Αποσπάσματα αφηγήσεων από Χιώτες πρόσφυγες, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής εγκατέλειψαν τον τόπο τους και ξεκίνησαν ένα ταξίδι προς το άγνωστο και κατευθύνθηκαν προς την Τουρκία, Κύπρο και Μέση Ανατολή. Μια άγνωστη πτυχή της Ιστορίας, η οποία έχει καταγραφεί από τον Γιάννη Μακριδάκη στο πρώτο του βιβλίο «Συρματένιοι Ξεσυρματένιοι. Όλοι», αποτελεί την έμπνευση και συνθέτει έναν θεατρικό μονόλογο.
Επιζήσαντες αφηγούνται τις συνθήκες πείνας κι ανέχειας, τις νυχτερινές παράνομες αποδράσεις από το νησί, την μάχη με τα κύματα, τη ζωή στον στρατό της Μέσης Ανατολής, στους προσφυγικούς καταυλισμούς, στο μέτωπο, στα κινήματα, τον εγκλεισμό στα «σύρματα», τον Ιερό Λόχο και την απελευθέρωση. Κάποιοι άλλοι χάθηκαν στη διαδρομή.
Η παράσταση, η οποία κάνει πρεμιέρα την Κυριακή 17 Μαρτίου, στο θέατρο Άβατον είναι βασισμένη στο βιβλίο του συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη «Συρματένιοι Ξεσυρματένιοι. Όλοι» (εκδόσεις ΕΣΤΙΑ), στο οποίο καταγράφονται προσωπικές μαρτυρίες Χιωτών προσφύγων που έφευγαν με βάρκες από Χίο προς Μέση Ανατολή (Συρία, Κύπρο, Παλαιστίνη, κλπ) μέσω Τουρκίας, κατά τη διάρκεια των ετών 1941-1944.
Η Μελίνα Σκούφου, η οποία υπογράφει την σκηνοθεσία της παράστασης λέει χαρακτηριστικά «Οι εικόνες που περιγράφονται στις αφηγήσεις μοιάζουν πολύ με τις εικόνες που έχουμε από τους σημερινούς πρόσφυγες από τις τηλεοράσεις. Διαβάζοντας πρώτη φορά το βιβλίο με κέντρισε η άγνωστη αυτή πτυχή της Ιστορίας και η πάλη των ανθρώπων για την επιβίωση. Θαυμάζω τους ανθρώπους που ό,τι και να συμβαίνει καταφέρνουν να επιβιώσουν διατηρώντας ζωντανή την σπίθα μέσα τους. Επέλεξα οι αφηγήσεις να συνθέσουν ένα ενιαίο κείμενο, το οποίο αφηγείται μία μόνο ηθοποιός εναλλάσσοντας τα πρόσωπα. Στην προκειμένη, βρισκόμαστε στην δεκαετία του ’40, από τη Χίο στη Μέση Ανατολή. Όμως, στην πραγματικότητα, ο πρόσφυγας δεν έχει φύλο, δεν έχει ηλικία, δεν ανήκει σε μία συγκεκριμένη εποχή».
Η πρωταγωνίστρια της παραστασης Χριστίνα Λυκοτσέτα μας είπε «H παράσταση «Συρματένιοι Ξεσυρματένιοι. Όλοι», είναι βασισμένη πάνω στο ομώνυμο βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη στο οποίο καταγράφονται αφηγήσεις Χιωτών προσφύγων στην Μέση Ανατολή και εξιστορούνται οι πραγματικές συνθήκες που τους οδήγησαν να φύγουν παράνομα από το νησί, κατά την διάρκεια της ναζιστικής κατοχής.
Η πείνα τους οδήγησε σε αυτή την απόφαση, και έφυγαν προς τα Τουρκικά παράλια και από εκεί μέσω Κύπρου και Συρίας κατευθύνθηκαν είτε σε προσφυγικούς καταυλισμούς σε όλη την ευρύτερη Μέση Ανατολή, είτε στρατεύτηκαν στον στρατό της εξόριστης κυβέρνησης για να συνεχίσουν την μάχη κατά των ναζί. Εκεί πάλι, κάποιοι συντάχθηκαν με το ΕΑΜ και φυλακίστηκαν στα βρετανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, στα λεγόμενα «σύρματα», και κάποιοι άλλοι επιλέχθηκαν από τους Βρετανούς για να επανδρώσουν τον Ιερό Λόχο.
Βουτιά
Είναι προφανής η θέληση μας, να μιλήσουμε αλληγορικά για την σύγχρονη προσφυγική κρίση, κάνοντας μια βουτιά στο πρόσφατο ιστορικό παρελθόν και κοιτώντας το, όπως ένα είδωλο στον καθρέφτη. Κοιτάμε, δηλαδή το ίδιο πράγμα, αλλά με αντεστραμμένες τις πλευρές του: τότε το ταξίδι της διαφυγής ενώ γίνονταν για να γλυτώσει ο κόσμος από τα δεινά του πολέμου και του λιμού, είχε πορεία από την χριστιανική δύση προς την μουσουλμανική ανατολή. Τώρα το ταξίδι γίνεται ανάποδα, από την μουσουλμανική ανατολή προς την χριστιανική δύση.
Και τότε και τώρα οι άνθρωποι για να φύγουν έπρεπε να πουλήσουν τα υπάρχοντα τους όσο-όσο και να εξασφαλίσουν μια θέση σε ένα ριψοκίνδυνο ταξίδι με βάρκα με πολλές φορές αβέβαιη έκβαση. Και τότε και τώρα το ταξίδι τελείωνε με νέο εγκλεισμό σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Αλλά η μεγάλη διαφορά είναι ότι τότε, υπήρχε ζωντανή μια προοπτική και ένα όραμα, εθνικής και κοινωνικής απελευθέρωσης, που ζέσταινε τις καρδιές των ανθρώπων που το έκαναν και τους κρατούσε δυνατούς. Τώρα δυστυχώς αυτό δεν υπάρχει στις σκέψεις των προσφύγων και αυτό εξηγεί πολλά από τα φαινόμενα που διαδραματίζονται στην κοινωνία.
Η έλλειψη του οράματος στο σήμερα, είναι αυτό που κάνει μεγαλύτερη την ανάγκη να εμπνευστούμε από την ύπαρξη ενός οράματος που υπήρξε τότε. Όχι για να το αντιγράψουμε ως έχει, πράγμα έτσι και αλλιώς άτοπο και αδύνατον, αλλά για να σκεφτούμε πάνω στην ανάγκη δημιουργίας του στο σήμερα.
Έτσι το τότε, προσεγγίστηκε στην ολότητα του. Ματαιώσεις και αγωνία, θυμός και προσμονή, προδοσία, πίκρες και βάσανα, σίγουρα όλα αυτά υπάρχουν, αλλά υπάρχει ταυτόχρονα και αισιοδοξία, και εύθυμες νότες, και δημιουργικές καλλιτεχνικές δράσεις, που αναπτύχθηκαν στους εκτοπισμένους Χιώτες πρόσφυγες. Αυτές οι αφηγήσεις έχουν κρατηθεί στην παράσταση. Γιατί τελικά αυτό είναι ένα μήνυμα και ένα μάθημα που πρέπει να βγει και για το σήμερα.
Υπάρχει συνεπώς μέσα στην ροή του έργου μια εναλλαγή ανάμεσα στα δραματικά και στα πιο εύθυμα σημεία, καθώς έτσι είναι και η ζωή η ίδια ακόμη και στις πιο σκληρές στιγμές της: Μια εναλλαγή καταστάσεων και συναισθημάτων».