Ο Νίκος Στραβελάκης μίλησε στον Γιώργο Πίττα για όσα κρύβει η κυβέρνηση.
Πως σχολιάζεις την τοποθέτηση της κυβέρνησης ότι δεν θα έχουμε νέο μνημόνιο;
Ο βήχας και ο παράς δεν κρύβονται, λέει ο λαός. Όσο και αν η κυβέρνηση προσπαθεί να το φέρει γλυκά – γλυκά οι εξελίξεις την εκθέτουν.
Ας τα πάρουμε με τη σειρά, στο περιβάλλον της ΕΕ η επιβολή του όποιου μνημονίου εξαρτάται από τα ποσοστά της οικονομικής ύφεσης, τα συνακόλουθα δημοσιονομικά ελλείμματα και τη δυνατότητα κάλυψής τους από τα κρατικά ταμεία (διαθέσιμα), τις αγορές ομολόγων ή/ και προγράμματα στήριξης της ΕΕ. Ο κ. Σταϊκούρας στις 18 Μαρτίου στο Mega προέβλεψε ότι η οικονομία το 2020 θα είναι στάσιμη (0% μεγέθυνση), μια βδομάδα αργότερα (26 Μαρτίου, Σκάι) είπε ότι η ύφεση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης θα είναι 5% και στο αρνητικό σενάριο 9%, ενώ την επόμενη εβδομάδα (5 Απριλίου, Σκάι) τα ξαναγύρισε και είπε ότι δεν μπορεί να κάνει ασφαλή πρόβλεψη, τονίζοντας παράλληλα ότι και κανείς άλλος δεν μπορεί να κάνει πρόβλεψη. Με τη δημοσιοποίηση της εαρινής έκθεσης του ΔΝΤ (13 Απριλίου), που προβλέπει ύφεση 10% για την ελληνική οικονομία, επανήλθε εκ νέου («Παρόν», Ηλεκτρονική Έκδοση) και είπε ότι το ΔΝΤ έχει κάνει λάθη κατά το παρελθόν και ότι κατά τη γνώμη του η ύφεση στην ευρωζώνη θα είναι 5-10%. Η σύγχυσή του ήταν τέτοια που δεν πρόσεξε ότι η εκτίμηση της έκθεσης του ΔΝΤ για την ευρωζώνη είναι 7.5%, δηλαδή η μέση τιμή του διαστήματος 5-10% που επικαλέσθηκε.
Η άποψή μου είναι ότι η πρόβλεψη του ΔΝΤ για ύφεση 10% είναι αισιόδοξη, σε αυτό συμφωνούν και συντηρητικοί οικονομολόγοι. Θεωρώ ότι η ύφεση, στην Ελλάδα, το 2020 θα αγγίξει το 15%. Η κοινή λογική λέει ότι σε αυτές τις συνθήκες τα φορολογικά έσοδα θα καταρρεύσουν. Τελευταίες πληροφορίες από το υπουργείο οικονομικών («Παρόν», 26 Απριλίου) λένε ότι τα φορολογικά έσοδα φέτος δεν θα ξεπεράσουν τα 10 δις έναντι αρχικής πρόβλεψης 36 δις. Τα 26 δις που λείπουν αντιστοιχούν σε έλλειμμα του προϋπολογισμού της τάξης του 12% του ΑΕΠ (το ΔΝΤ προβλέπει 9% έλλειμμα) που το Ελληνικό δημόσιο πρέπει να βρει από κάπου. Επιπλέον, το ελληνικό δημόσιο πρέπει, μέσα στο 2020, να «αναχρηματοδοτήσει» και άλλα 45 δις από το υφιστάμενο χρέος, σύμφωνα με το πίνακα του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) που ακολουθεί.
| Έντοκα Γραμμάτια | Ομόλογα | Ομόλογα ΕΚΤ (πρόγραμμα ESM) | Δάνεια Τρ.της Ελλάδας | Ευρ. Τρ. Επενδύσεων | Λοιπά Δάνεια | Δάνεια GLF | Repos | Σύνολο |
| 12,613 | 234 | 1,132 | 472 | 332 | 16 | 706 | 28,903 | 44,409 |
Από αυτά 10 δις σύμφωνα με τον προγραμματισμό της κυβέρνησης θα πρέπει να αντληθούν από τις αγορές ομολόγων. Άρα μιλάμε για ποσά μεταξύ 36 (26+10) στην καλή περίπτωση 71 δις (26+45) στη χειρότερη περίπτωση για να βγει απλά το 2020. Μέχρι αυτή τη στιγμή η κυβέρνηση δεν μας έχει πει την εκτίμησή της για το έλλειμμα, απλά επικαλείται αόριστα διάφορα μέσα κάλυψής των αναγκαίων ποσών επαναλαμβάνοντας μονότονα και αυθαίρετα ότι δε θα χρειασθεί μνημόνιο.
Όταν Γερμανία και Ολλανδία τους ξεκαθάρισαν ότι δεν υπάρχει περίπτωση αμοιβαιοποίησης του χρέους μεταξύ των χωρών μελών της ευρωζώνης, τα περιβόητα ευρωομόλογα, είπαν ότι θα βρουν τα χρήματα από τις αγορές. Όμως, η πρώτη προσπάθεια με την έκδοση επταετούς ομολόγου την Τετάρτη 15 Απριλίου δεν ήταν επιτυχημένη. Από 2,5-3 δις με επιτόκιο 1,6% που περίμεναν, αντλήθηκαν 2 δις με επιτόκιο 2,05%. Το χειρότερο είναι ότι μετά από αυτή την εξέλιξη τα επιτόκια του δεκαετούς ομολόγου εκτοξεύτηκαν από 1,67% στο 2,4%. Καταλαβαίνει κανείς πού θα πάνε τα επιτόκια αν το δημόσιο προσπαθήσει να αντλήσει ποσά της τάξης των 36 ή των 71 δις ευρώ.
Ακολούθησε η επίκληση των διαθεσίμων του δημοσίου. Ο κ. Σταικούρας τόνισε αυτάρεσκα στη βουλή την περασμένη εβδομάδα ότι το ελληνικό δημόσιο έχει 35 δις διαθέσιμα. Ξέχασε να πει ότι από αυτά 15.7 δις είναι δεσμευμένα από τον ESM και 7,5 δις είναι καταθέσεις Δήμων και ΔΕΚΟ. Τα υπόλοιπα 11 δις το λεγόμενο «μαλακό μαξιλάρι», ακόμη και αν τους αφήσουν να τα χρησιμοποιήσουν όλα, κάτι διόλου δεδομένο, δεν φτάνουν να καλύψουν ανοίγματα των 36 ή 70 δις.
Όλα τα παραπάνω στο πλαίσιο της καπιταλιστικής ολοκλήρωσης της ΕΕ παραπέμπουν σε μνημόνιο που μπορεί να το ονομάσουν «πιστωτική γραμμή» για το ξεκάρφωμα. Αυτό που θα προσπαθήσει βραχυπρόθεσμα η κυβέρνηση είναι να αντλήσει 7 δις από τις αγορές ομολόγων για να «βγάλει» το καλοκαίρι.
Τι σημαίνουν οι ενισχύσεις της κυβέρνησης για τον απλό κόσμο και τι για τις επιχειρήσεις και αντίστοιχα τι θα σημάνει ένα νέο κορονομνημόνιο και για τους δύο αυτούς παράγοντες;
Θα πει κανείς ότι από τα ανοίγματα του προϋπολογισμού ένα σημαντικό κομμάτι (14 δις κατά των πρωθυπουργό) θα χρησιμοποιηθούν για στηρίξουν επιχειρήσεις και εργαζόμενους με ευεργετικές συνέπειες για την οικονομία. Είναι ψέμα για πολλούς λόγους. Καταρχήν από τα 14 δις τα 12 πάνε στις επιχειρήσεις. Μόνο οι ενισχύσεις για τους αυτοαπασχολούμενους επιστήμονες (600 ευρώ αν δοθούν) και τους μακροχρόνια άνεργους (400 ευρώ) πάνε για ενίσχυση του λαού τα υπόλοιπα είναι καθαρή ενίσχυση για τις επιχειρήσεις. Ακόμη και τα 800άρια στην ουσία καλύπτουν υποχρεώσεις των επιχειρήσεων στους εργαζόμενους και άρα δεν αποτελούν ενίσχυση των «οικονομικά αδύναμων». Το κυριότερο όμως είναι ότι ούτε ένα ευρώ από το πακέτο δεν πάει σε κρατικές επενδύσεις με εργατικό έλεγχο που και την ανεργία θα περιόριζαν και κοινωνικές ανάγκες θα κάλυπταν και θα περιόριζαν τις συνέπειες της ύφεσης για την κοινωνία.
Με άλλα λόγια το επερχόμενο κορονομνημόνιο όπως και τα προηγούμενα μνημόνια είναι προγράμματα κάλυψης της αστικής τάξης με ενέχυρο την κοινωνία.
Τι σημαίνει ένα νέο μνημόνιο και από την άποψη των εσόδων, δηλαδή για το αν θα μπορεί να μαζεύει έσοδα από τους από κάτω σε συνθήκες βαθιάς κρίσης και ανεργίας.
Νομίζω ότι αυτό το μνημόνιο θα είναι χειρότερο από τα προηγούμενα γιατί δεν θα στοχεύσει στα έσοδα του προϋπολογισμού, δηλαδή (επί το πλείστων) τους φόρους. Θα στοχεύσει στις δαπάνες και κυρίως σε οριζόντιες περικοπές στους εργαζομένους στο δημόσιο, τις ΔΕΚΟ κλπ.
Επιπλέον, η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του είναι επίσης αβέβαιη. Όταν στο επίπεδο των 7 πλουσιοτέρων χωρών, του λεγόμενου G7, μιλάνε για αμοιβαία απαλοιφή χρεών ανάμεσά στις χώρες είναι προφανές ότι οι πολιτικές αυτές δεν αποσκοπούν στην αποκατάσταση της οικονομικής βιωσιμότητας. Είναι καθαρά ταξικές πολιτικές που αποσκοπούν στη βελτίωση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Η βιωσιμότητα παραπέμπεται πλέον σε μια συνολική διευθέτηση ανάμεσα στις αστικές τάξεις των διαφόρων χωρών. Μια λύση που είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί στα καπιταλιστικά πλαίσια.
Τι θα σημάνει για το χρέος;
Για το ελληνικό δημόσιο χρέος αυτή η προοπτική θα σημάνει επίπεδα χρέους / ΑΕΠ άνω του 210%. Με κοινωνικούς όρους την επ’ αόριστο ομηρεία του λαού και της εργατικής τάξης στους δανειστές. Οι κυβερνητικές προβλέψεις για απογείωση της οικονομίας το 2021 όταν η επιδημία θα έχει υποχωρήσει δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα «αφήγημα» που σκοπό έχει να διευκολύνει το πέρασμα του νέου μνημονίου. Η ύφεση δεν οφείλεται στην πανδημία για να φύγει μαζί της. Είναι μια καπιταλιστική κρίση που ξεκίνησε το 2008 και συνεχίζεται διανύοντας περιόδους έντασης και σχετικής ύφεσης έως ότου η καταστροφή κεφαλαίου προχωρήσει αρκετά ώστε να επαναφέρει το σύστημα σε συνθήκες μεγέθυνσης. Όμως ακόμη και τότε οι συνέπειες για την εργατική τάξη και το λαό θα είναι τεράστιες ιδιαίτερα σε αδύναμες οικονομίες όπως η Ελλάδα. Από τη σκοπιά αυτή δεν μπορούμε να πηγαίνουμε από μνημόνιο σε μνημόνιο, πρέπει να συγκρουστούμε…