Στις 27 Ιουνίου 1905 στο Σικάγο, ξεκίναγε το συνέδριο που θα κατέληγε στην ίδρυση των Industrial Workers of the World (IWW) ή Wobblies, το “ένα μεγάλο συνδικάτο” που “θα ένωνε όλους τους εργάτες”. 

Στις αρχές του αιώνα “η βιομηχανία στις ΗΠΑ ισοδυναμεί με εμφύλιο πόλεμο. Σχεδόν κάθε απεργία είναι μια μάχη στην οποία οι εργάτες έχουν να αντιμετωπίσουν όλο τον κρατικό μηχανισμό, αλλά και ιδιωτικούς στρατούς, εξοπλισμένους με όπλα και πολυβόλα”, έγραφε ο επαναστάτης δημοσιογράφος Τζον Ριντ σε γράμμα του στην Τρίτη Διεθνή, το 1920. Τα αφεντικά είχαν στη φαρέτρα τους τα δικαστήρια, την αστυνομία, τον Τύπο, την εθνοφρουρά, γραφεία ενοικίασης ένοπλων τραμπούκων σαν τους περιβόητους Πίνκερτονς, τη “μαύρη λίστα” στην οποία τα ονόματα των απεργών που εγγράφονταν δεν επρόκειτο να ξαναβρούν δουλειά. Από την άλλη υπήρχε η Αμερικάνικη Ομοσπονδία Εργασίας (AFL), μια συντηρητική συνδικαλιστική ομοσπονδία που βασιζόταν στην ομοιοεπαγγελματική οργάνωση, ένα κατάλοιπο του προβιομηχανικού παρελθόντος, που δεν βοήθαγε στην κοινή δράση και αλληλεγγύη των εργατών στις αμερικάνικες βιομηχανίες. Ακόμα χειρότερα, η AFL, τη στιγμή που αυτός ο “εμφύλιος πόλεμος” λάμβανε χώρα, θεωρούσε ότι τα συμφέροντα κεφαλαίου κι εργασίας είναι αμοιβαία, ενώ ήταν ιδιαίτερα επιρρεπής σε αποκλεισμούς βάσει φυλής και φύλου. 

Η ίδρυση των IWW ήρθε σαν απάντηση στην ανάγκη για ένα συνδικάτο που θα συμπεριλάμβανε όλους τους εργάτες ειδικευμένους και ανειδίκευτους, λευκούς, μαύρους κι ασιάτες, γυναίκες κι άντρες. “Η εργατική τάξη και η τάξη των εργοδοτών δεν έχουν τίποτα κοινό”, έλεγε η ιδρυτική τους διακήρυξη. “Μεταξύ αυτών των δύο τάξεων ο αγώνας θα συνεχίζεται μέχρι οι εργάτες του κόσμου οργανωθούν ως τάξη, πάρουν στα χέρια τους τον πλανήτη, καταλάβουν τα μέσα παραγωγής και διαλύσουν το σύστημα της μισθωτής εργασίας”, συνέχιζε. Εκτός από όπλο για τις οικονομικές μάχες, οι ιδρυτές των Wobblies, φιλοδοξούσαν ότι οι ΙWW θα αποτελούσαν κι όργανο για την ανατροπή του καπιταλισμού. “Το εργατικό συνδικάτο είναι το έμβρυο της μελλοντικής κοινωνίας” έλεγε ο Ντάνιελ Ντε Λεόν, ένας από τους ηγέτες του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος και των IWW, υποστηρίζοντας ότι χτίζοντας συνδικάτα σε κάθε εργοστάσιο θα διαμορφωνόταν η δύναμη που, “με μια μεγάλη γενική απεργία θα έκανε κομμάτια την καπιταλιστική κοινωνία και μια νέα θα έπαιρνε τη θέση της, όπου ο έλεγχος της βιομηχανίας θα βρισκόταν στα χέρια των εργατών”. 

Στο ιδρυτικό συνέδριο συγκεντρώθηκαν 200 εκπρόσωποι συνδικάτων και της αριστεράς, που αντιστοιχούσαν σε 100.000 εργάτες (η AFL είχε ήδη 2 εκατομμύρια οργανωμένα μέλη). Ανάμεσά τους μερικές από τις μεγαλύτερες μορφές του εργατικού κινήματος των ΗΠΑ: Ο Mπιγκ Μπιλ Χέηγουντ, ο Γιουτζήν Ντεμπς, η Μάδερ Τζόουνς, ο Τζέιμς Κόνολι, η Λούσυ Πάρσονς. Και συνδικάτα όπως η Δυτική Ομοσπονδία Ανθρακορύχων και η Αμερικάνικη Ένωση Σιδηροδρομικών.

Οι Wobblies αμέσως ρίχτηκαν στη μάχη. Η οργάνωση όλων των εργατών ανεξαρτήτως ειδικότητας, εθνικότητας, χρώματος και φύλου, ήταν το μεγάλο τους όπλο. Η εφημερίδα και οι παμφλέτες τους μεταφράζονταν σε δεκάδες γλώσσες. Εξόπλισαν το εργατικό κίνημα με νέες ριζοσπαστικές μεθόδους οργάνωσης. Η απεργιακή φρουρά για τους IWW, σε αντίθεση με τις συμβολικό χαρακτήρα που της έδινε η AFL, έπρεπε πραγματικά να διασφαλίζει την απεργία κρατώντας έξω τους απεργοσπάστες. Εισήγαγαν τις ξαφνικές απεργίες (sit down strikes) όπου οι εργάτες σταμάταγαν τη δουλειά και κάθονταν επί τόπου, καταλαμβάνοντας τον χώρο εργασίας, δυσκολεύοντας έτσι τη δουλειά των απεργοσπαστών. 

Προκειμένου να διαδοθούν ευκολότερα οι ιδέες τους εξέδωσαν το Μικρό Κόκκινο Βιβλίο με Τραγούδια, γεμάτο εργατικές μπαλάντες του Τζο Χιλ και του Ραλφ Τσάπλιν που τραγουδιούνται μέχρι σήμερα. Έδωσαν βάση στην απλοποίηση της μαρξιστικής ορολογίας προκειμένου να τους καταλαβαίνει κι ο λιγότερο μορφωμένος εργάτης. Θα εξηγούσαν για παράδειγμα ότι “αν κάποιος έχει ένα δολάριο για το οποίο δεν δούλεψε, κάποιος άλλος έχει δουλέψει ένα δολάριο που δεν πληρώθηκε”. Σε πολλές περιπτώσεις μέλη των ΙWW εμφανίζονταν σε μια πόλη προκειμένου να πιάσουν δουλειά σε κάποιο εργοστάσιο. Εξοπλισμένοι με την εφημερίδα τους, το “Βιομηχανικό Εργάτη” και το κόκκινο βιβλίο με τα τραγούδια, άρχιζαν να οργανώνουν άτομο το άτομο τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσές τους. Αν τους έπαιρναν χαμπάρι τα αφεντικά και τους απέλυαν συνέχιζαν σε κάποια άλλη πόλη.

Η πρώτη μεγάλη αμερικάνικη γενική απεργία το 1907 στο Γκόλντφιλντ ήταν δικό τους κατόρθωμα. Περισσότερες από 150 απεργίες είχαν οργανωθεί από τους IWW τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής τους. 

Ψωμί και τριαντάφυλλα

Εμβληματικότερη ήταν ίσως η απεργία στο Λώρενς το 1912, η απεργία “για ψωμί και τριαντάφυλλα”. Το Λώρενς ήταν μια βιομηχανική πόλη όπου 30.000 εργάτες κι εργάτριες δούλευαν σε καμιά δεκαριά εργοστάσια. Οι συνθήκες ήταν άθλιες, το ίδιο και τα μεροκάματα. Το 36% των εργατών πέθαινε μέχρι τα 35 έτη του. Ένας νέος τοπικός νόμος προέβλεπε το κόψιμο δυο ωρών από το μεροκάματο των γυναικών εργατριών. Η απεργία ξέσπασε αμέσως μόλις ανακοινώθηκαν τα κομμένα μεροκάματα. Η AFL έδωσε εντολή στα μέλη της να συνεχίσουν τη δουλειά, αλλά δεν υπάκουσαν και κατέβηκαν στην απεργία. Οι απεργία απλώθηκε σε όλες τις κλωστοϋφαντουργίες της περιοχής, κράτησε για δυο μήνες, με συμμετοχή 23.000 απεργών από 40 διαφορετικές εθνικότητες. Η δημιουργία κεντρικής απεργιακής επιτροπής ήταν δουλειά του Τζο Έτορ, ενός από τους ικανότερους οργανωτές των Wobblies που πήγε στο Λώρενς για να βοηθήσει. 56 εκλεγμένοι εκπρόσωποι από κάθε εθνικότητα την απάρτιζαν, έχοντας και άλλους τόσους αναπληρωματικούς στην περίπτωση που συλλαμβάνονταν οι πρώτοι. Η απεργία έφτασε όχι μόνο να αποκρούσει την επίθεση, αλλά να κερδίσει κι αυξήσεις. Η ύπαρξη της κεντρικής απεργιακής επιτροπής ήταν κρίσιμος παράγοντας. Οι μαζικές απεργιακές φρουρές που σχημάτιζαν ανθρώπινες αλυσίδες γύρω από τα εργοστάσια ήταν ένας ακόμα. Το παράδειγμα του Λώρενς έδωσε έμπνευση σε εκατοντάδες χιλιάδες εργάτες σε όλες τις ΗΠΑ κι ανέβασε το κύρος των IWW. Μόνο στο Λώρενς 16.000 εργάτες κι εργάτριες έγιναν μέλη των IWW αμέσως μετά την απεργία. 

Με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου οι Wobblies απάντησαν αντιπολεμικά στα πατριωτικά καλέσματα της άρχουσας τάξης. “Γιατί οι IWW δεν είναι πατριώτες”, εξηγούσαν. “Αν είσαι άπορος χωρίς καν μια κουβέρτα. Αν έχεις αφήσει τη γυναίκα και τα παιδιά σου για να πας να βρεις δουλειά στη Δύση και δεν τα ξανάδες έκτοτε. Αν η δουλειά σου δεν σου εξασφάλισε τη διαμονή σε έναν τόπο, αρκετή για να έχεις δικαίωμα ψήφου. Αν κοιμάσαι σε ένα άθλιο αχούρι και τρως φαγητό τόσο σάπιο ίσα για να μην πεθάνεις. Αν οι σερίφηδες πυροβολούν και γεμίζουν τρύπες τις κονσέρβες σου, αδειάζοντας το φαγητό σου στο χώμα. Αν οι μισθοί σου χαμηλώνουν κάθε φορά που τα αφεντικά πιστεύουν ότι σε έχουν γονατίσει. Αν κάθε εκπρόσωπος του νόμου, της τάξης και του έθνους σε χτυπάει, σε σέρνει στη φυλακή και οι καλοί χριστιανοί τον επιφημούν. Πώς στο διάολο περιμένεις να είμαστε πατριώτες; Αυτός ο πόλεμος είναι των αφεντικών και δεν καταλαβαίνουμε γιατί θα πρέπει να πάμε να πυροβολήσουμε ο ένας τον άλλο για να σώσουμε αυτή την αγαπημένη μας και τόσο απολαυστική κατάσταση”.

Η λύσσα του αμερικάνικου κράτους και των αφεντικών ήταν τεράστια. Προσπάθησαν να τσακίσουν τους Wobblies με κάθε τρόπο. Με απευθείας δολοφονίες, με στημένες δίκες, με φυλακίσεις, με εκτελέσεις. Ειδικά τα χρόνια του πολέμου περίπου 30.000 wobblies ήταν στη φυλακή για την αντιπολεμική τους στάση. Με ρατσιστικούς νόμους, μετανάστες εργάτες wobblies απελάθηκαν χωρίς δίκη. Με τον “αντικατασκοπικό νόμο” σχεδόν όλη η ηγεσία συνελήφθη και φυλακίστηκε ως “πράκτορες των Γερμανών”. Η δίκη των 101 ηγετικών μελών, τον Απρίλη του 1918 “έμοιαζε με μάζωξη της εκτελεστικής επιτροπής των Σοβιέτ στην Πετρούπολη” περιέγραφε ο Ριντ. 

Οι IWW δεν συνήλθαν ποτέ στο επίπεδο της προηγούμενης 15ετίας. Δεν ήταν όμως μόνο η καταστολή. Ήταν και τα πολιτικά ζητήματα που άνοιξαν στο τέλος της δεκαετίας. 

Η επανάσταση στη Ρωσία το 1917 γινόταν φάρος για εκατομμύρια εργατών κι εργατριών σε όλο τον κόσμο. Το επιτυχημένο παράδειγμα των Μπολσεβίκων έδειχνε ότι δεν αρκούσε η οργάνωση των επαναστατών στο χώρο δουλειάς, αλλά χρειαζόταν ξεχωριστή επαναστατική οργάνωση των πιο πρωτοπόρων εργατών σε πολιτικό επίπεδο. Και σε συνδικαλιστικό επίπεδο είχε ανοίξει η αντιπαράθεση για τη χρησιμότητα ξεχωριστών “κόκκινων” συνδικάτων. Ο ίδιος ο Λένιν επιχειρηματολογούσε υπέρ της δουλειάς των επαναστατών μέσα στα “επίσημα” συνδικάτα προκειμένου να κερδηθούν και οι πιο “καθυστερημένοι” εργάτες και να μη χαριστούν στις αντιδραστικές ηγεσίες. Πολλοί οργανωτές των IWW κατάλαβαν τη διαφορά με τον επαναστατικό συνδικαλισμό των Wobblies και συμμετείχαν στην ίδρυση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Όποιες όμως κι αν ήταν οι ελλείψεις τους, οι IWW δεν παύουν να αποτελούν ένα από τα πιο σπουδαία κεφάλαια στην ιστορία των αγώνων της εργατικής τάξης.