεκινά από πολύ παλιά και ξαναγεννιέται σήμερα, που βάζει τέλος στην κυρίαρχη προπαγάνδα ότι υπάρχει ισότητα και απελευθέρωση και που δίνει ξανά φτερά στις γυναίκες παντού, στάθηκε αρχικά η Μαρία Στύλλου, μένοντας ιδιαίτερα στις απεργιακές μάχες στους εργατικούς χώρους όπως στα Mc Donald’s ή τη Google που «έχουν αναγκάσει εργοδότες, που δεν φανταζόταν κανένας ότι θα το κάνουν, να αναγνωρίσουν ότι υπάρχει σεξουαλική καταπίεση, σεξισμός και διακρίσεις».

«Πρόκειται για ένα κίνημα που από τις ατομικές αντιδράσεις έχει προχωρήσει στη μαζική συλλογική οργάνωση», συνέχισε, μια φοβερή εξέλιξη «απέναντι στην προσπάθεια της κυρίαρχης τάξης και του νεοφιλελευθερισμού να τσακίσουν τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις που κερδήθηκαν μετά το ’68, με μια συντηρητική αντεπίθεση ιδιαίτερα το ‘80 και το ’90, όχι μόνο μέσα από νόμους και οικονομικές επιθέσεις, αλλά έχοντας και όλη την ιδεολογική δύναμη να τις επιβάλουν».

Στη συνέχεια ανέλυσε το ρόλο της οικογένειας στις ταξικές κοινωνίες και στον καπιταλισμό, γυρίζοντας στους κλασικούς του μαρξισμού. Συγκεκριμένα, περιγράφοντας το βιβλίο του Ένγκελς «Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους» περιέγραψε «πώς για αιώνες, το μεγαλύτερο κομμάτι της ανθρώπινης ιστορίας, ο τρόπος που οργανώνονταν οι κοινωνίες για να καλύψουν τις ανάγκες τους δεν είχαν διακρίσεις ανάμεσα στα φύλα, ήταν συλλογικός. Η διάκριση ξεκινά με τις ταξικές κοινωνίες, που οι άντρες είναι στην παραγωγή και οι γυναίκες περιορίζονται στην αναπαραγωγή».

Εκμετάλλευση

Αντίστοιχα, αναφερόμενη στο Μαρξ, συνέδεσε το ρόλο της εργατικής οικογένειας στον καπιταλισμό με την εκμετάλλευση των εργατών, αντρών και γυναικών, σαν το θεσμό εκείνο που «εξασφαλίζει μια εργατική τάξη ικανή και υγιή να δουλέψει και την άλλη μέρα να πάει να ξαναδουλέψει. Κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία έχουν οι γυναίκες. Γι’ αυτό και τα αφεντικά το ντύνουν ιδεολογικά με το σεξισμό, με το ότι εκεί είναι η θέση τους. Άρα ανισότητα και διακρίσεις, όχι ελευθερία και σεξουαλική απελευθέρωση, η θέση της γυναίκας είναι να γεννά και να φροντίζει τους εργάτες και τα παιδιά. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε καθαρό από πού ξεκινάει η καταπίεση για το πώς παλεύουμε για να απαλλαγούμε».

Στην μεγάλη θεωρητική συζήτηση για την ένταξη ή μη του γυναικείου ζητήματος στο εργατικό κίνημα, αναφέρθηκε η Ρέα Βαλντέν: «Μπορεί να συμφωνώ ότι θεωρητικά ανήκει στο ευρύτερο κίνημα και ιδεατά θα ήταν το καλύτερο να λειτουργεί έτσι. Αλλά η αλήθεια είναι ότι ιστορικά υπήρχαν λόγοι που σε κάποιες φάσεις του ήταν ανεξάρτητο το γυναικείο κίνημα. Κι αυτό διότι, ακριβώς όπως ειπώθηκε, οι ιδεολογικές δομές φέρονται μέσα στην οικογένεια και από τους εκάστοτε συντρόφους, οι ιδεολογικές δομές της πατριαρχίας και του καπιταλισμού δεν είναι κάτι το οποίο αναγνωρίζεται αμέσως επειδή κάποιος συνειδητοποιείται σε κάποιο επίπεδο σε σχέση με την ταξική του θέση... Μακάρι να φτάσουμε στη συνθήκη που θα πολεμούν και οι άντρες σύντροφοί μας ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που πολεμούμε και εμείς για τα δικαιώματά μας. Αλλά να είμαστε ειλικρινείς, ο σεξισμός δεν είναι κάτι το οποίο είναι μόνο απέναντί μας, είναι κάτι που είναι μέσα στην εργατική τάξη και ανάμεσα στους συντρόφους μας και ακόμα και μέσα σε μας».

Στις μάχες των εργαζόμενων στα νοσοκομεία για προσλήψεις, μονιμοποιήσεις κλπ στάθηκε η Αργυρή Ερωτοκρίτου, γιατρός στο νοσοκομείο Γεννηματάς, για να απαντήσει στο ερώτημα πώς σπάει ο σεξισμός που αναπαράγεται από κομμάτια της εργατικής τάξης. «Τις μάχες αυτές, που επηρεάζουν την καθημερινότητα κάθε εργατικής οικογένειας και της γυναίκας μέσα σε αυτή, τη δίνουμε χέρι χέρι με τους άντρες συναδέλφους μας», είπε, «Εκεί παλεύουμε μαζί και εκεί είναι ο καλύτερος χώρος για να αναδείξουμε αυτά τα ζητήματα και να σπάσουμε την κυρίαρχη ιδεολογία».

Αντίστοιχα παραδείγματα έφερε η Τιάνα Ανδρέου, εργαζόμενη στην Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, τονίζοντας τη δύναμη της εργατικής τάξης: «Ο νόμος για τις εκτρώσεις υπάρχει αλλά μόνο οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία έχουν τη δύναμη να επιβάλλουν προσλήψεις και κονδύλια για να μπορούν όλες οι γυναίκες να έχουν δωρεάν και ασφαλή έκτρωση χωρίς κίνδυνο της ζωής τους... Αντίστοιχα, οι καθηγήτριες και οι καθηγητές είναι αυτοί που μπορούν να επιβάλλουν ότι δεν θα κλείνουν τα σχολεία και όλοι θα έχουν πρόσβαση, και οι προσφυγοπούλες και τα παιδιά τους».

Στην αυτόνομη παρουσία των γυναικείων κινημάτων επέμεινε η Σίσσυ Βωβού, από το “Μωβ” υποστηρίζοντας ότι «παρά το γεγονός ότι σε μια ιδεατή κοινωνία δεν θα υπάρχει η σύγκρουση των δύο φύλων, η ταξική κοινωνία έχει απονείμει διάφορων ειδών εξουσίες σε διάφορα επίπεδα. Η μία και η πιο ανθεκτική που υπάρχει σε όλες τις χιλιετίες είναι η εξουσία των αντρών επί των γυναικών, μέσα στην οικογένεια, μέσα στην κοινότητα κλπ». Στη συνέχεια μίλησε για την απλήρωτη δουλειά των γυναικών μέσα στο σπίτι και έθεσε ερωτήματα τόσο για το σε ποια συνδικάτα θα απευθυνθούμε για απεργία στις 8 Μάρτη όσο και για το αν σε αυτή την απεργία θα πρέπει να συμμετέχουν και οι άντρες εργαζόμενοι.

Συνδικάτα

«Τα σεξιστικά στερεότυπα είναι δηλητήριο», είπε η Κατερίνα Θωίδου, δημοτική σύμβουλος Νίκαιας-Ρέντη, «Έρχονται από τα πάνω, δεν έχουν σχέση με τις ανάγκες των ανθρώπων και το σύστημα δεν αφήνει την αναπαραγωγή τους στο τυχαίο. Έχει μηχανισμούς, δικαστήρια, αστυνομία, ΜΜΕ, σχολείο. Η αντιπαράθεση λοιπόν δεν είναι ανάμεσα στα κινήματα, αλλά με την άρχουσα τάξη. Και για να μπορέσει μια γυναίκα να βρει τη δύναμη να καταγγείλει μια σεξιστική ή υποτιμητική συμπεριφορά, πρέπει να ξέρει ότι έχει υποστήριξη, ότι δεν είναι μόνη, ότι έχει το συνδικάτο, την αριστερά στη γειτονιά της, ότι υπάρχουν οργανωμένες μάχες εκεί που ζει. Σαν επαναστατική αριστερά αυτές τις μάχες ανοίγουμε».

«Αλλάζουν οι ιδέες των ανδρών εργατών;», έθεσε σαν ερώτημα ο Πάνος Γκαργκάνας, από την Εργατική Αλληλεγγύη, «Γιατί των καπιταλιστών δεν αλλάζουν. Όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με μια απεργία, με μια κινητοποίηση, με μια αντίσταση των γυναικών, το σεξιστικό στερεότυπο είναι αυτόματο: “Ποιες ξεσηκώνονται; Οι πουτάνες”. Των εργατών όμως προφανώς αλλάζουν. Έχουμε δει πολλές φορές στην ιστορία τέτοιες αλλαγές σε μαζική κλίμακα, όχι μόνο στη Ρώσικη Επανάσταση ή το Μάη του '68, αλλά και στις τωρινές απεργίες, όταν διαδηλώνουν μαζί άντρες και γυναίκες. Τι θα είναι μια απεργία στις 8 Μάρτη; Προφανώς θα είναι γυναικεία απεργία, αλλά σαν κάθε απεργία, για να είναι νικηφόρα, χρειάζεται τη συμμετοχή και του άλλου μισού. Δεν θέλουμε εκείνη τη μέρα να δουλεύουν οι άντρες και να απεργούν μόνο οι γυναίκες, γιατί τότε δεν θα είναι μια πετυχημένη απεργία. Γι' αυτό χρειαζόμαστε μια αριστερά που ενώνει τα κινήματα και δεν τα αυτονομεί με τον κίνδυνο να τα διασπάσει».

«Πώς απαλλάσονται οι γυναίκες από τα βάρη της οικογένειας;», συνέχισε ο Πέτρος Κωνσταντίνου, δημοτικός σύμβουλος Αθήνας, περιγράφοντας τι θα σήμαινε να υπάρχουν σε κάθε χώρο και γειτονιά δημόσια εστιατόρια ή δημόσια πλυντήρια. «Αυτές είναι μάχες του εργατικού κινήματος. Η 8 Μάρτη είναι ευκαιρία. Προφανώς όλοι σιχαινόμαστε τους γραφειοκράτες. Αλλά μια σειρά συνδικάτα έχουμε τη δυνατότητα να τα κερδίσουμε, αναγκάζοντας κάθε γραφειοκράτη να υποκλίνεται».

Στο κλείσιμο της εκδήλωσης και οι ομιλήτριες αναφέρθηκαν σε αυτά τα ζητήματα. «Σε μια απεργιακή διαδικασία σπάμε όλα τα στερεότυπα που κουβαλάμε και αναπαράγουμε», είπε η Α. Κωνσταντακάκη. «Χαίρομαι με την πρόταση για απεργία στις 8 Μάρτη», είπε η Α.Τσούνη, συμπληρώνοντας ότι αυτό δεν έρχεται σε κόντρα με το ότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνονται ανεκτές σεξιστικές συμπεριφορές.

Ενότητα

Στο θέμα της διάσπασης της εργατικής τάξης επέμεινε η Μ. Χαρχαρίδου. «Δεν υποτιμώ το φεμινιστικό κίνημα αλλά προσωπικά όταν θα πάω να συζητήσω τέτοια ζητήματα με άντρες συναδέλφους, η φεμινιστική ιδεολογία δεν με οπλίζει να τους πείσω να έρθουν μαζί μου», είπε, «Ενώ όταν βλέπουμε το θέμα μέσα από τη διάσταση της διάσπασης της εργατικής τάξης, τότε μπορώ να τους πάρω μαζί μου. Χρειάζεται να είμαστε όλοι μαζί, δεν μπορούμε να κερδίσουμε τίποτα όταν είμαστε διασπασμένοι».

Στις μάχες που δόθηκαν από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, τόσο από τις ίδιες τις γυναίκες μέσα στο εργατικό κίνημα, για να γίνουν δεκτές στα συνδικάτα, να εκλέγονται στα όργανα και να παλεύουν σαν ισότιμο κομμάτι, όσο και από τις επαναστάτριες όπως η Κλάρα Τσέτκιν μέσα στο γυναικείο και σοσιαλιστικό κίνημα, για να μην περνά η διάσπαση και η απομόνωση των κινημάτων, στάθηκε η Μ. Στύλλου. “Αυτές οι μάχες αναγκάζουν ακόμα και τις πιο ξεπουλημένες και συμβιβασμένες ηγεσίες συνδικάτων να αλλάζουν και να κινητοποιούνται».

Και συνέχισε: «Οι γυναίκες έχουν τεράστια δύναμη για να γίνουν σφήνα μέσα σε όλο το εργατικό κίνημα και να το κερδίσουν... Η αυτονομία των κινημάτων έχει σπάσει από τις ίδιες τις εξελίξεις. Το γυναικείο κίνημα ποτέ δεν πάλευε το ρατσισμό, σήμερα το κάνει. Ποτέ δεν θα κατέβαινε σε διαδήλωση για το Ζακ γιατί πίστευε ότι αυτό το θέμα ανήκει σε άλλη κατηγορία. Η δεκαετία του '80 είναι γεμάτη από τέτοιες περιχαρακώσεις, τώρα σπάνε και δεν πρέπει να πάμε πίσω».

Η παρουσίαση έγινε η αφορμή για να ξεκινήσει η πρωτοβουλία μέσα στους εργατικούς χώρους και τα συνδικάτα ώστε η επόμενη 8 Μάρτη, η Διεθνής Ημέρα Γυναικών, να είναι απεργιακή.

Την πρόταση, που ενθουσίασε το ακροατήριο, έκανε στην ομιλία της η Μαρία Στύλλου: «Εκεί που έχει φτάσει το γυναικείο κίνημα, πρέπει να διεκδικήσουμε από τα συνδικάτα να μπουν μπροστά και στις 8 Μάρτη 2019 να κηρύξουν απεργία. Να κάνουν τη μέρα των γυναικών μέρα για τις διεκδικήσεις των γυναικών σε όλους τους εργατικούς χώρους… Θα είναι πολύ πιο δυνατό το εργατικό κίνημα και τα συνδικάτα, και είναι δυνατό να γίνει, να κηρύξουν εκείνη τη μέρα απεργία και μια κεντρική διαδήλωση με αίτημα ισότητα, όχι τις σεξουαλικές παρενοχλήσεις. Το πέτυχαν στην Ισπανία, μπορούμε και εδώ. Να αρχίσουμε να το δουλεύουμε από τώρα. Έτσι έρχεται η ενότητα, η συλλογικότητα, η δύναμη».