Η ανακοίνωση του Τραμπ, λίγο πριν τα Χριστούγεννα, ότι θα αποσύρει τα αμερικάνικα στρατεύματα από τη Συρία έχει ήδη προκαλέσει κάτι παραπάνω από διπλωματικό πυρετό. Αμέσως σπρώχτηκε σε παραίτηση ο Τζιμ Μάτις από επικεφαλής της αμερικάνικης πολεμικής μηχανής και αυτές τις μέρες παραιτούνται και μια σειρά άλλα κορυφαία στελέχη του Πεντάγωνου.
Η αποχώρηση από τη Συρία δεν είναι έκπληξη, είχε προαναγγελθεί από καιρό, αλλά ο εσπευσμένος τρόπος με τον οποίο ανακοινώθηκε είναι δείγμα επιτάχυνσης της απεμπλοκής των ΗΠΑ από τα μέτωπα της ήττας τους της τελευταίας 20ετίας.
“Η Συρία είναι χαμένη από καιρό. Δεν μιλάμε για κανέναν τεράστιο πλούτο. Μιλάμε για άμμο και θάνατο. Φεύγω, φεύγουμε απ’ τη Συρία. Να το ξεκαθαρίσουμε, δεν θέλουμε τη Συρία”. Κάπως έτσι εξηγήθηκε ο Τραμπ στο υπουργικό του Συμβούλιο μετά την παραίτηση Μάτις. Και η απόφαση δεν περιορίζεται στο ζήτημα της Συρίας. “Τι έκανε για μένα ο Μάτις στο Αφγανιστάν; Δεν είμαι ικανοποιημένος, ούτε θα έπρεπε να είμαι”.
Τα ΜΜΕ που στηρίζουν τους Δημοκρατικούς μετατρέπουν τώρα τον Μάτις σε… ήρωα επειδή αντιστάθηκε στην “τρέλα” του Τραμπ και δεν μείωσε την αμερικάνικη εμπλοκή, αύξησε τους βομβαρδισμούς στο Αφγανιστάν, έστειλε κι άλλους φαντάρους στη Μέση Ανατολή και συνέχισε την αεροπορική στήριξη στη Σαουδική Αραβία καθώς εντείνονταν οι ασταμάτητοι βομβαρδισμοί στην Υεμένη.
Ο Τραμπ μπορεί να ξεφορτώνεται τα γεράκια που ο ίδιος έβαλε στην κυβέρνησή του, αλλά αυτό δεν σημαίνει ειρήνη. Όπως εξήγησε ο ίδιος στο ίδιο υπουργικό συμβούλιο, τους πολέμους πρέπει να τους αναλάβουν “άλλοι”. Το Πακιστάν και η Ρωσία να τα βγάλουν πέρα στο Αφγανιστάν. Οι Ευρωπαίοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους στη Συρία.
Τι σημαίνουν όλα αυτά, πρακτικά, για τη Συρία; Ότι όλες οι περιφερειακές δυνάμεις που έχουν ήδη μακελέψει τη χώρα από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, ετοιμάζονται να μπουν πιο βαθιά στο κουφάρι.
Ο πρώτος συνειρμός που κάνουν όλοι έχει να κάνει με τον τουρκικό στρατό που θα νιώσει τα χέρια του λυμένα, αν οι Κούρδοι μείνουν χωρίς αμερικανική προστασία. “Αν αποχωρήσουν οι ΗΠΑ, η Τουρκία θα ετοιμαστεί να ‘ψωνίσει’”, λέει ο Άαρον Στάιν από το Φόρεϊν Πόλισι. Γι’ αυτό και ο απεσταλμένος του Τραμπ, Μπόλτον, έσπευσε να τονίσει από το Ισραήλ ότι η αποχώρηση θα γίνει μόνο αν υπάρξει μια μίνιμουμ συμφωνία με την Τουρκία, προκαλώντας περαιτέρω σύγχυση για το τι ακριβώς θέλουν οι ΗΠΑ. Εξάλλου, ο τουρκικός στρατός δεν βρίσκεται μόνος του στο γήπεδο. Πριν από μερικούς μήνες ο Ερντογάν προχώρησε σε συμφωνία με τον Πούτιν για να καθυποτάξουν το Ίντλιμπ, ένα από τα σημεία που το καθεστώς του Άσαντ δεν έχει ακόμη ελέγξει. Υποτίθεται πως ο Πούτιν θα εγγυόταν πως ο συριακός στρατός δεν θα βομβάρδιζε, όσο ο τουρκικός στρατός θα διαχώριζε τους “ακραίους” από τους “μη-ακραίους” αντάρτες. Τα Χριστούγεννα είχαν μπει ως όριο για το “ξεκαθάρισμα”, αλλά η κατάσταση δεν έχει προχωρήσει.
Τις τελευταίες μέρες έχουν ξεσπάσει συγκρούσεις στις “ελεγχόμενες ζώνες” και ο συριακός στρατός κατευθύνεται προς τα εκεί. Η αποχώρηση των ΗΠΑ δεν σημαίνει ότι ο τουρκικός στρατός θα κάνει ό,τι θέλει. Τα όρια θα θελήσει να τα βάλει η Ρωσία, που δεν θέλει να αποσταθεροποιηθεί η μεθόριος, προτιμάει μια ελεγχόμενη επανενσωμάτωση των κουρδικών περιοχών στον έλεγχο της Δαμασκού.
Αυτό που παραδέχονται όλοι, σιωπηλά ή όχι, είναι ότι το καθεστώς Άσαντ θα παραμείνει στην εξουσία. Ο Τραμπ το εννόησε, όταν μίλησε για τα μεγάλα συμβόλαια ανοικοδόμησης της χώρας στα οποία προτεραιότητα πρέπει να έχει η Σαουδική Αραβία και οι σύμμαχοί της. Με άλλα λόγια η σαουδαραβική στρατηγική απέτυχε, και για να έχουν το μερίδιο που θέλουν στις μπίζνες, θα πρέπει να αποδεχθούν ότι ο Άσαντ θα μείνει ζωντανός. Η Συρία ετοιμάζεται να ξαναπάρει την καρέκλα της στον Αραβικό σύνδεσμο από όπου την είχαν διώξει.
Στο μεταξύ ο Μπόλτον μετά το Ισραήλ πάει στην Τουρκία, ο Ερντογάν ετοιμάζεται για συνάντηση με τον Πούτιν. Το Ισραήλ δηλώνει ανήσυχο αλλά είναι μπλεγμένο σε μια πολύ έντονη πολιτική κρίση και σε προεκλογική περίοδο ως τον Απρίλη. Ο Υπουργός Εξωτερικών του Τραμπ, Πομπέο, πάει για αντίστοιχη περιοδεία στους Άραβες συμμάχους των ΗΠΑ. Δεν είναι εύκολη εξίσωση όλα αυτά.
Ποιοι είναι οι αληθινοί φίλοι των Κούρδων της Συρίας;
Όλες αυτές οι πιέσεις σπρώχνουν τους Κούρδους στην αγκαλιά του Άσαντ. Η πρόσκαιρη αυτονομία την οποία κέρδισαν, με τους τακτικούς ελιγμούς της ηγεσίας τους μεταξύ ΗΠΑ, Ρωσίας, Ιράν και καθεστώτος στηριζόταν σε πολύ σαθρή βάση: στους αντίστοιχους ελιγμούς του Πενταγώνου που τους χρειαζόταν ως αναλώσιμο υλικό για τη μάχη ενάντια στους ανεξέλεγκτους ισλαμιστές.
Τώρα ο Τραμπ δηλώνει ότι το ISIS είναι παρελθόν και πως είναι ενοχλημένος επειδή οι Κούρδοι “πουλάνε πετρέλαιο στο Ιράν”. Όταν η κουρδική ηγεσία ψάχνει στήριγμα στον Πούτιν απέναντι στον Ερντογάν, εκείνος τους δείχνει το συριακό καθεστώς. Τους λέει: εγγυηθείτε την εδαφική ακεραιότητα της Συρίας και ίσως σας ανταμείψουμε με κάποια ανταλλάγματα με στοιχειώδη δικαιώματα για τη γλώσσα και την αυτοδιοίκηση. Αν το κάνετε, τότε θα βάλουμε ένα όριο στο πού θα φτάσει ο τουρκικός στρατός. Τους οδηγούν σε ένα μονοπάτι πολύ πίσω και από τα κεκτημένα των “μάστερ των ελιγμών” - της ηγεσίας του ιρακινού Κουρδιστάν.
Επιλογές
Όταν ξέσπασε η επανάσταση στη Συρία, η ηγεσία των Κούρδων επέλεξε όχι να γίνει κομμάτι του ξεσηκωμού, αλλά να αξιοποιήσει το κενό εξουσίας ώστε να δημιουργήσει αυτόνομες κρατικές δομές “στην πράξη”. Αν οι αμετανόητοι οπαδοί του Άσαντ τούς κατάγγελλαν ως αποστάτες, υπήρχαν και φωνές στην Αριστερά που έβλεπαν το πείραμα ως εναλλακτική πρόταση “αυτοκυβέρνησης”. Οι “αυτοκυβερνήσεις” όμως δεν εξελίσσονται σε αποστειρωμένες συνθήκες. Γρήγορα οι Κούρδοι μετατράπηκαν σε μπαλάκι των διάφορων δυνάμεων και τα ένοπλα τμήματα των οργανώσεών τους μπήκαν στην αντιπαράθεση για “βελτίωση της εθνικής σύνθεσης” των περιοχών που καταλάμβαναν - διώχνοντας Άραβες και Τουρκομάνους.
Οι απελευθερωτικοί αγώνες στη Μέση Ανατολή δεν μπορούν να κάνουν βήμα όταν δεν σπάνε τα στεγανά πάνω από εθνότητες, γλώσσες και θρησκείες. Σε ερώτηση αν οι Κούρδοι τώρα θα γίνουν σύμμαχοι της Ρωσίας, ο Μπόλτον απάντησε καλώντας τους να μην ξεχάσουν ποιοι ήταν οι φίλοι τους. Οι αληθινοί φίλοι τους, φυσικά, δεν βρίσκονταν ποτε ούτε στο Λευκό Οίκο, ούτε στο Πεντάγωνο, ούτε στο Κρεμλίνο, αλλά στους ξεσηκωμένους δρόμους από το Κάιρο ως την Άγκυρα.
Διαβάστε επίσης
