Η επίδοση τους σε αυτά τα τεστ θα είναι το μοναδικό κριτήριο για το αν θα έχουν την ευκαιρία να σπουδάσουν και να έχουν περισσότερες πιθανότητες για να βρουν δουλειά στην περίφημη «αγορά εργασίας».
Το ερώτημα που συνειδητά ή ασυνείδητα μπαίνει από όσους συμμετείχαν ή συμμετέχουν σε αυτή τη διαδικασία είναι αν θα μπορούσε να υπάρχει κάτι άλλο. Ένα σχολείο που δεν θα είχε σαν μοναδικό στόχο μεγάλους βαθμούς σε μια σειρά διαγωνισμάτων, δεν θα είχε τόσο άγχος, δεν θα υπήρχε τόση πίεση σε έφηβους. Δεν θα είχε ανταγωνισμό ανάμεσα σε φίλους που ενώ γνωρίζονται, ζουν μαζί, διασκεδάζουν μαζί, πρέπει να δώσουν μάχη για να περάσουν το διπλανό τους μερικά μόρια για να αγγίξουν το όνειρο της πρόσβασης στο Πανεπιστήμιο, που μαθαίνουμε να κυνηγάμε από μικρά παιδιά.
Στον καπιταλισμό το σχολείο δεν είναι απλώς ένας θεσμός, αλλά είναι το πρώτο στάδιο για να μάθεις να λειτουργείς μέσα στο σύστημα. Πρέπει να κοιτάς μόνο τον εαυτό σου και την κόλλα που γράφεις το διαγώνισμα, να μην συνεργάζεσαι γιατί είναι «αντιγραφή» ή πιο έξυπνα «δεν θα μάθεις» ή δεν θα «αξίζεις το βαθμό», να επιδιώκεις να έχεις υψηλή βαθμολογία στον έλεγχο, να είσαι «καλό παιδί» για να μην προκαλείς.
Για να βρούμε παραδείγματα οργάνωσης του σχολείου με ριζικά διαφορετικό τρόπο πρέπει να γυρίσουμε στις περιόδους που οι από κάτω έδιναν μάχες για να αλλάξουν συνολικά την κοινωνία.
Το πρώτο μεγάλο παράδειγμα ήταν η Παρισινή Κομμούνα. Παρόλο που άντεξε μόλις 72 μέρες κοντραρίστηκε με ότι οπισθοδρομικό υπήρχε και άνοιξε τις πόρτες της εκπαίδευσης. Εισήγαγε την δωρεάν υποχρεωτική παιδεία για όλους, ενώ ο καθένας είχε στη διάθεση του δωρεάν γραφικό υλικό.
Πείραμα
Ανεξαρτητοποίησε την εκπαίδευση από την εκκλησία και είχε κατεύθυνση τη διδασκαλία που θα ήταν βασισμένη στη λογική και το επιστημονικό πείραμα μακριά από κάθε δεισιδαιμονία. Ταυτόχρονα, τόνιζε τις αρχές της αλληλεγγύης και της ταξικής πάλης και βρισκόταν σε σύγκρουση με τα θρησκευτικά δόγματα.
Τόσο ο Μαρξ όσο και άλλοι επαναστάτες αξιοποίησαν αυτή την εμπειρία στη συζήτηση για το πώς θα ήταν η εκπαίδευση μετά την ανατροπή του καπιταλισμού.
Μετά τη νικηφόρα επανάσταση στη Ρωσία το 1917 το ζήτημα της οργάνωσης της εκπαίδευσης αποτέλεσε ένα από τα βασικά σημεία που αναπτύχθηκαν πολλές και καινοτόμες απόψεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι η σχολική περίοδος το 1918 άργησε να ξεκινήσει λόγω των αντιπαραθέσεων που είχαν ανοίξει.
Η κατάσταση στη Ρωσία ήταν τρομακτικά δύσκολη αφού το ποσοστό αναλφαβητισμού έφτανε το 60%. Σε μερικές περιοχές της υπαίθρου ξεπερνούσε το 90%. Ο Εκπαιδευτικός Νόμος που πέρασε ήταν ένα τρομαχτικό χτύπημα σε αυτό το πρόβλημα.
Ο βασικός στόχος του Νόμου και του σχολείου συνολικά ήταν κάθε μαθητής να αναδειχθεί σε «μια δημιουργική προσωπικότητα αναπτυγμένη πολύπλευρα» και ο τρόπος για την επίτευξη αυτού του σκοπού ήταν η Πολυτεχνική Εκπαίδευση. Το νέο σχολείο ονομάστηκε Ενιαίο Σχολείο Εργασίας και ο «σκοπός του δεν είναι η εξάσκηση για τη μία ή την άλλη τέχνη», αλλά να δει ο μαθητής το σχολείο «από τη σκοπιά του οικοδόμου μιας νέας ζωής που άσχετα με το επάγγελμα του πρέπει να έχει μια καθαρή αντίληψη των σχέσεων και της αλληλοσύνδεσης των διάφορων μορφών εργασίας». Η προσπάθεια αυτή συνοδευόταν όχι μόνο με θεωρητικά μαθήματα, αλλά και με πρακτικά. Έβαζε τα θεμέλια για να εξαφανιστεί η διαίρεση μεταξύ πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας ήδη από το σχολείο.
Ταυτόχρονα, το άρθρο 29 του Νόμου εγκαθίδρυε την πλήρη αυτονομία των σχολείων που θα διευθύνονταν από μια «σχολική κοινότητα» στην οποία θα συμμετείχαν ισότιμα οι δάσκαλοι, οι μαθητές και οι εργαζόμενοι στο σχολείο (όπως όσοι δούλευαν στην καθαριότητα). Αυτή η κοινότητα εξέλεγε ένα προεδρείο και εκτελεστικές επιτροπές. Η ύλη και οι μέθοδοι διδασκαλίας καθοριζόταν από ένα σχολικό συμβούλιο ή σοβιέτ που συμμετείχε το εκπαιδευτικό προσωπικό, αντιπρόσωποι των μαθητών, των εργατών της περιοχής και από τις Τοπικές Υπηρεσίες Εκπαίδευσης. Αυτή η κατεύθυνση ήταν δεμένη με τον εργατικό έλεγχο στην παραγωγή για να χτιστεί μια κοινωνία με βάση τις ανάγκες και όχι το κέρδος και τον ανταγωνισμό.
Επίσης, καταργήθηκαν οι εξετάσεις και τα Πανεπιστήμια άνοιξαν σε όλους πάνω από τα 16 που ήθελαν να μπουν, ενώ απαγορεύτηκε η σωματική τιμωρία και η δουλειά στο σπίτι. Εντυπωσιακό στατιστικό στοιχείο είναι ο διπλασιασμός των φοιτητών μέχρι το 1919. Επίσης, εκείνη τη χρονιά καταργήθηκαν και οι βαθμοί.
Η σταλινική αντεπανάσταση ανέτρεψε αυτή την προσπάθεια γυρνώντας ολοταχώς προς τα πίσω μετά την επικράτηση της, αλλά δεν κατάφερε να σβήσει τα απτά παραδείγματα που έχουν να μας δώσουν τα πρώτα χρόνια της Ρώσικης Επανάστασης.
Ένα τέτοιο σχολείο είναι ο στόχος όσων παλεύουν για να αλλάξουν την κοινωνία συνολικά και αξίζει να έχει το χαρακτηρισμό «νέο» σε αντίθεση με το σχολείο που ετοιμάζει η Διαμαντοπούλου.