Θωμάς Σίδερης
Την Πέμπτη 24 Γενάρη στις 8.30μμ στο καφέ Poems and Crimes θα πραγματοποιηθεί η παρουσίαση του βιβλίου του Θωμά Σίδερη “Τα Τρένα της Σιωπής”. Ο Θωμάς Σίδερης μίλησε στην Εργατική Αλληλεγγύη και τον Κυριάκο Μπάνο:
Το βιβλίο στηρίζεται στην προφορική μαρτυρία της Άλις Χερτζ Σόμμερ και στην γραπτή καταγραφή του Γιάνκελ Γουέρνικ. Η συγγραφή του βιβλίου ξεκίνησε από το ερευνητικό ενδιαφέρον μου, ως μεταπτυχιακός φοιτητής τότε Ανθρωπογεωγραφίας, για τις ροές πληθυσμών κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Ναζί αξιοποίησαν το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ευρώπης, το εξέλιξαν και δημιούργησαν ένα συμπαγές και αποτελεσματικό δίκτυο για το ανθρώπινο φορτίο των τρένων της σιωπής. Επέλεξα δύο στρατόπεδα εξόντωσης που θα μπορούσαν να είναι και οι τελικοί προορισμοί των ναζιστικών τρένων: το Τερεζίενσταντ και τη Τρεμπλίνκα. Και τα δύο τα διαφήμιζε η ναζιστική προπαγάνδα ως «πόλεις των Εβραίων».
Το Τερεζίενσταντ, περίπου 80 χιλιόμετρα από την Πράγα, ήταν ίσως το πιο ιδιότυπο στρατόπεδο του πολέμου. Οι εκτοπισμένοι ήταν κυρίως καλλιτέχνες: ηθοποιοί, μουσικοί, συνθέτες. Ο Χίτλερ υποστήριζε ότι έφτιαξε στο Τερεζίενσταντ μια «πόλη» για να προστατέψει τους καλλιτέχνες από τον πόλεμο. Στην πραγματικότητα ήταν ένα κέντρο εξόντωσης που οι κρατούμενοι πέθαιναν από την πείνα και τις κακουχίες, ενώ τον τελευταίο χρόνο του πολέμου λειτούργησε ως διαμετακομιστικό κέντρο για τα στρατόπεδα θανάτου της Ανατολικής Ευρώπης. Από την άλλη, η Τρεμπλίνκα διαφημιζόταν ως στρατόπεδο «δημιουργικής απασχόλησης» αλλά δεν ήταν τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από ένα εργοστάσιο παραγωγής πτωμάτων, ένα κολαστήριο. Η Άλις Χερτζ Σόμμερ, μουσικός, εκτοπίστηκε με τον άντρα της και τον γιο της στο Τερεζίενσταντ, ενώ ο Γιάνκελ Γουέρνικ, ξυλουργός με έντονη συνδικαλιστική δράση στη Βαρσοβία, εκτοπίστηκε στην Τρεμπλίνκα.
Και οι δύο κατάφεραν να επιβιώσουν δίνοντας μια υπόσχεση στον εαυτό τους: να βγουν ζωντανοί και να μιλήσουν για όλες τις παραμέτρους της ναζιστικής απάτης. Οι Ναζί γέμιζαν τα τρένα από το Τερεζίενσταντ με γυναικόπαιδα προκειμένου να πάνε να δουν τους δικούς τους στο Άουσβιτς. Φυσικά, κανένα από εκείνα τα τρένα δεν γύρισε ποτέ πίσω.
Απόδραση
Ο Γιάνκελ Γουέρνικ επέζησε γιατί απέδρασε από την Τρεμπλίνκα. Από εκείνο το στρατόπεδο, επέζησαν μόνο οι δραπέτες. Αμέσως, μόλις βρέθηκε σε ένα σχετικά ασφαλές μέρος άρχισε να γράφει σε μορφή ημερολογίου τα όσα βίωσε στην Τρεμπλίνκα. Το ημερολόγιο του Γιάνκελ έχει πολύ μεγάλη ιστορική σημασία γιατί γράφτηκε όταν η μνήμη του ήταν νωπή, πολύ νωπή. Ο αναγνώστης θα βρεθεί αντιμέτωπος με τη φρικιαστική καθημερινότητα σε ένα στρατόπεδο εξόντωσης. Ο Γιάνκελ αναφέρει σε κάποιο σημείο του ημερολογίου του ότι έβλεπε τους ανθρώπους γύρω του και ήξερε ότι όλοι αυτοί ήταν υποψήφια πτώματα. Η Άλις συναντούσε ανθρώπους που γνώριζε ότι την επόμενη μέρα δεν θα τους ξανάβλεπε. Είναι η αναμέτρηση της ζωής με τον θάνατο.
Η άνοδος του φασισμού και του ναζισμού ήρθε ως απότοκος της βαθιάς οικονομικής κρίσης του Μεσοπολέμου. Ογδόντα χρόνια μετά η ιστορία επαναλαμβάνεται και, δυστυχώς, όχι σαν φάρσα. Η ίδια οικονομική ελίτ, οι ίδιοι έμποροι του πολέμου, πουλούν στους φτωχοποιημένους πολίτες της Ευρώπης τις έννοιες της «πατρίδας», του «έθνους», της «θρησκείας». Η Άλις μου είπε όταν τη συνάντησα ότι δεν πίστευε ποτέ ότι στη χώρα του Ντβόρζακ και του Σμέτανα, των δύο αυτών σπουδαίων Τσέχων μουσικών, οι πολίτες θα υποτάσσονταν στη ναζιστική θηριωδία και θα εκδήλωναν σε τέτοιο βαθμό και ένταση τα αντισημητικά τους αισθήματα. Οι πολίτες εφησυχάστηκαν ότι η ναζιστική τρέλα θα περάσει. Η άνοδος της ακροδεξιάς σήμερα στην Ευρώπη πατά στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο και εκδηλώνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Οι περιπτώσεις του Όρμπαν, του Κουρτς, της Λεπέν, οι συμπορεύσεις αστικών κομμάτων στην Ελλάδα με την ακροδεξιά, δεν είναι τυχαίες ή μεμονωμένες περιπτώσεις. Η Ευρώπη πλήρωσε ακριβό φόρο αίματος στους Ναζί. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί ξανά. Το οφείλουμε στο παρελθόν αλλά και στο μέλλον μας.
Διαβάστε επίσης
Θα τα βρείτε στο
Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο
Φειδίου 14 πίσω από Τιτάνια-ΡΕΞ
τηλ. 2105247584 www.marxistiko.gr