Οικονομία και πολιτική
Σκάνδαλο NOVARTIS: Η βρώμικη “κάθαρση” του καπιταλισμού

Σάμπυ Μιωνή, Νίκος Παππάς και Νετανιάχου και Μητσοτάκης

Το σκάνδαλο Novartis βρίσκεται και πάλι στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Η ανακοίνωση του εξωδικαστικού συµβιβασµού με την οποία έκλεισε η υπόθεση στις ΗΠΑ αφού η Novartis δέχτηκε να καταβάλει ποσό 310 εκατομμυρίων δολαρίων, προκάλεσε αντιδράσεις καθώς είναι αποκαλυπτική για τη δραστηριότητα της εταιρείας στην Ελλάδα. Το δικαστήριο του Νιου Τζέρσεϊ αναφέρει ρητά ότι η Novartis επηρέαζε την κυβερνητική πολιτική στο χώρο του φαρμάκου προς όφελός της. Η απάντηση των ΜΜΕ που πρόσκεινται στη ΝΔ είναι κωμικοτραγική, αφού ούτε λίγο ούτε πολύ ισχυρίζεται ότι οι αξιωματούχοι (officials), που αναφέρει το αμερικανικό Δικαστήριο είναι οποιοιδήποτε κατείχαν δημόσιες θέσεις, δηλαδή μπορεί να ήταν και η… καθαρίστρια του Υπουργείου Υγείας!  

Η συνομιλία Παππά-Μιωνή

Η αντεπίθεση της ΝΔ εστιάζεται στη συνομιλία του Νίκου Παππά με τον Σάμπυ Μιωνή τον Μάιο του 2016, όπου ο τότε υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρει στον επιχειρηματία ότι «ο Παπαγγελόπουλος έχει δική του ατζέντα» και ότι οσμίζεται πως κάποιοι (όπως ο Παπαγγελόπουλος) «βγάζουν πολλά λεφτά». Ο Παππάς απολογήθηκε κάνοντας λόγο για άστοχες εκφράσεις του, που ειπώθηκαν για να καθησυχάσει έναν άνθρωπο που βρισκόταν σε πανικό. Όλη η φιλολογία που έχει αναπτυχθεί αυτές τις μέρες σχετικά με τη συγκεκριμένη συζήτηση χαρακτηρίζεται από τεράστια υποκρισία. Η συνομιλία Παππά-Μιωνή δόθηκε στη δημοσιότητα από τον δεύτερο ενώ ήταν προϊόν παράνομης ηχογράφησης, όμως οι συνήθεις υπερασπιστές του κράτους δικαίου σιώπησαν. Εξίσου αδιάφοροι στάθηκαν οι υπέρμαχοι της… «ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης» για την επίθεση του Άδωνη Γεωργιάδη στην Εισαγγελέα Διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη. Ο αντιπρόεδρος της ΝΔ και υπουργός Ανάπτυξης δεν δίστασε να δηλώσει ότι η Τουλουπάκη πρέπει να μπει πολλά χρόνια στη φυλακή επειδή άσκησε δίωξη στον ίδιο και στον Ανδρέα Λοβέρδο! 

Από την άλλη πλευρά, ο Νίκος Παππάς, μιλώντας στην Κεντρική Επιτροπή Ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, δήλωσε «υπερήφανος για τις αξίες της Αριστεράς που υπηρετεί». Καμιά αξία της Αριστεράς όμως δεν δικαιολογεί τη λογική συνεργασίας με τον Παπαγγελόπουλο στη βάση ότι «εάν κρίνουμε ότι το μαγαζί το βοηθάς, μπορείς να είσαι εδώ και να κάνεις και το outsourcing το δικό σου», όπως δήλωσε ο Παππάς στο περίφημο ηχητικό. Ούτε τη συνεργασία του Τσίπρα με τον ακροδεξιό πρωθυπουργό του Ισραήλ Νετανιάχου. Ούτε θα έπρεπε να είναι περήφανος ο Ν. Παππάς για τις εγκάρδιες σχέσεις του με τον Μιωνή ο οποίος το 2010, ως εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού στην Ελλάδα, υπερασπίστηκε με κυνισμό την αιματηρή επέμβαση ανδρών των ισραηλινών ειδικών δυνάμεων σε πλοία που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα και στοίχισε τη ζωή σε 7 ακτιβιστές.

Ποιο ήταν το «βρώμικο ‘89»;

Ο Αλέξης Τσίπρας προκάλεσε τη ΝΔ, αν θέλει ένα νέο ’89 να τον συμπεριλάβει στο κατηγορητήριο. Ωστόσο, τα διδάγματα του 1989 για την Αριστερά δεν πρέπει να συμπυκνωθούν στη φιλοδοξία του Τσίπρα να μιμηθεί τον Ανδρέα Παπανδρέου. Το ‘89 έχει μείνει στην Ιστορία ως «βρώμικο» επειδή ο ενιαίος Συνασπισμός, που αποτελούνταν τότε από το ΚΚΕ και τον ΣΥΝ (βασική συνιστώσα του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ), συνεργάστηκε με τη ΝΔ στην κυβέρνηση Τζανετάκη. Η συνεργασία έγινε στο όνομα της «κάθαρσης» της πολιτικής ζωής που συγκλονιζόταν από τις αποκαλύψεις του σκανδάλου Κοσκωτά. 

Το σκάνδαλο ήταν υπαρκτότατο, αλλά το γεγονός ότι ο Συνασπισμός αποδέχτηκε την ατζέντα της ΝΔ για «να κάτσουν στο σκαμνί οι κλέφτες του ΠΑΣΟΚ» βοήθησε απλώς τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη (πατέρα του σημερινού) να ανέβει μια ώρα πιο γρήγορα στην εξουσία. Ο Κοσκωτάς όμως προσωποποιούσε στην πραγματικότητα την κατάντια στην οποία οδηγεί η διαχείριση του συστήματος. Αντί η Αριστερά να μιλήσει για τη χρεωκοπία της στρατηγικής του ΠΑΣΟΚ που υποσχέθηκε την πορεία προς το σοσιαλισμό με κοινοβουλευτικά μέσα, περιορίστηκε να δείξει την εμπιστοσύνη της στην «ανεξάρτητη Δικαιοσύνη». Η επαναστατική αριστερά προειδοποιούσε ότι αυτός ο δρόμος είναι αδιέξοδος αλλά η φωνή της έμεινε μοναχική.  

«Κάθαρση» και αυταπάτες

Όλα τα στοιχεία που έχουν βγει στο φως της δημοσιότητας δείχνουν ότι το σκάνδαλο Novartis είναι πραγματικό. Από όσα έχουν βγει στην επιφάνεια, η φαρμακευτική εταιρεία χρηματοδοτούσε συστηματικά πολιτικά πρόσωπα ώστε «να τροποποιήσουν και να επηρεάσουν ενέργειες και αποφάσεις της ως άνω κυβερνήσεως και οργανισµών και οργάνων της, προκειμένου να βοηθήσουν τη NOVARTIS HELLAS στην απόκτηση και τη διατήρηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για αυτή και µε αυτή ή να κατευθύνουν επιχειρηματική δραστηριότητα προς τη NOVARTIS HELLAS», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο πόρισμα του Δικαστηρίου του Νιου Τζέρσεϋ. Η αποκάλυψη του σκανδάλου αντιμετωπίστηκε από την τότε κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ως ευκαιρία απέναντι στη ΝΔ, όχι όμως και ως αφορμή για να ελέγξει τη φαρμακοβιομηχανία. Το σκάνδαλο Novartis όμως στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά η τακτική που εφαρμόζουν όλες οι πολυεθνικές του φαρμάκου ανά τον κόσμο.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η πίστη ότι η δικαστική εξουσία μπορεί να φέρει την «κάθαρση» είναι μια επικίνδυνη αυταπάτη. Ειδικά στη συγκεκριμένη υπόθεση, είναι προφανές ότι κάθε εμπλεκόμενη πλευρά έχει τα ερείσματά της στη δικαστική εξουσία και τα χρησιμοποιεί ανάλογα με τα συμφέροντά της. Οι παρεμβάσεις στο έργο των δικαστών θα πρέπει να θεωρούνται δεδομένες σε τέτοιες υποθέσεις, όπως φαίνεται κι αν κοιτάξει κανείς το κωμικοτραγικό σίριαλ των παραιτήσεων ανακριτών στην υπόθεση του Noor 1. Εξίσου επικίνδυνη είναι η αυταπάτη ότι ο έλεγχος του κεφαλαίου μπορεί να γίνει συναινετικά. Η στοχοποίηση Παππά από τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ μας θυμίζει ότι οι βαρώνοι των ΜΜΕ δεν είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν οτιδήποτε για τις συχνότητες των καναλιών τους. Δεν είναι τυχαίο ότι φέτος όχι μόνο δεν πλήρωσαν αλλά και επιδοτήθηκαν αδρά με τα εκατομμύρια του Πέτσα, με αποτέλεσμα η πολυφωνία στη ραδιοτηλεοπτική σφαίρα να είναι το πιο σύντομο ανέκδοτο.

Η αντικαπιταλιστική εναλλακτική 

Το σκάνδαλο Novartis δεν θα υπήρχε χωρίς τις πολιτικές επιλογές που δίνουν τη δυνατότητα σε κάθε πολυεθνική εταιρεία να δωροδοκεί για να γιγαντώσει τα κέρδη της. Γιατί, αλήθεια, θα πρέπει να θεωρείται ως αυτονόητο ότι η παραγωγή και η προμήθεια του φαρμάκου αποτελεί μια εμπορική δραστηριότητα που εξασφαλίζει κέρδη εκατομμυρίων; Δεν θα ήταν πολύ πιο διαφανές να υπάρχει μια δημόσια και με εργατικό έλεγχο φαρμακοβιομηχανία που να μην χρειάζεται να «λαδώσει» οποιονδήποτε ώστε να χτυπήσει τους ανταγωνιστές της; Η κρατικοποίηση της φαρμακοβιομηχανίας είναι αναγκαία για να πάψει η υγεία να αντιμετωπίζεται ως εμπόρευμα αλλά να λειτουργεί με βάση τις κοινωνικές ανάγκες. Ειδικά στην εποχή της πανδημίας, αυτή η ρήξη θα σήμαινε και τη δυνατότητα να βρεθεί πολύ πιο γρήγορα το φάρμακο για τον κορωνοϊό και να σωθούν ανθρώπινες ζωές. Αυτή η λογική αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη ρίζα του και συνολικά. Σίγουρα χρειάζεται η σκληρή τιμωρία «όσων τα παίρνουν», ιδίως των πολιτικών που στις προεκλογικές περιόδους βγάζουν κορώνες για τη διαφθορά. Πρέπει όμως να μπαίνουν εξίσου (και ακόμα περισσότερο) στο στόχαστρο και εκείνοι που «τα δίνουν», οι καπιταλιστές. Το κεφάλαιο και το κράτος, παρότι δεν ταυτίζονται, λειτουργούν συμπληρωματικά. Είναι προκλητικό ότι οι πολυεθνικές, ακόμα και όταν αποκαλύπτονται σκάνδαλα όπως αυτό της Novartis, πέφτουν στα μαλακά κάνοντας έναν εξωδικαστικό συμβιβασμό στον οποίο ουσιαστικά καταβάλλουν ένα μέρος όσων κέρδισαν με τις παρανομίες τους. Σ’ έναν τέτοιο κόσμο δεν χωρούν ημίμετρα. Αναμονή της «Δευτέρας Παρουσίας» δεν είναι η πίστη στη δυνατότητα να γίνουν επαναστάσεις, είναι η αντίληψη πως είναι δυνατό να χτυπηθεί ριζικά η διαφθορά ενώ ταυτόχρονα διατηρείται ένα σύστημα βασισμένο στο κυνήγι του κέρδους και της ανταγωνιστικής συσσώρευσης. Η οριστική απαλλοτρίωση του κλεμμένου πλούτου που έχουν συσσωρεύσει οι Novartis αυτού του κόσμου θα είναι η αφετηρία για μια κοινωνία χωρίς σκάνδαλα και διαφθορά.