Κ. Λαγκάρντ

Την περασμένη βδομάδα το παρατεταμένο παζάρι για τα ανώτερα αξιώματα στην Ε.Ε έφτασε στο τέρμα του. Στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν ομόφωνα ότι επόμενη πρόεδρος της Κομισιόν θα είναι η Ούρσουλα φον ντερ Λέϊεν, υπουργός Άμυνας της Γερμανίας. Και στο τιμόνι της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) θα μπει η γνωστή μας Κριστίν Λαγκάρντ, επικεφαλής του ΔΝΤ μέχρι τώρα. 

«Οι αγορές επικρότησαν» -μια φράση που γίνεται πλέον του συρμού-  την είδηση για το διορισμό της Λαγκάρντ. Τα επιτόκια των ομολόγων στην ευρωζώνη και παγκόσμια έπεσαν κι άλλο, εν αναμονή της συνέχισης της «καινοτόμου νομισματικής πολιτικής» του Μάριο Ντράγκι, του μέχρι τώρα προέδρου της ΕΚΤ. Όπως έγραφε η Καθημερινή «Ο διορισμός της έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τις αγορές μετοχών και ομολόγων που προεξοφλούν πως η νέα πρόεδρος θα προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων του ευρώ και πιθανώς θα υιοθετήσει ένα νέο QΕ («ποσοτική χαλάρωση»)». 

Το για πόσο οι «καινοτομίες» των κεντρικών τραπεζών, με τη διοχέτευση «φτηνού χρήματος»,  θα αποτρέψουν τη νέα βουτιά της παγκόσμιας οικονομίας κανείς δεν το γνωρίζει. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι ο διορισμός της Λαγκάρντ δεν συμβολίζει κανενός είδους χαλάρωσης στη λιτότητα και στις επιθέσεις στην εργατική τάξη. 

Στα σχεδόν διθυραμβικά άρθρα για το διορισμό της (μέχρι και σε «ροκ σταρ των οικονομικών» ανακηρύχτηκε από το BBC) αναφέρονται συχνά σαν δυο από τις επιτυχίες της η επίβλεψη των προγραμμάτων «διάσωσης» δυο χωρών: της Ελλάδας και της Αργεντινής. Για το τι σήμαινε η συμμετοχή του ΔΝΤ στη «τροϊκα» των μνημονίων δεν χρειάζεται να γράψουμε πολλά. Μπορεί ο Τσακαλώτος να φεύγει από το Υπουργείο Οικονομικών με τις καλύτερες εντυπώσεις από την Λαγκάρντ, όμως οι εργαζόμενοι/ες, η νεολαία, οι συνταξιούχοι, έχουν γευτεί στο πετσί τους τη «διάσωση» των τραπεζών με τη λιτότητα και τις περικοπές για μας. 

Όμως, το παράδειγμα της Αργεντινής είναι διαφωτιστικό τόσο για τη φούσκα του “success story” της Λαγκάρντ όσο και για το ποιος καλείται να πληρώσει το λογαριασμό του.

Όταν ανέβηκε στην εξουσία η δεξιά κυβέρνηση του Μάκρι, οι αγορές -καμιά έκπληξη- «επικρότησαν» και για κάμποσο καιρό μαζί τους χαίρονται οι απανταχού Μητσοτάκηδες. Όμως, το φωτεινό παράδειγμα έγινε εφιάλτης, με το αργεντίνικο πέσο να παίρνει την κατηφόρα, και την οικονομία της Αργεντινής να μπαίνει σε ελεύθερη πτώση. Έτσι τον περασμένο Σεπτέμβρη η κυβέρνηση της Αργεντινής υπέγραψε ακόμα μια συμφωνία με το ΔΝΤ. 

«Το μεγαλύτερο δάνειο στην ιστορία του Ταμείου» είχε δηλώσει η Λαγκάρντ αναφερόμενη στα 57 δις δολάρια που θα εκταμιευτούν με δόσεις σε διάστημα τριών χρόνων. Κι όπως σημείωναν οι εφημερίδες, είχε κάνει αυτή την συμφωνία προσωπική της υπόθεση. 

Προγράμματα “διάσωσης”

Το 2000-01 τα προηγούμενα προγράμματα «διάσωσης» του ΔΝΤ είχαν γίνει παρανάλωμα του πυρός όταν η αργεντίνικη οικονομία κατέρρευσε και οι πρόεδροι που τα εφάρμοζαν έφευγαν με ελικόπτερα από το προεδρικό μέγαρο. Τώρα υποτίθεται τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Μέχρι και «κοινωνικές ρήτρες» είχε η συμφωνία. Αλλά όπως έγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη στις αρχές Οκτώβρη 2018:

«Το δάνειο δεν πάει στους Αργεντίνους και τις Αργεντίνες. Παρέχεται σαν εγγύηση για να συνεχίσει η Αργεντινή να ξεπληρώνει τα χρέη της στους τραπεζίτες όλου του κόσμου, την ώρα που το πέσο κατρακυλάει και ο προϋπολογισμός θα στερέψει. 

Στο μεταξύ αυτό που δεσμεύεται η κυβέρνηση είναι να μηδενίσει το έλλειμμα, δηλαδή να σφίξει όλες τις κοινωνικές δαπάνες, άμεσα, μέχρι το τέλος του έτους. Παράλληλα, να διευκολύνει τις απολύσεις και να αυξήσει την ανεργία για να πέσουν κι άλλοι οι μισθοί. Η κεντρική τράπεζα θα παρεμβαίνει για να αποσύρει πέσος από την αγορά. 

Με απλά λόγια, η τρελή συνταγή της συμφωνίας είναι ότι μιας και το πέσο έχει χάσει όλη του την αξία, ο μόνος τρόπος να μην ανέβουν οι τιμές είναι να μην έχει κανείς τίποτα στην τσέπη του για να μην μπορεί να αγοράσει».

Όσο για το πόσο επιτυχημένη θα είναι η εφαρμογή της συμφωνίας, το άρθρο περιλάμβανε την εξής εκτίμηση:

«Ένας οικονομολόγος της Γκόλντμαν Σακς δηλώνει στο πρακτορείο Μπλούμπεργκ: ‘Είμαστε ήδη στην κόλαση και ψάχνουν τον λιγότερο επώδυνο τρόπο για να βγουν. Αλλά πρόκειται για εντυπωσιακά σκληρή λιτότητα και δεν μπορεί να κρατήσει για πολύ’. Το πρακτορείο συμπληρώνει ότι “Το πρόβλημα είναι ότι η μεταρρύθμιση απειλεί να ψυχράνει τόσο πολύ την οικονομία που ήδη είναι χτυπημένη από ύφεση ώστε είναι αβέβαιο πόσο η κυβέρνηση μπορεί να επιβιώσει ως τις εκλογές της επόμενης χρονιάς’»

Ωστόσο, η Λαγκάρντ δήλωνε απτόητη τον Απρίλη ότι η συμφωνία «αρχίζει να αποδίδει καρπούς». Οι καρποί μέχρι στιγμής είναι ότι ο πληθωρισμός δεν κάνει τόσο μεγάλα άλματα όσο τον προηγούμενο χρόνο. Έτρεχε «μόνο» με 56% τον Μάη. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχει μειωθεί κατά είκοσι μονάδες προβλέπουν με ικανοποίηση διάφοροι οικονομολόγοι. 

Εν τω μεταξύ, πάνω από το 30% του πληθυσμού της Αργεντινής ζει πλέον κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας. Σήμερα, ο βασικός μισθός στην Αργεντινή καλύπτει μόλις το 85% του κόστους των ειδών πρώτης ανάγκης που χρειάζεται για να παραμείνει κανείς πάνω από το όριο της φτώχειας ενώ το κόστος ζωής αυξήθηκε κατά 62% από το 2018. 

Η Αργεντινή ζει μια εργατική έκρηξη σε αργή κίνηση. Τον Μάη οι συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες κάλεσαν την 5η γενική απεργία ενάντια στην κυβέρνηση Μάκρι και εκατοντάδες αγώνες ενάντια στα κλεισίματα, τις απολύσεις, τη λιτότητα εξελίσσονται ταυτόχρονα. Το καλύτερο «αποχαιρετιστήριο» στη Λαγκάρντ. Για την υποδοχή της στην νέα θέση το λόγο έχει το εργατικό κίνημα στην Ευρώπη. 

Χαοτικοί καυγάδες

Παλιότερα, το μοίρασμα των ανώτερων αξιωμάτων της ΕΕ ήταν μια σχετικά εύκολη υπόθεση. Όχι πια. Η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ ξεκίνησε την Κυριακή 30/6 στις Βρυξέλλες και μετά από ένα 20ωρο μαραθώνιο, κατέληξε σε αδιέξοδο. Ο Μακρόν, ο πρόεδρος της Γαλλίας δήλωνε οργισμένος ότι η «Ευρώπη παρουσιάζει στον κόσμο μια εικόνα έλλειψης σοβαρότητας». Σύμφωνα με τους Φαινάνσιαλ Τάιμς, όταν ο Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρος του ευρωπαϊκού συμβουλίου, ανακοίνωσε τη διακοπή της συνεδρίασης μπροστά στο αδιέξοδο, οι σκηνές ήταν «χαοτικές». 

Ο συμβιβασμός, με το διορισμό της Λαγκάρντ και της φον ντερ Λέιεν, ήρθε την Τετάρτη. Οι σοσιαλδημοκράτες που περίμεναν με λαχτάρα να πάρει τη θέση του προέδρου της Κομισιόν ο Φρανς Τίμερμανς, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Ολλανδίας, έμειναν στα κρύα του λουτρού και αρκέστηκαν στα ψίχουλα της θέσης του προέδρου του ευρωκοινοβούλιου.  

Ακόμα και αυτός ο συμβιβασμός που καταλήχτηκε τελικά, προκαλεί νέους καυγάδες. Για τη θέση του διοικητή της ΕΚΤ φαβορί ήταν ο Γενς Βάιντμαν, επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, της Μπουντεσμπανκ, το «γεράκι» και θεματοφύλακας της «σφιχτής» νομισματικής πολιτικής. Οι Χριστιανοδημοκράτες, το κόμμα της Μέρκελ, βρίσκεται σε αναβρασμό γιατί αποκλείστηκε και ο Βάιντμαν και ο Βέμπερ που ήταν ο υποψήφιός τους για την προεδρία της Κομισιόν.

Ο Μακρόν απέδιδε αυτή την εικόνα του χάους στις διαφωνίες μέσα στο ίδιο το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, το κόμμα της ευρωπαϊκής δεξιάς. Αυτές οι διαφωνίες είναι υπαρκτές και έντονες. Για πρώτη φορά σε Σύνοδο του ΕΛΚ ένας ηγέτης δεξιού κόμματος, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας τόλμησε να πει ότι η Μέρκελ μπορεί να κάνει κουμάντο στο δικό της κόμμα, όχι στο ΕΛΚ! Αλλά είναι μόνο ένα σύμπτωμα της ευρύτερης κρίσης της ΕΕ. Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του Μάη την αποτύπωσαν και με επίσημο τρόπο. 

Για πρώτη φορά, οι σοσιαλδημοκράτες και η δεξιά έχασαν τον έλεγχο του ευρωκοινοβουλίου. Τα παραδοσιακά κόμματα της διαχείρισης του «ευρωπαϊκού οικοδομήματος» βρίσκονται σε κρίση, γιατί το ίδιο το «οικοδόμημα» τρίζει κάτω από το βάρος μιας οικονομίας που αγκομαχάει περιμένοντας την επόμενη ύφεση, με τους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς να οξύνονται. 

Η Ντόιτσε Μπανκ, η μεγαλύτερη γερμανική και 15η τράπεζα στον κόσμο, ανακοίνωσε ότι περικόπτει ένα τεράστιο τμήμα της εμπορικής της δραστηριότητας σε μετοχές και ομόλογα μαζί με 18 χιλιάδες απολύσεις. Οι σκηνές χάους είναι μπροστά στις ευρωπαϊκές άρχουσες τάξεις, όχι πίσω τους.