Ο θάνατος του Robert Frank μας υποχρεώνει όχι μόνο να θρηνήσουμε για την απώλεια ενός από τους σημαντικότερους φωτογράφους του 20ου αιώνα αλλά και να τιμήσουμε έναν καλλιτέχνη που δίδαξε πώς να βλέπουμε τον κόσμο γύρω μας μέσα από τα καρέ του.

Ο γεννημένος στην Ελβετία Φρανκ μετανάστευσε στα 23 του χρόνια στην Νέα Υόρκη. Το πιο γνωστό από τα έργα του, “The Americans”, δημοσιεύτηκε το 1959 και εμπνεύστηκε από τα roadtrips του καλλιτέχνη στις ΗΠΑ στα μέσα της δεκαετίας του ‘50. Το “Americans” περιείχε ασπρόμαυρες φωτογραφίες τραβηγμένες από μια Leica 35mm. Όπως έγραφε ο Τζακ Κέρουακ στον πρόλογο της συλλογής, “Με τη μικρή φωτογραφική μηχανή του, την οποία σηκώνει και χειρίζεται με το ένα χέρι, έβγαλε μια εικόνα της Αμερικής σαν μελαγχολικό ποίημα, καταλαμβάνοντας τη θέση του ανάμεσα στους τραγικούς ποιητές αυτού του κόσμου. Ο Frank κατέγραψε με τον φακό του το χάσμα ανάμεσα στο "American dream" και την καθημερινή αλήθεια (…) Έβγαλε ένα θλιμμένο ποίημα μέσα από τα σπλάχνα των ΗΠΑ με 83 στιγμιότυπα". 

 Οι δυο τους άλλωστε είχαν γυρίσει όλες τις Πολιτείες στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Αμφότεροι στο ρεύμα της γενιάς Μπιτ, ενός λογοτεχνικού και καλλιτεχνικού κινήματος, που θέλησε να αποδώσει τον κοινωνικό και καλλιτεχνικό περίγυρο στις μεταπολεμικές ΗΠΑ αμφισβητώντας τις συμβάσεις της συντηρητικής κοινωνίας του ‘50. Εκτός των Φρανκ και Κέρουακ στον κεντρικό πυρήνα των μπιτ περιλαμβάνονται ο ποιητής Άλλεν Γκίνσμπεργκ και ο συγγραφέας Ουίλιαμ Μπάροουζ.

Το έργο του Ρόμπερτ Φρανκ χαρακτηρίζεται αποκαρδιωτικό και ανατρεπτικό φωτίζοντας τη σκοτεινή πλευρά του «αμερικάνικου ονείρου» τη φτώχεια, το ρατσισμό και τις ανισότητες. Πουθενά αλλού αυτή η ένταση δεν είναι περισσότερο έκδηλη όσο στην φωτογραφία με τίτλο «To τρόλεϊ» που έγινε και εξώφυλλο της συλλογής “The Americans”. Ο Φρανκ τράβηξε την φωτογραφία στην Νέα Ορλεάνη λίγες εβδομάδες πριν η Ρόζα Παρκς, μία μαύρη κοπέλα, αρνηθεί να παραχωρήσει την θέση της σε ένα λεωφορείο στο Μοντγκόμερι. Στα μπροστινά καθίσματα του τρόλεϊ κάθονται οι λευκοί επιβάτες στο πρόσωπο ορισμένων εκ των οποίων είναι ζωγραφισμένα το μίσος και ο κυνισμός, ενώ στις πίσω θέσεις βρίσκονται οι έγχρωμοι επιβάτες με το ύφος του πόνου αλλά και της υπερηφάνειας. Σε άλλες φωτογραφίες εμφανίζονται εργοστασιακοί εργάτες και queers που φλερτάρουν με τον φακό του. Η τεράστια επιτυχία που γνώρισαν “Οι Αμερικάνοι” έκαναν τον Φρανκ έναν πασίγνωστο φωτογράφο. Στα επόμενα χρόνια συνέχισε να φωτογραφίζει αλλά και να δημιουργεί ταινίες του ανεξάρτητου κινηματογράφου με πιο γνωστή την Pull my Daisy. 

Μισό αιώνα αργότερα στις ΗΠΑ του Τράμπ αλλά και των κινημάτων του Black Lives Matters και του #metoo το έργο του Φρανκ παραμένει εξαιρετικά επίκαιρο και ζωντανό μεταφέροντας χρήσιμες εμπειρίες για τον κόσμο που συνεχίζει να παλεύει για την αλλαγή της κοινωνίας.