Η αντιρατσιστική έκρηξη στις ΗΠΑ μετά τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ είναι ο μεγαλύτερος τέτοιος ξεσηκωμός από τη δεκαετία του ’60 πυροδοτώντας ένα παγκόσμιο κύμα διαδηλώσεων. Η πανδημία διέκοψε προσωρινά την πορεία των εξεγέρσεων που είχαν κάνει το γύρο του κόσμου από το 2018 μέχρι το 2019. Αρκεί να θυμηθούμε τις εικόνες από την εξεγερμένη Χιλή που συνταίριαζαν με τις εικόνες από τον Λίβανο και το Σουδάν. Τώρα η εξέγερση επιστρέφει στην καρδιά του καπιταλισμού. 

Κι όπως έγραφε ο Λένιν στο τόσο μακρινό αλλά και τόσο κοντινό 1905, οι επαναστάσεις και οι εξεγέρσεις είναι το «πανηγύρι των καταπιεζόμενων και εκμεταλλευόμενων». «Ξαφνικά» και με τις πιο διαφορετικές αφορμές μια συσσωρευμένη οργή για όλες τις αδικίες βγαίνει ορμητικά στο προσκήνιο. Στη Χιλή η αφορμή ήταν η αύξηση στις τιμές των εισιτηρίων, στο Λίβανο ο φόρος στο Whats App, στο Χονγκ Κονγκ ένας νόμος που απειλούσε τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. 

Αν γυρίσουμε δέκα χρόνια πριν στις αρχές της Αραβικής Άνοιξης, η σπίθα για την επανάσταση που ανέτρεψε τον Μπεν Αλί στην Τυνησία ήταν η αυτοπυρπόληση ενός μικροπωλητή. Μέσα σε ένα μήνα η φλόγα της εξέγερσης είχε φτάσει στην Αίγυπτο με τις μαζικές διαδηλώσεις και την κατάληψη της πλατείας Ταχρίρ, της μεγάλης πλατείας στο κέντρο του Καϊρου. «Ποτέ άλλοτε η μάζα του λαού δεν είναι σε θέση να σταθεί τόσο δραστήριος δημιουργός… να κάνει θαύματα» συνέχιζε ο Λένιν. Πράγματι, όπως βλέπουμε σήμερα στις ΗΠΑ, τη θέση της «απάθειας» παίρνει η συλλογική δράση, των ατομικών λύσεων τη θέση παίρνει η αλληλεγγύη και η ελπίδα ότι όλα μπορούν να αλλάξουν. 

Όλες οι εξεγέρσεις έχουν μια «κοινωνική ψυχή», ένα ταξικό υπόβαθρο. Είναι οι ανισότητες που μεγαλώνουν σε συνδυασμό με την οικονομική και πολιτική κρίση του συστήματος. Όμως υπάρχει μια κοινωνική δύναμη που η παρέμβασή της παίζει αποφασιστικό ρόλο στην πορεία αυτών των αγώνων. Όταν οι εργάτες/τριες δεν είναι μόνο «πολίτες» που διαδηλώνουν και συγκρούονται στους δρόμους αλλά μια τάξη που χρησιμοποιεί τα δικά της ταξικά όπλα στη μάχη, την απεργία. 

Είναι μια εμπειρία που έχει επαναληφθεί κάμποσες φορές την τελευταία δεκαετία. Η εξέγερση στην Τυνησία έγινε επανάσταση που ανέτρεψε τη δικτατορία του Μπεν Αλί όταν στη μάχη μπήκε η εργατική τάξη με τα συνδικάτα της και μια γενική απεργία. Στην Αίγυπτο, η αντίστροφη μέτρηση για τον Μουμπάρακ άρχισε όταν ξεκίνησαν οι απεργίες. Όπως εξηγούσε ένα άρθρο στο περιοδικό Σοσιαλισμός από τα Κάτω (τεύχος 85), η:

«9 Φλεβάρη (2011) έμοιαζε με πανεργατική απεργία από τα κάτω. Χωρίς να υπάρχει κάποιος επίσημος συντονισμός, σιδηροδρομικοί, εργαζόμενοι στις συγκοινωνίες, στις τηλεπικοινωνίες, στις τράπεζες, στο πετρέλαιο, στα στρατιωτικά εργοστάσια, στη φαρμακοβιομηχανία, στην υφαντουργία, λιθογράφοι και μια σειρά άλλοι κλάδοι μπήκαν σε κίνηση. Στις συνελεύσεις τους πρώτα απ’ όλα δήλωναν ότι τάσσονται με τους διαδηλωτές της Ταχρίρ. Ταυτόχρονα έβαζαν μπρος τον δικό τους κατάλογο των αιτημάτων, για αυξήσεις, περισσότερα δικαιώματα, καλύτερες συνθήκες δουλειάς, ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και τις απολύσεις».

Σουδάν

Αντίστοιχη εμπειρία είχε και το κίνημα στο Σουδάν από τα τέλη του 2018 μέχρι την άνοιξη του 2019. Ένα συγκλονιστικό κύμα διαδηλώσεων από τον Δεκέμβρη του 2018 έφτασε στην έξωση του δικτάτορα Μπασίρ τον Απρίλη του 2019. Η Γενική Απεργία της 28/29 Μάη που ακολούθησε ήταν το αποκορύφωμα εκείνου του κινήματος. Σύμφωνα με μια περιγραφή: 

«Οι εργαζόμενοι στο δημόσιο απέργησαν σε όλη τη χώρα… Η απεργία ήταν επίσης ισχυρή στο μικρό βιομηχανικό τομέα του Σουδάν, με τους αλευρόμυλους να κλείνουν, το ίδιο οι σιγαροποιίες, οι βιομηχανίες κονσερβών, οι τσιμεντοβιομηχανίες, τα στρατιωτικά εργοστάσια… Οι εργαζόμενοι σε 27 τράπεζες και χρηματοπιστωτικές εταιρείες κατέβηκαν στην απεργία στις 28 Μάη. Οι εργαζόμενοι στην Υγεία, γιατροί και νοσηλευτές ήταν στην πρώτη γραμμή, ακόμα και τα φαρμακεία έκλεισαν. Κρίσιμοι συγκοινωνιακοί κόμβοι παρέλυσαν από την απεργιακή δράση, ανάμεσά τους τα βασικά λιμάνια. Οι εργαζόμενοι στα αεροδρόμια και οι μηχανικοί αεροσκαφών συμμετείχαν στην απεργία και στο αεροδρόμιο του Χαρτούμ έγιναν μεγάλες συγκεντρώσεις». (Πηγή: MENA Solidarity Network).

Η εξέγερση στην Χιλή στα τέλη του 2019 προκάλεσε ένα παγκόσμιο κύμα συμπαράστασης και συγκίνησης. Είναι η χώρα που το αιματοβαμμένο πραξικόπημα του ’73 με τη σφαγή της Αριστεράς άνοιξε το δρόμο για να γίνει χώρα-«πρότυπο» του νεοφιλευεθερισμού. Η δεξιά κυβέρνηση του Πινέρα προσπάθησε να τσακίσει το κίνημα με την επιβολή του στρατιωτικού νόμου. Αλλά όπως περιέγραφε η Εργατική Αλληλεγγύη (Νο 1396):

«Το κίνημα τσάκισε τον στρατιωτικό νόμο… Το σημείο καμπής αποδείχτηκε η 48ωρη Γενική Απεργία στις 23 και 24 Οκτώβρη. Από το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, με την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου, μια σειρά συνδικάτα άρχισαν να παίρνουν αποφάσεις για απεργία συμπαράστασης στο πλευρό των φοιτητών, των μαθητών και όλων των εξεγερμένων που πάλευαν στα οδοφράγματα. 

Πρώτο ήταν το συνδικάτο των εργατών στο μεγαλύτερο ορυχείο χαλκού στον κόσμο, το Escondida BHP. Απεργία κήρυξαν οι λιμενεργάτες του Βαλπαραΐσο -τα λιμάνια είναι ο «πνεύμονας» της χιλιάνικης οικονομίας και το Βαλπαραΐσο είναι ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια στο νότιο Ειρηνικό και «αδελφό λιμάνι» της Σαγκάης. Απεργιακές αποφάσεις άρχισαν να παίρνουν τα συνδικάτα της Υγείας, των τραπεζοϋπαλλήλων, στο εμπόριο και τελικά η ίδια η CUT, η μεγαλύτερη και παλιότερη συνομοσπονδία… Η Γενική Απεργία πέτυχε, παρά τους ελιγμούς του Πινιέρα. Τριακόσιες χιλιάδες απεργοί διαδήλωσαν στο Σαντιάγκο και συνολικά ένα εκατομμύριο σε όλη τη χώρα».

Οι εξεγέρσεις δεν πέφτουν από τον ουρανό, δεν είναι «τυφλές» εκρήξεις οργής. Η κάθε μια έχει πίσω της μια περίοδο αγώνων και εμπειριών. Ο τωρινός αντιρατσιστικός ξεσηκωμός στις ΗΠΑ έχει πίσω του δυο χρονιές όπου ο αριθμός των απεργιών είναι ο μεγαλύτερος εδώ και δεκαετίες.

Έναν και περισσότερο αιώνα πριν, η μεγάλη επαναστάτρια Ρόζα Λούξεμπουργκ έκανε την ίδια διαπίστωση όταν ανέλυε τον κεντρικό ρόλο των απεργιών στην πρώτη Ρώσικη Επανάσταση, το 1905-6. Η εργατική τάξη έγινε η καρδιά της επανάστασης. Το κύριο όπλο της ήταν η απεργία. Για την ακρίβεια διαδοχικά κύματα απεργιών στα οποία τα οικονομικά αιτήματα αλληλεπιδρούσαν με τα πολιτικά. Δεν υπάρχουν σινικά τείχη που χωρίζουν τους οικονομικούς και πολιτικούς αγώνες. Όπως έγραφε στην μπροσούρα της, Μαζική Απεργία Κόμμα και Συνδικάτα:

«Κάθε αφρισμένο κύμα πολιτικής δράσης αφήνει πίσω του ένα γόνιμο λιβάδι από όπου ξεπετιούνται χιλιάδες νέοι οικονομικοί αγώνες. Κι αντίστροφα. Οι ασταμάτητοι οικονομικοί αγώνες που οι εργάτες είναι αναγκασμένοι να δίνουν με τους καπιταλιστές κρατάνε ζωντανή τη μαχητική τους διάθεση και στα μεσοδιαστήματα πολιτικής ηρεμίας».

Καταλύτης

Σε τέτοιες συνθήκες οι απεργίες λειτουργούν σαν καταλύτης για την αλλαγή των ιδεών της ίδιας της εργατικής τάξης: «ο προλετάριος μεταμορφώνεται από έναν πάτερ-φαμίλια που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι το πώς θα εξοφλήσει το δάνειο, σ’ έναν ‘ρομαντικό επαναστάτη’ για τον οποίο το ίδιο το υπέρτατο αγαθό – η ζωή του – και φυσικά ακόμα περισσότερο τα υλικά αγαθά, έχουν μικρή αξία σε σχέση με το μεγάλο ιδανικό του αγώνα».

Δώδεκα χρόνια μετά, τον Απρίλη του 1917 και στη μέση της επανάστασης, ο Λένιν επέμενε ότι η εργατική τάξη κρατάει στα χέρια της τις ελπίδες όλων των αμέτρητων εκατομμυρίων αγροτών και φαντάρων που ζητούσαν ειρήνη και γη. Τα σοβιέτ που είχαν εμφανιστεί για πρώτη φορά σαν συντονιστικά των απεργών το 1905 και τον Φλεβάρη του 1917, είχαν γίνει όργανα μιας δεύτερης παράλληλης εξουσίας της εργατικής τάξης. Τον Οκτώβρη τα εργατικά συμβούλια, τα σοβιέτ, πήραν την εξουσία. 

Δεν ήταν μια διαδικασία που ξετυλίχτηκε αυτόματα με το ένα βήμα να οδηγεί μοιραία στο επόμενο. Χωρίς την ύπαρξη ενός επαναστατικού κόμματος, των Μπολσεβίκων, που συμμετείχε με την καρδιά του στο «πανηγύρι» αλλά ταυτόχρονα πατούσε σε μια ξεκάθαρη στρατηγική που είχε στο κέντρο της την εργατική τάξη και τα ταξικά της όπλα, η κατάληξη θα ήταν πολύ διαφορετική. 

Αυτές τις εμπειρίες, αυτή την επαναστατική παράδοση χρειαζόμαστε σήμερα. Για να δυναμώσουμε τις απεργίες που θα τσακίσουν την κυβέρνηση του Μητσοτάκη και θα ανοίξουν το δρόμο για να νικήσουν οι εξεγέρσεις που έρχονται. 

Διαβάστε επίσης: