Πολιτισμός
Η “άγνωστη κληρονομιά” του Μορρικόνε

Ο «Μαέστρο» Έννιο Μορρικόνε που πέθανε στις 6 Ιούλη αποτελεί σχεδόν συνώνυμη λέξη της μουσικής για ταινίες, του «σάουντρακ». Για εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη πιο γνωστές από τον ίδιο  είναι οι μελωδίες που συντρόφεψαν,  στην πραγματικότητα «σφράγισαν» τις περισσότερες από 500 ταινίες που υπογράφει.  Παρά τη διεθνή αναγνώριση κράτησε πάντα αποστάσεις από τον λαμπερό κόσμο του κινηματογραφικού θεάματος. Αν και του πρόσφεραν μια βίλα στο Χόλυγουντ, προτίμησε να μένει στο κέντρο της Ρώμης, αρνήθηκε πεισματικά να μάθει Αγγλικά και έγραφε πάντα τις παρτιτούρες του στο χαρτί. 

Γεννημένος στη συνοικία του Τραστέβερε της Ρώμης, προερχόταν από πολυμελή οικογένεια μουσικών και είχε την τύχη να μυηθεί στη μουσική ως πιτσιρικάς από τον τρομπετίστα πατέρα του και να παρακολουθήσει μαθήματα στο ωδείο. Ήταν μια δύσκολη περίοδος, η οποία τον καθόρισε, καθώς ο ίδιος ανακαλεί έντονα τα χρόνια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, την κατοχή της «ανοχύρωτης πόλης» από τον ναζιστικό στρατό και στη συνέχεια από τους συμμάχους και μέρες που δεν υπήρχε τίποτα για φαγητό στο οικογενειακό τραπέζι. Ούτε η μεταπολεμική περίοδος υπήρξε ανθηρή για έναν νέο καλλιτέχνη. Παρόλο που από τα έξι του χρόνια μπορούσε να συνθέτει μουσικά θέματα, ήταν αδύνατο να επιβιώσει από αυτό. Έτσι στη δεκαετία του ’50 για βιοποριστικούς λόγους έκανε ενορχηστρώσεις για την Ιταλική ΡΑΙ στο ραδιόφωνο και στη συνέχεια στην τηλεόραση, έπαιξε επαγγελματικά τρομπέτα σε ορχήστρες και έγραψε για το θέατρο και την τηλεόραση, συχνά με ψευδώνυμο ή σαν “ghostwriter”, δηλαδή συνθέσεις για λογαριασμό επώνυμων, οι οποίοι κατοχύρωναν τα δικαιώματα. 

Το  1961 ήρθε το επίσημο «ντεμπούτο» στην ταινία «Ο φασίστας» του Λουτσιάνο Σάλτσε και ακολούθησαν μια σειρά ταινίες με πιο χαρακτηριστική τις «Σαύρες» της Λίνα Βερτμίλλερ και φυσικά την «Τριλογία των δολαρίων» του Σέρτζιο Λεόνε, η οποία τον καθιέρωσε. 

Πολιτικές ταινίες

Οι επιτυχίες που ακολούθησαν είναι  γνωστές. Λιγότερο γνωστές ωστόσο είναι οι συνθέσεις για πολιτικές και ιστορικές ταινίες, στις οποίες συνεργάστηκε με τον αφρό των αριστερών δημιουργών της περιόδου κοντά στον Μάη του ’68 και στο Ιταλικό «θερμό φθινόπωρο». Δεν υπήρξαν μεμονωμένες στιγμές στην καριέρα του, αλλά κομμάτι της. Ο Μορρικόνε δούλεψε με τον Τζίλο Ποντεκόρβο στη συγκλονιστική «Μάχη του Αλγερίου» (και στο «Κεμάδα!»), με τον Μπερτολούτσι στο «1900» και σε πολλά ακόμη, με τον Παζολίνι, τους αδελφούς Ταβιάνι στο «Αλλοζανφάν», τον Έλιο Πέτρι στο «Η εργατική τάξη πάει στον παράδεισο», τον Μάρκο Μπελόκιο κ.ο.κ. Στην ταινία του Τζουλιάνο Μοντάλντο «Σάκο και Βαντσέτι» έγραψαν μαζί με την Τζοάν Μπαέζ το «Here’s to you», που μέχρι σήμερα έρχεται συχνά στα χείλη χιλιάδων αγωνιστών. Αν και αποτελείται μόλις από τέσσερις στίχους που επαναλαμβάνονται, βασίζεται σ’ένα από τα τελευταία γράμματα του Βαντσέτι.  

«Ποτέ σε όλη μας την ύπαρξη δεν θα μπορούσαμε να ελπίσουμε να κάνουμε τόσα πολλά για την ανεκτικότητα, τη δικαιοσύνη, την αλληλοκατανόηση μεταξύ των ανθρώπων, όπως κάνουμε τώρα, κατά λάθος. Τα λόγια μας, η ζωή μας, ο πόνος μας δεν είναι τίποτα. Η αφαίρεση της ζωής μας, της ζωής ενός τσαγκάρη και ενός φτωχού ψαρά, είναι τα πάντα. Η τελευταία στιγμή μας ανήκει. Αυτή η αγωνία είναι ο θρίαμβός μας»

Στη διετία 2001-2002 υπογράφει τη μουσική για δυο ντοκιμαντέρ με ιδιαίτερη σημασία: Το συλλογικό «Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός», για τις διαδηλώσεις κατά των G8 στη Γένοβα τον Ιούλη του 2001 και το «Κάρλο Τζουλιάνι, ένα παιδί» της Φρανσέσκα Κομεντσίνι, για τη δολοφονία του Κάρλο Τζουλιάνι, που σημάδεψε εκείνες τις μέρες. 

Ο Μαέστρο χαρακτήριζε τον εαυτό του  πολιτικά σαν  «αριστερό χριστιανό»! Κι όμως  με την τέχνη και τη στάση του του μπόρεσε να συλλάβει και να εκφράσει με τον δικό του  τρόπο διαδικασίες εξέγερσης και τους επαναστάτες μέσα σ’αυτές.  Αυτή είναι η «άγνωστη κληρονομιά» που διεκδικούμε.