Πολιτισμός
Πέρσα Κατσανούλη: "Στο δρόμο, ξανά και ξανά"

Η Πέρσα Κατσανούλη μιλάει για το βίβλίο της "Η ζωή μας δυο δρόμους πιο κάτω"

«Σε αυτούς που πιστεύουν ότι ο κόσμος αυτός μπορεί αλλάξει» αφιερώνει η Πέρσα Κατσανούλη το πρώτο της βιβλίο υπό τον τίτλο «Η ζωή μας δυο δρόμους πιο κάτω» που κυκλοφόρησε τον Ιούλη από τις Εκδόσεις Γρηγόρη. Πρόκειται για μια πολύ έντονη σε έννοιες, χρώματα, συναισθήματα και εικόνες ποιητική συλλογή, που βαδίζει ήδη για τη δεύτερη έκδοσή της.

Όπως αναφέρει η παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Ναι, εκεί πρέπει να είναι. Εκεί που η ματαιότητα, η μοναξιά και οι απαρηγόρητες κραυγές δεν αντέχουν. Εκεί που ο κόσμος δεν κόβεται στα δύο, που η αναμονή δεν γίνεται βασανιστική, που ο πόνος και η χαρά δεν ξεγελούν, που ο άνθρωπος πιστεύει ότι μπορεί. Ναι, εκεί είναι η Ζωή. Μόλις δύο δρόμους πιο κάτω».

Η Πέρσα είναι ηθοποιός, μέλος του ΣΕΗ και της Ανατρεπτικής Συσπείρωσης Ηθοποιών, της αντικαπιταλιστικής κίνησης στο χώρο. Μίλησε στη Λένα Βερδέ.


Ποια η “ιστορία” της ποιητικής συλλογής;

Βασικά είναι μια δουλειά πέντε χρόνων. Ήταν μεγαλύτερη, με περισσότερα ποιήματα, απλά αυτά τα είκοσι επιλέχτηκαν για την έκδοση. Η αλήθεια είναι πως είναι αποτέλεσμα μιας “όχι καλής” περιόδου της ζωής μου. Μιας στιγμής που είχα κλειστεί στον εαυτό μου και ακολούθησα ένα μοναχικό δρόμο.

Ποιες ανησυχίες σε οδήγησαν σε αυτή;

Κυρίως γράφτηκε κάτω από ένα βάρος κοινωνικής ανισότητας, ένα άγχος ανεργίας πολύ έντονο. Ένα άγχος για τη φτώχεια που ζούμε οι περισσότεροι άνθρωποι. Γι' αυτό και όλα τα ποιήματα καταλήγουν σε αδιέξοδο αν το είδες. Θεωρώ όμως πως αντιπροσωπεύει πολλούς ανθρώπους που ο μοναχικός δρόμος τους οδηγεί σε τέτοια συναισθήματα. Και παρόλο που μπορεί να φαίνεται υπαρξιακή σαν συλλογή, πιστεύω ότι έχει πολιτική βάση. Γενικά, δεν πιστεύω ότι η ζωή αντιμετωπίζεται ιδεαλιστικά, πιστεύω στην υλιστική σκοπιά στα πράγματα. Στο κάτω κάτω το μεγάλο αδιέξοδο δεν παύει να είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός. Ο καπιταλισμός δεν είναι σύμφυτος με την ανθρώπινη ευτυχία και ζωή. Αλλά ούτε και με την ζωή του πλανήτη.

Αυτός είναι και ο λόγος που “παίζεις” πολύ με τη φύση;

Ναι είναι αλήθεια. Τα τραγικά αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής τα έχουμε δει και υποστεί ήδη. Η επιμονή στη φύση πηγάζει από μια βαθιά ανησυχία για το τι γίνεται τελικά με την υπερεκμετάλλευσή της. Και μπορεί να μπερδεύει το βιβλίο, γιατί δεν δίνει προοπτική. Αλλά η προοπτική είναι στην αφιέρωση και στο οπισθόφυλλο. Η προοπτική είναι σε αυτό που θα σκεφτούμε μετά, σε αυτό που βλέπουμε γύρω μας. Και αυτό που βλέπουμε είναι ότι ο κόσμος συσπειρώνεται.

Μήπως τελικά τα πέντε αυτά χρόνια “αδιεξόδου” και το “προϊόν” τους λειτούργησαν για σένα ως “διέξοδος”;

Πράγματι. Είναι ποιήματα που τώρα διαβάζω και μου θυμίζουν άλλο άνθρωπο. Οικείο, δικό μου άνθρωπο, αλλά αυτή τη στιγμή δεν θα μπορούσα να γράψω κάτι τέτοιο. Αυτή τη στιγμή θα ήθελα να ασχοληθώ με ένα διήγημα για τη θεία του πατέρα μου που ήταν αντάρτισσα, αποκηρυγμένη και εξόριστη στην Πολωνία στον εμφύλιο. Τώρα είναι 95 χρονών. Έχω στα χέρια μου μια μεγάλη ηχογράφηση της ίδιας και της ιστορίας της. Είναι φυσικά ένα πολύ πιο δύσκολο εγχείρημα. Η ποίηση σου βγαίνει σαν εικόνες, είναι πολύ ανοιχτό το πεδίο και ως προς τη γραφή και ως προς την ερμηνεία. Το διήγημα, ειδικά ένα πολιτικό διήγημα, θέλει να πατάς πολύ γερά σε αυτό που γράφεις. Είναι ωστόσο το επόμενο όνειρό μου, το οποίο βέβαια δεν ξέρω αν θα πραγματοποιηθεί.

Είσαι ηθοποιός. Πώς συνδέεται αυτό με την ποίηση;

Έτσι είναι η Τέχνη. Μπορείς να μεταπηδάς από τη μια μορφή της στην άλλη και σε αυτό η κινητήριος δύναμη είναι πάρα πολύ η φαντασία και οι εικόνες που προκύπτουν και φυσικά τι θέλεις να πεις. Εμένα πρώτα μου έρχονταν οι εικόνες και μετά τις αποτύπωνα στο χαρτί. Φυσικά επηρεάζουν και οι δουλειές στο θέατρο. Εμένα με είχε αγγίξει πολύ μια παράσταση, ένα κείμενο του Τολστόι που έπαιξα με μαριονέττα. Ήταν για ένα παιδάκι που υπάκουε στα πάντα, στον πατέρα του που το έτρεχε για δουλειά, που το έδωσε στο θείο του για δουλειά, όλο δουλειά, δουλειά, δουλειά, ώσπου αρρώστησε και πέθανε. Επίσης ένας πολύ αγαπημένος μου ποιητής είναι ο Τάσος Λειβαδίτης. Είναι ένας ποιητής που με έχει στιγματίσει γιατί έχει κι αυτός πάρα πολλές εικόνες. Συνήθως τον χωρίζουν σε τρεις περιόδους, αν και εγώ δεν πιστεύω πολύ σε αυτά. Λένε δηλαδή ότι προς το τέλος πάει πολύ στο συναισθηματικό και ψυχολογικό. Εγώ νομίζω ότι διατηρεί την πολιτική του δύναμη και το πολιτικό του κουράγιο και πολιτική προοπτική.

Ο τίτλος; Δική σου επιλογή;

Ναι δική μου. Ο τίτλος είναι πάλι αισιόδοξος για μένα. Βέβαια ο καθένας έχει δικαίωμα να το βλέπει και να το ερμηνεύει όπως θέλει. Αλλά λέω ότι η ζωή μας δεν έχει χαθεί, ούτε είναι τόσο δύσκολο να τη βρούμε. Η ζωή μας είναι λίγο παρακάτω. Η ευτυχία του ανθρώπου δεν είναι συμβατή με ένα σύστημα όπως ο καπιταλισμός. Πρέπει να το καταλάβουμε αυτό. Ο καπιταλισμός δεν δέχεται καμία μα καμία βελτίωση πια. Είμαστε σε αδιέξοδο κι αυτό το αδιέξοδο πρέπει να το υπερβούμε και να κάνουμε μια μετάβαση σε μια άλλη κοινωνία που θα υπάρχει κοινωνική δικαιοσύνη, δεν θα υπάρχει φτώχεια, δεν θα υπάρχει το άγχος της ανεργίας που κατατρώει τους ανθρώπους. Λέω δηλαδή με αυτόν ότι δεν είμαστε μακριά από τη διεκδίκηση της ζωής.

Η λέξη “δρόμος”; Δεν μοιάζει τυχαία σε αυτή την περίοδο.

Ναι, ο δρόμος δεν είναι τυχαία λέξη. Την έχω οικειοποιηθεί γιατί ξέρω ότι στο δρόμο γεννιούνται συνειδήσεις, ότι εκεί νικάμε. Το αποδείξαμε και συνολικά ως εργάτες της Τέχνης το τελευταίο διάστημα. Είχαμε μια πάρα πολύ μεγάλη κινητοποίηση, μια μεγάλη ενότητα. Για να διεκδικήσουμε πράγματα γιατί οι συνθήκες εργασίας είναι πολύ άσχημες στον κλάδο. Μισθοί, ωράρια, δικαιώματα, όλα πλήττονται. Κι όχι μόνο. Προσωπικά έχω πίσω μου μια καταγγελία σε σκηνοθέτη. Πέντε χρόνια μου πήρε για να πάρω 31 ένσημα, αλλά δεν το άφηνα. Γιατί ο συγκεκριμένος μου έστελνε μηνύματα ότι αν δεν πάω στο εστιατόριο του ξενοδοχείου που θέλει, ακυρώνω αυτόν αλλά και τη συνεργασία μας. Η περίοδος της πανδημίας, που όλα έκλεισαν, έκανε τα πράγματα ανυπόφορα. Μας άφησαν μετέωρους, με ένα επίδομα των 500 ευρώ κι αυτό όποτε και όχι για όλους. Κανονικά θα έπρεπε για όσο διαρκεί αυτή η κρίση να παίρνουμε το μισθό μας με βάση τη συλλογική σύμβαση. Τί είμαστε για να μας δίνουν 400-500 ευρώ; Γι' αυτό αντέδρασε ο κλάδος. Γι' αυτό κινητοποιήθηκε τόσος πολύς κόσμος, γράφτηκε στο ΣΕΗ, συμμετείχε στις εκλογές. Γι' αυτό καινούργια κομμάτια του χώρου ψάχνουν αυτή τη στιγμή τρόπους να φτιάξουν σωματεία.

Ποια πρέπει να είναι η συνέχεια για τους εργάτες της Τέχνης;

Στο δρόμο ξανά. Όλα συνεχίζουν να είναι στον αέρα από τη μεριά της κυβέρνησης. Ειδικά στο θέατρο που ακόμα και οι πρόβες έχουν σχέση με την επαφή των ανθρώπων, αυτή η κατάσταση επηρεάζει πολύ. Αν είναι, όπως ακούγεται, να δουλέψει το 60% του θεάτρου, το πιο πιθανό είναι να ανέβουν παραγωγές που έχουν βγάλει ήδη το κέρδος τους. Οι υπόλοιπες; Είναι στοίχημα λοιπόν να αξιοποιήσουμε τη συσπείρωση και όσα καταφέραμε το προηγούμενο διάστημα για να βγούμε ξανά σε κινητοποιήσεις. Σαν Ανατρεπτική Συσπείρωση Ηθοποιών αυτή την προσπάθεια θα κάνουμε. Μπορεί να μην εκπροσωπούμαστε πλέον στο ΔΣ του ΣΕΗ, αλλά παίζουμε ρόλο στις μάχες. Δεκάδες συμμετείχαν στις συζητήσεις και τις εκδηλώσεις μας το τελευταίο διάστημα. Θα συνεχίσουμε να οργανώνουμε από τα κάτω τον κλάδο, σαν κομμάτι όλου του εργατικού κινήματος και όχι μόνοι μας και αποκομμένοι από αυτό, όπως πολλές φορές κυριαρχεί στις συνδικαλιστικές ηγεσίες του χώρου.

Υπάρχει κάποιο από τα ποιήματα της συλλογής που ξεχωρίζεις;

Το τελευταίο είναι από τα αγαπημένα μου. Που λέει “Δεν μίσησα ακόμα”. Πάλι αισιόδοξο το βλέπω εγώ. Παρόλες τις κακουχίες που ζει ο καθένας και τα προβλήματα τα καθημερινά, δεν φτάνει σε μίσος. Έχει ανάγκη κάτι άλλο. Άρα συσπειρωνόμαστε όλοι μαζί, διεκδικούμε όλοι μαζί, μια ζωή που να ταιριάζει και να “υπόσχεται” την ευτυχία της ανθρώπινης ύπαρξης.