Ιστορία
80 χρόνια από το ΟΧΙ: Δημήτρης Λιβιεράτος - "Στους δρόμους της Αθήνας"

Δημήτρης Λιβιεράτος

28 Οκτωβρίου 1940. Η φασιστική Ιταλία επιτίθεται στην Ελλάδα. Νομίζει ότι η κυβέρνηση Μεταξά, η οποία από τον Αύγουστο του 1936 είχε εφαρμόσει ένα φασιστοειδές καθεστώς θα παρέδιδε αμαχητί την Ελλάδα. Όμως η βασιλική κυβέρνηση Μεταξά ήταν εξάρτημα της αγγλικής πολιτικής από τα βασιλικά ανάκτορα του Γεωργίου Β'. Ο πρωθυπουργός Μεταξάς δηλώνει στον ιταλό πρέσβη με το ΟΧΙ ότι η Ελλάδα δεν παραδίδεται.

Εκείνο το πρωί της 28/10/1940, από το ραδιόφωνο που είχαν μερικοί, από τις εφημερίδες, από τις σειρήνες, ο ελληνικός λαός μαθαίνει την έναρξη του πολέμου. Μεγάλη διαδήλωση στην Αθήνα και άλλα μέρη της χώρας. Ήταν ένα αντιφασιστικό ξέσπασμα. Η αστυνομία δεν τολμάει να επέμβει ενάντια στις πολύ μεγάλες εκδηλώσεις. Για τον πολύ λαό που υπέφερε από την Βασιλο-δικτατορία του Μεταξά με στερήσεις και τρομοκρατία ήταν ένα ξέσπασμα στους δρόμους. Τα σχολεία, οι πανεπιστημιακές σχολές, όλοι στη διαδήλωση. Ο λαός διαδηλώνει κατά του φασισμού και έτσι κατά της κυβέρνησης Μεταξά και καταστρέφει ό,τι προπαγανδιστικό ιταλικό υπάρχει σε μαγαζιά, ινστιτούτα, εταιρίες.

Ο πόλεμος για τον πολύ λαό είναι αντιφασιστικός. Αμύνεται και αντιμετωπίζει το φασιστικό ιταλικό καθεστώς. Ο ελληνικός λαός είχε υποστεί πολλά από τις συλλήψεις, εξορίες, βασανιστήρια, όλων των αντιφρονούντων. Αξιωματικών, Φιλελεύθερων, Κομμουνιστών, Σοσιαλιστών, Αγροτιστών, Αρχειομαρξιστών, Τροτσκιστών. Ακόμη και συντηρητικοί πολιτικοί όπως ο Μιχαλακόπουλος, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, εξορίστηκαν, φυλακίστηκαν. Τα συνδικάτα κρατικοποιήθηκαν, συνδικαλιστές κάθε άποψης εξορίστηκαν, φυλακίστηκαν από τον υφυπουργό Εργασίας Δημητράτο.

Εκείνη την ημέρα, ο λαός διαδηλώνει κατά του Φασισμού αλλά και της φασίζουσας δικτατορίας Μεταξά, του χαφιεδισμού, της παρακολούθησης κάθε εκδήλωσης. Πετάνε από πάνω τους τη λογοκρισία της μεταξικής αστυνομίας. Οι γελοιογραφίες, τα τραγούδια της εποχής, οι επιθεωρήσεις στα θέατρα γελοιοποιούν παντού τον φασισμό και έμμεσα βέβαια το δικτατορικό καθεστώς Μεταξά. Και ενώ ο πόλεμος συνεχίζεται για πολλούς μήνες στα Αλβανικά βουνά, ο βασιλιάς, ο Μεταξάς, ο Αρχηγός του Επιτελείου Παπάγος δεν τόλμησαν να πάνε ούτε μια επίσκεψη στο Μέτωπο, το Μέτωπο κατά του Ιταλικού φασισμού.

Παρά τις θυσίες, τους θανάτους, τραυματισμούς, υλικές καταστροφές, η Ελλάδα άλλαζε. Αμέσως μετά την γερμανική επίθεση και κατάληψη της χώρας από τον στρατό της Ναζιστικής Γερμανίας, εκεί που νόμιζαν ότι ο λαός είχε ηττηθεί από την μεταξική δικτατορία και στη συνέχεια από την ξένη κατοχή, αρχίζει η Αντίσταση. Από το 1941 μεγαλώνει η Αντίσταση σε πόλεις και χωριά. Εμφανίζεται το Αντάρτικο που γίνεται Απελευθερωτικός Στρατός, με επικεφαλής τον Άρη Βελουχιώτη. Ένα ολόκληρο Λαϊκό Κράτος των Βουνών, με Αυτοδιοίκηση, Αυτοάμυνα, Λαϊκή Δικαιοσύνη. Δημιουργούνται νέοι θεσμοί. Μια άλλη μεγάλη ιστορία των αγώνων του ελληνικού λαού, για την οποία ίσως έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε μιαν άλλη φορά.

Δημήτρης Λιβιεράτος
Ιστορικός, συγγραφέας

Υ.Γ Εκείνη τη μέρα, 28 Οκτωβρίου 1940 ήμουνα και εγώ εκεί στους δρόμους της Αθήνας. Μια μέρα που σημαδεύει μια ολόκληρη ζωή.