Ιστορία
Η Δίκη των 8 του Σικάγο

Την προσπάθεια του αμερικάνικου κράτους να ξεμπερδέψει με το αντιπολεμικό κίνημα της δεκαετίας του '60, ξαναφέρνει στην επιφάνεια η νέα ταινία “Η Δίκη των 7 του Σικάγο” του Άαρον Σόρκιν, που είναι πλέον διαθέσιμη στην πλατφόρμα του Νέτφλιξ. 

Τον Αύγουστο του 1968 στο Σικάγο, ήταν προγραμματισμένο το συνέδριο του Δημοκρατικού Κόμματος. Ο αμερικάνικος πόλεμος στο Βιετνάμ συμπλήρωνε ήδη 3 χρόνια και η νεολαία των ΗΠΑ μέτραγε περισσότερους από 20.000 νεκρούς στις ζούγκλες και τα χωριά της Ινδοκίνας. Η δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ τον Απρίλη είχε βάλει φωτιά στα γκέτο όλης της Αμερικής. Oι Μαύροι Πάνθηρες είχαν ήδη δυο χρόνια ζωής και χιλιάδες μέλη κι υποστηρικτές. To παράδειγμά τους ακολουθούσαν κι όλες οι καταπιεσμένες μειονότητες των μεγαλουπόλεων. 

H λευκή νεολαία οργάνωνε τη δική της επαναστατική αριστερά, ειδικά μέσα στα πανεπιστήμια που θα γίνονταν το κέντρο οργάνωσης του αντιπολεμικού κινήματος. Το συνέδριο των Δημοκρατικών ήταν ένας σταθμός γι' αυτό το κίνημα. Μέσα στο συνέδριο θα κρινόταν αν ο επόμενος υποψήφιος των Δημοκρατικών θα ήταν υπέρ ή κατά της συνέχισης του πολέμου. Απ' έξω χιλιάδες αγωνιστές κι αγωνίστριες από όλες τις ΗΠΑ θα συναντιόνταν στο Πάρκο Λίνκολν όπου λάμβανε χώρα το Φεστιβάλ της Ζωής όπως ονόμασαν τις κινητοποιήσεις. Το αίμα των διαδηλωτών θα έβαφε τους δρόμους του Σικάγο. Ο δήμαρχος Ντέιλι, εκλεγμένος με τους Δημοκρατικούς, θα διέταζε την πιο σκληρή καταστολή. Οι εικόνες της αστυνομικής βίας θα συγκλόνιζαν ολόκληρες τις ΗΠΑ. (Διαβάστε περισσότερα για τα γεγονότα στο Σικάγο στο φύλλο 1338 της Εργατικής Αλληλεγγύης: tinyurl.com/y24aze8g).

Το αμερικάνικο κράτος ήξερε ότι έπρεπε να ξεμπερδεύει πάση θυσία με το αντιπολεμικό κίνημα και τη νέα αριστερά που είχε εμφανιστεί. Δεν αφορούσε απλά κάποιες διαμαρτυρίες. Ο πόλεμος από το Βιετνάμ είχε μεταφερθεί σε αμερικάνικο έδαφος κι απειλούσε στα σοβαρά την κυρίαρχη τάξη των ΗΠΑ. Η προσπάθεια αυτή του αμερικάνικου κράτους είχε πολλές πτυχές. Περιελάμβανε ωμή δολοφονική βία και καταστολή, όπως το μακελειό στο Πανεπιστήμιο του Κεντ με 4 νεκρούς φοιτητές από πυρά της Εθνοφρουράς, ή τη δολοφονία Μαύρων αγωνιστών που θα βαφτίζονταν “ανταλλαγές πυρών”. Περιελάμβανε την πρόκληση τεχνητών κρίσεων στις οργανώσεις της αριστεράς μέσα από τη διάβρωσή τους με το “φύτεμα” πρακτόρων του FBI σαν μέλη τους. Περιελάμβανε και κραυγαλέα στημένες δικαστικές διώξεις. Μια από αυτές -η πιο εμβληματική ίσως- ήταν η Δίκη των 8 του Σικάγο.

Στη δίκη θα σέρνονταν οκτώ ηγετικά στελέχη της νέας αριστεράς και του αντιπολεμικού κινήματος με την κατηγορία της “συνωμοσίας για την πρόκληση ταραχών”, στο συνέδριο των Δημοκρατικών στο Σικάγο τον Αύγουστο του 1968. Κατηγορούμενοι ήταν ο Άμπι Χόφμαν κι ο Τζέρι Ρούμπιν, ηγετικά στελέχη του Διεθνούς Κινήματος Νεολαίας (Yippies), ο Τομ Χέιντεν κι ο Ρένι Ντέιβις, των Φοιτητών για μια Δημοκρατική Κοινωνία (SDS), ο Ντέιβιντ Ντέλιντζερ, βετεράνος ειρηνιστής ακτιβιστής και πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δράσης για το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ (ΜΟΒΕ), οι Λι Γουάινερ και ο Τζον Φρόινς, πανεπιστημιακοί με αντιπολεμική δράση κι ο Μπόμπι Σιλ, πρόεδρος και συνιδρυτής των Μαύρων Πανθήρων. Στόχος της κυβέρνησης Νίξον δεν ήταν απλά να διωχθούν οι οργανωτές των συγκεκριμένων διαδηλώσεων, αλλά να αποκεφαλίσει το κίνημα. Ο Μπόμπι Σιλ βρέθηκε στο Σικάγο μόνο για δυο ώρες, προκειμένου να μιλήσει στη συγκέντρωση. Οι Μαύροι Πάνθηρες δεν έπαιξαν ιδιαίτερο οργανωτικό ρόλο στο Φεστιβάλ της Ζωής, ενώ αμφίβολη είναι και η οργανωτική συμμετοχή του SDS, παρότι μέλη του συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις. Ήταν όμως οι δύο πιο μαζικές οργανώσεις της επαναστατικής αριστεράς. Οι Μαύροι Πάνθηρες συγκέντρωναν την υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας των μαύρων στα γκέτο και το SDS έφτανε να μετράει 30.000 μέλη την ίδια περίοδο. Αντίστοιχα και οι δύο πανεπιστημιακοί Γουάινερ και Φρόινς μπορεί να μην έπαιξαν οργανωτικό ρόλο στις κινητοποιήσεις, η παραπομπή τους όμως έστελνε ξεκάθαρο μήνυμα στα πανεπιστήμια που “έβραζαν” ενάντια στον πόλεμο.

Δίκη-παρωδία

Η δίκη ήταν μια παρωδία. Ενα ρεσιτάλ κακοδικίας κι αυταρχισμού. Σχεδόν κανένα αίτημα του συνηγόρου υπεράσπισης Κάνστλερ δεν έγινε δεκτό από το δικαστήριο. Ο Μπόμπι Σιλ δικάστηκε χωρίς δικηγόρο. Οι διαμαρτυρίες του Μαύρου Πάνθηρα, κατέληξαν στη διαταγή του δικαστή Τζούλιους Χόφμαν να κακοποιηθεί μέσα στο δικαστήριο, να δεθεί στην καρέκλα του και να φιμωθεί για μέρες. Το σοκ από το θέαμα του δαρμένου και φιμωμένου Σιλ στην αίθουσα του δικαστηρίου, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ίδια την έκβαση της δίκης κι ανάγκασε την εξαίρεση του Σιλ από την υπόθεση (γι' αυτό και οι 8 του Σικάγο έγιναν 7). Παρ' όλα αυτά καταδικάστηκε σε 4 χρόνια φυλάκιση για “ασέβεια προς το δικαστήριο” και παραπέμφθηκε επί τόπου για έναν φόνο που δεν διέπραξε. Οι κατηγορίες περί συνωμοσίας ακόμα και σε μια τόσο στημένη δίκη κατέρρευσαν. Όλοι οι κατηγορούμενοι όμως έφαγαν ποινές φυλάκισης για “ασέβεια προς το δικαστήριο”. Το ίδιο κι οι συνήγοροι υπεράσπισης. 

Οι κατηγορούμενοι χρησιμοποίησαν το εδώλιο όπως επιτάσσει η επαναστατική παράδοση ως βήμα καταγγελίας του πολέμου στο Βιετνάμ, του συστήματος και της ίδιας της αστικής δικαιοσύνης. Ο καθένας με τον τρόπο του. Ο Μπόμπι Σιλ αποκαλώντας τον δικαστή Χόφμαν “σάπιο ρατσιστικό γουρούνι” και καταγγέλλοντας τη δουλοκτητική παράδοση των “εθνοπατέρων” που κοσμούσαν τους τοίχους του δικαστηρίου. Ο Άμπι Χόφμαν κι ο Τζέρι Ρούμπιν με το σατιρικό τρόπο που συνήθιζαν να παρεμβαίνουν οι Yippies, άλλοτε εμφανιζόμενοι με ρόμπες δικαστή και στολές αστυνομικού, άλλοτε με σημαίες των Βιετκόνγκ, άλλοτε με υψωμένες γροθιές, άλλοτε με κωλοδάκτυλα, άλλοτε με χιουμοριστικά σχόλια. Σε άλλες στιγμές οι κατηγορούμενοι δεν σηκώνονταν στην είσοδο του δικαστή Χόφμαν. 

Τελικά η δίκη πέτυχε το αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που ήλπιζαν οι εμπνευστές της. Ρεζίλεψε το αμερικάνικο κράτος και έφερε ακόμα περισσότερο κόσμο στο πλευρό των κατηγορουμένων και της επαναστατικής αριστεράς. Οι κατηγορούμενοι έγιναν πρότυπα για τη νεολαία. Ως μάρτυρες υπεράσπισης κατέθεσαν προσωπικότητες όπως ο μπιτ ποιητής Άλεν Γκίνσμπεργκ, ο μουσικός και γιος του Γούντι Γκάθρι, Άρλο Γκάθρι, ο συγγραφέας Νόρμαν Μέιλερ κ.α. Συγκεντρώσεις αλληλεγγύης γίνονταν έξω από το δικαστήριο σε κάθε συνεδρίαση. Η καμπάνια για την απελευθέρωσή τους απλώθηκε σε όλες τις ΗΠΑ. 

Σε λιγότερο από τέσσερα χρόνια αργότερα, τα τελευταία αμερικάνικα ελικόπτερα θα έφευγαν από τη Σαϊγκόν και οι ΗΠΑ θα έχαναν τον πόλεμο.

Η ταινία “Η Δίκη των 7 του Σικάγο”, είναι ένα δικαστικό δράμα με διάσημο καστ και χολυγουντιανή παραγωγή (Dreamworks) που προσπαθεί να αφηγηθεί αυτή την ιστορία. Δεν το κάνει με την πιο ριζοσπαστική ματιά – έχει δεχθεί κριτικές ότι υιοθετεί μια φιλελεύθερη οπτική. Οι ιστορικές ανακρίβειες άλλες φορές λειτουργούν σκηνοθετική αδεία για να προσθέσουν σημαντικά πρόσωπα στην ταινία π.χ τον Φρεντ Χάμπτον, ηγέτη των Μαύρων Πανθήρων, που τον παρουσιάζει να συμβουλεύει τον Μπόμπι Σιλ στην αίθουσα του δικαστηρίου, ή την Μπερναρντίν Ντορν, ηγέτιδα του SDS και μετέπειτα των Weather Underground που εμφανίζεται ως μαχητική μεν, σε ρόλο τηλεφωνήτριας δε, των γραφείων που γίνονταν οι συσκέψεις των κατηγορουμένων. 

Άλλες φορές όμως υπονοούν την παρουσία της “καλής” πλευράς του κράτους, όπως στο πρόσωπο του εισαγγελέα Σουλτζ, που του ανατίθεται η δίωξη των 8, αλλά μοιάζει σαν πάντα να διαφωνούσε με αυτήν, φτάνοντας στο σημείο σχεδόν να συμπαραταχθεί μαζί τους στο φινάλε της ταινίας. “Τίποτα τέτοιο δεν συνέβη, αλλά δεν πειράζει”, λέει σήμερα ο ίδιος ο Σουλτζ.

Πολιτικές τοποθετήσεις κι αντιπαραθέσεις των πρωταγωνιστών μπαίνουν στο σενάριο όχι γιατί πραγματικά υπήρξαν, αλλά μάλλον για να εκφράσουν μια προσκείμενη στους Δημοκρατικούς ρεφορμιστική αντίληψη.

Η “Δίκη των 7 του Σικάγο” είναι μια ταινία που στρογγυλεύει τις πολιτικές αιχμές της πραγματικής ιστορίας στην οποία αναφέρεται. Αλλά είναι και μια ταινία που επαναφέρει ένα εμβληματικό επεισόδιο της αμερικάνικης ριζοσπαστικής παράδοσης στο ευρύ κοινό, παίρνοντας ξεκάθαρα θέση υπέρ της και μάλιστα σε μια χρονιά εξέγερσης για τις ΗΠΑ. Από αυτή την άποψη είναι καλοδεχούμενη.

Δεν είναι η πρώτη προσπάθεια κινηματογραφικής μεταφοράς της συγκεκριμένης δίκης. Η δίκη έχει σατιριστεί στις Μπανάνες του Γούντι Άλεν, έχει εμπνεύσει τον Ζαν Λικ Γκοντάρ για το Vladimir et Rosa, έχει αναπαρασταθεί στο Conspiracy - the trial of the Chicago 8 του Τζέρεμι Κάγκαν. Το πολύ καλό Chicago 10 του Μπρετ Μόργκεν που κυκλοφόρησε το 2007 είναι ίσως η πλέον αξιόλογη προσπάθεια που αξίζει να αναζητήσει κανείς.