Γράμματα και σχόλια
Σχεδόν έναν αιώνα μετά…

Στη φωτογραφία φαίνεται έγγραφο του 1924, το πρώτο Πιστοποιητικό έγγραφο της οικογένειας του Σεραφείμ και της Μαρίας Ρίζου που πιστοποιεί ότι είναι πρόσφυγες προερχόμενοι από τη Σινασό της Καππαδοκίας. Μαζί με τη φωτογραφία, υπάρχει έκθεση των ιατρών Δεσποτόπουλου Αντώνιου και Αχνανλή Αθανάσιου προς την Υγειονομική Επιθεώρηση Α’ Περιφέρειας και στην οποία γράφουν τις παρατηρήσεις τους έπειτα από την επίσκεψή τους στους προσφυγικούς καταυλισμούς της Βόρειας Εύβοιας τον Αύγουστο του 1925.

“Νέα Συνασσός: Οικογένειαι 13. Άτομα 780. Πράγματι εικών τραγική, εκ πρώτης όψεως, διότι σχεδόν άπαντες είναι προσβεβλημένοι εξ ελονοσίας. Εκ της γενομένης μελέτης συνάγομεν ότι πολλοί εκ τούτων είχον το ελείον μίασμα ότε κατήλθον εις Ελλάδα το παρελθόν έτος. Πολλοί ησθένησαν εις διάφορα μέρη της Ελλάδος όπου ήσαν διεσπαρμένοι. Από τον Απρίλιον και εντεύθεν οπότε, εγκαταστάθησαν προχείρως υπό σκηνάς ίνα συμπήξουν την Νέαν Συνασσό, σχεδόν όλοι έφερον το ελείον μίασμα όπερ υπό τας δυσμενείς συνθήκας ως κατωτέρω θ’ αναφέρωμεν έλαβε τας διαστάσεις ας έλαβε. Βαθμηδόν λόγω του ολοέν αυξανομένου αριθμού των ελονοσούντων ο συνοικισμός παρουσίασε την όψιν Νοσοκομείου. Και τούτο διότι ουδέποτε παρεσχέθη εις αυτούς ιατρική αντίληψις αποβλέπουσα εις την αποστείρωσιν των χρονίως ελονοσούντων και την εν καιρώ συστηματικήν θεραπείαν των προσβαλλομένων... Οι ανωτέρω λόγοι εν συνδιασμών προς τας στερήσεις (διότι πολλοί στερούνται και του επιουσίου) ως και το ελώδες του εδάφους συνετέλεσεν ώστε η νόσος να λάβη τας διαστάσεις ας έλαβε. ...Από της 3 Ιουλίου - 23 Αυγούστου απεβίωσαν 37 άτομα εξ ων 1 εξ αυτοκτονίας 1 εκ φυματιώσεως και 1 εκ νεφρίτιδος. Οι λοιποί 34 εκ καχεξίας (ελώδους ή μη)”.

Οι ομοιότητες με τη ζωή στη Μόρια σήμερα, τηρουμένων των αναλογιών, είναι και εδώ παραπάνω από εντυπωσιακές και αυτή τη φορά δεν βασίζονται σε υποκειμενική θεώρηση. Επιδημία, θάνατος, κρατική εγκατάλειψη, περικοπές σε φάρμακα και στις δαπάνες. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που σήμερα πέταξαν και κλείδωσαν τους ανθρώπους στη Μόρια χωρίς τις παραμικρές συνθήκες υγιεινής, τότε πέταξαν τους προγόνους μας, που ήδη έφεραν το «ελείον μίασμα», σε ελώδη εδάφη με αποτέλεσμα να νοσήσουν όλοι και πολλοί από αυτούς να πεθάνουν. 

Οι επιθέσεις βέβαια ενάντια στους πρόσφυγες συνεχίστηκαν με διαφορετική μορφή στα κατοπινά χρόνια. Στην Κατοχή μεγάλο μέρος του χωριού μας είχε περάσει με το ΕΑΜ. Αυτό άλλωστε συνέβη με τους περισσότερους πρόσφυγες. Η οργή, η απογοήτευση, η κατάρρευση των όποιων προσδοκιών έφεραν την αντίσταση και το πέρασμα από το βενιζελικό στρατόπεδο στην Αριστερά. Η απάντηση ήρθε από τη Χαλκίδα όταν κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στην Εύβοια, το χωριό μας, η Νέα Σινασός κάηκε από τους Ταγματασφαλίτες και τα Ες-Ες που εξόρμησαν από την πρωτεύουσα του νησιού. Μέχρι τη δεκαετία του ‘80 εμείς μεγαλώσαμε παίζοντας στα χαλάσματα των σπιτιών των εξόριστων. Και φυσικά εκτός από το «ελείον μίασμα» οι κάτοικοι του χωριού φέραμε και ένα άλλο μίασμα, αυτό του «τουρκόσπορου» εμπνευσμένο από τους πολιτικούς προγόνους όλων όσων σήμερα φωνασκούν για τον εγκλεισμό των προσφύγων σε ξερονήσια. 

Όποιος σήμερα χρησιμοποιεί ως εργαλείο διαχείρισης της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού τη μισαλλοδοξία, τον εθνικισμό και το ρατσισμό εναντίον των προσφύγων στη Μόρια ασελγεί, μεταξύ άλλων, εις βάρος της και της δικής μας προσφυγικής μνήμης και ταυτότητας.