Καταστολή
Αλβανία: Έκρηξη οργής

Πέντε μέρες τώρα, σε όλη την Αλβανία γίνονται καθημερινά διαδηλώσεις με χιλιάδες διαδηλωτές-τριες. Οι λέξεις που φιγουράρουν στα αλβανικά ΜΜΕ είναι «χάος», «εξέγερση», «συγκρούσεις». Πραγματικά πρόκειται περί μιας λαϊκής και κυρίως νεολαιίστικης εξέγερσης που προετοιμάζονταν χρόνια μέσα στους κόλπους της Αλβανικής κοινωνίας.

Τα ξημερώματα της 8ης Δεκέμβρη, ο Klodian Rasha βγαίνει από το σπίτι του σε ώρα απαγόρευσης για να πάει στο περίπτερο να πάρει τσιγάρα. Κρατάει στο χέρι του ένα μπουκάλι και έχει ξεχάσει να πάρει τη μάσκα μαζί του. Λίγα μέτρα παραπέρα πέφτει πάνω σε αστυνομική περίπολο και τρέχει να αποφύγει το πρόστιμο. Οι αστυνομικοί τον καταδιώκουν και ένας εξ αυτών τον πυροβολεί δύο φορές, σκοτώνοντάς τον ακαριαία. 

Οι αρχικές πληροφορίες αναφέρουν ότι «το θύμα κρατούσε όπλο», «αντιστάθηκε στους αστυνομικούς», «είχε ψυχολογικά προβλήματα». Η τραγική είδηση μαθαίνεται αστραπιαία και οργανώνονται αυθόρμητα και απευθείας διαδηλώσεις μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Χιλιάδες κόσμου πλημμυρίζουν τα Τίρανα και κατευθύνονται στο κτίριο της αστυνομικής διοίκησης. Στις 9/12 χιλιάδες διαδηλώνουν έξω από το Υπουργείο Εσωτερικών. Προσπαθούν να εισβάλλουν στο κτίριο και απαιτούν δικαιοσύνη για τον Klodian: την καταδίκη του αστυνομικού, την παραίτηση του Υπουργού Εσωτερικών και μεταρρυθμίσεις στην αστυνομία. Οι αστυνομικοί τους απωθούν βίαια και το πλήθος κατευθύνεται προς το Δημαρχείο και το Πρωθυπουργικό Μέγαρο. Διαδηλωτές βάζουν φωτιά στο Χριστουγεννιάτικο δέντρο και θυμίζουν την Αθήνα του 2008, μετά την δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. 

Η κυβέρνηση υποκύπτει γρήγορα στις πιέσεις των διαδηλώσεων. Μετά από μόλις δύο ημέρες, στις 10/12, ο Υπουργός Εσωτερικών παραιτείται σε μια προσπάθεια να καμφθούν οι διαδηλώσεις. Ο πρωθυπουργός Edi Rama και οι δημοσιογράφοι αναγνωρίζουν δήθεν τα δημοκρατικά αντανακλαστικά των διαδηλωτών, ρίχνοντας το φταίξιμο στη διοίκηση της αστυνομίας και κάνοντας έκκληση να σταματήσουν οι διαδηλώσεις αφού το θέμα έχει λυθεί. Το πρόβλημα όμως στην Αλβανική κοινωνία είναι βαθύτερο και άκρως ταξικό.

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης προσπαθούν να καπηλευτούν προς τα δεξιά το κίνημα, αλλά η αλβανική κοινωνία έχει χορτάσει από το σάπιο πολιτικό σύστημα. Το δίλημμα δεν είναι Rama ή Basha. Και το Δημοκρατικό Kόμμα Αλβανίας και το Σοσιαλιστικό Κόμμα (και τα δύο κατ’ όνομα μόνο) έχουν επιβάλλει τις πιο σκληρές νεοφιλελεύθερες πολιτικές και έχουν συνδεθεί με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. 

Συσσωρευμένη

Η δολοφονία αυτή, εξαπέλυσε τη συσσωρευμένη οργή δεκαετιών. Η Αλβανία είναι μια από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης με τεράστιες οικονομικές ανισότητες. Ο μέσος μηνιαίος μισθός σε Lek στο δημόσιο τομέα είναι 64.334 (520 ευρώ), στον ιδιωτικό είναι 47.486 (384 ευρώ), ενώ ο κατώτατος μισθός είναι 26.000 (210 ευρώ).  

Την κατάσταση αυτή ήρθε να χειροτερέψει η πανδημία και η οικονομική κρίση. Η κυβέρνηση του Rama, όπως και στην Ελλάδα η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ακολούθησε την στρατηγική της καταστολής και της επιβολής προστίμων, για να κρύψει την ένδεια μέτρων οικονομικών και υγειονομικών για την αντιμετώπιση της πανδημίας. 

Η Αλβανία καταγράφει συνολικά 48.530 κρούσματα και 1.003 θανάτους με πληθυσμό περίπου 2,85 εκατομμύρια. Οι φτωχοί με covid υποφέρουν στα σπίτια τους ή στην καλύτερη περίπτωση σε κάποιο υποβαθμισμένο δημόσιο νοσοκομείο και οι πλούσιοι πηγαίνουν με ειδικά ναυλωμένες ιδιωτικές πτήσεις στην Τουρκία. Υπολογίζεται ότι 6,7 εκατομμύρια ευρώ έχουν ξοδευτεί για περίπου 500 τέτοιες πτήσεις και 12 εκατομμύρια ευρώ για τη νοσηλεία τους. 

Για τον αλβανικό λαό και κυρίως για τη νεολαία και τους φοιτητές, ο θάνατος του Klodian ήταν το αποκορύφωμα μιας μακροχρόνιας βίας, οικονομικής και πολιτικής. Το αίμα του, ξεχείλισε το ποτήρι.

Η εξέγερση αυτή έχει τις ρίζες της και την προοπτική της στους αγώνες των φοιτητών-τριων για δωρεάν δημόσια Παιδεία πριν δύο χρόνια, του γυναικείου κινήματος που αναδείχτηκε πριν ένα χρόνο και των συνδικαλιστικών αγώνων για ανεξάρτητα σωματεία, όπως των ανθρακωρύχων στο Bulqize. 

Όσο οι Δεκέμβρηδές μας θα είναι ματωμένοι, τα μόνα χριστουγεννιάτικα φωτάκια θα είναι οι φλόγες.

Ιλιρίντα Μουσαράι