Ιστορία
Οι επέτειοι του 2021: Χρονιά φορτωμένη ιστορία

130 χρόνια από την γέννηση του Αντόνιο Γκράμσι

Ο μεγάλος επαναστάτης γεννήθηκε στις 22 Γενάρη του 1891 στην Σαρδηνία. Ο Γκράμσι συνέδεσε το όνομά του με την «κόκκινη διετία» των εργατικών αγώνων, απεργιών και καταλήψεων εργοστασίων, στην Ιταλία το 1919-20. Στην εφημερίδα Όρντινε Νουόβο αρχικά ανέδειξε την εμπειρία των μορφών οργάνωσης αυτών των αγώνων, τα εργοστασιακά συμβούλια σαν το ανάλογο των σοβιέτ της Ρώσικης Επανάστασης. Για τον Γκράμσι ο ορίζοντας των εργατικών αγώνων ήταν η ανατροπή του καπιταλισμού. Η δημοκρατία τους ήταν πολύ ανώτερη του αστικού κοινοβουλευτισμού και η βάση που θα οργανωθεί η νέα κοινωνία. 

Το επαναστατικό κόμμα ήταν το κλειδί στην αντίληψη του Γκράμσι. Ηταν το «τμήμα της τάξης» που είχε ξεκάθαρη την επαναστατική εναλλακτική, αλλά ταυτόχρονα βοηθούσε με τις πρωτοβουλίες του την τάξη να συσπειρώσει γύρω της όλους τους καταπιεσμένους στην προοπτική της σύγκρουσης με το αστικό κράτος και της ανατροπής του καπιταλισμού. 

 

150 χρόνια από την «έφοδο στον ουρανό»

Στις 18 Μάρτη 1871 η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στον κόσμο πέρασε στα χέρια των εργατών και των εργατριών της. Εκείνη τη μέρα η εργατική τάξη του Παρισιού ξεκίνησε την «έφοδο στον ουρανό»: ήταν το πρώτο παράδειγμα στην ιστορία τι σημαίνει εργατική τάξη στην εξουσία. 

Όπως έγραψε ο Μαρξ στον Εμφύλιο Πόλεμο στην Γαλλία, την εισήγηση στο Γενικό Συμβούλιο της Πρώτης Διεθνούς: «Το πραγματικό της μυστικό ήταν ότι αποτελούσε ουσιαστικά μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης, το αποτέλεσμα της πάλης της παραγωγικής τάξης ενάντια στην τάξη των σφετεριστών, την ανοιχτή, τελικά, πολιτική μορφή με την οποία μπορούσε να συντελεστεί η οικονομική απελευθέρωση της εργασίας… Μα η εργατική τάξη δεν μπορεί να πάρει απλώς στα χέρια της την έτοιμη κρατική μηχανή, και να την βάλει σε κίνηση για τους δικούς της σκοπούς». 

Η εργατική τάξη του Παρισιού συνέτριψε αυτή τη μηχανή και έχτισε τη δικιά της εξουσία. Και δίνει ακόμα και σήμερα το παράδειγμα ως προς  τι σημαίνει πραγματικά δημοκρατία. Την Κομμούνα αποτελούσαν ανακλητοί αντιπρόσωποι που αμείβονταν με το μέσο μισθό. Ήταν και νομοθετικό και εκτελεστικό σώμα. Οι εργάτες αποφάσιζαν μέσω των αντιπροσώπων τους και υλοποιούσαν τις αποφάσεις τους. Ένα πολύβουο ποτάμι συνελεύσεων, διαδηλώσεων, συζητήσεων σε εκατοντάδες λέσχες και ενώσεις εξασφάλιζε τη συνεχή ροή αυτής της διαδικασίας.

Ενάμιση αιώνα μετά, η εργατική τάξη είναι άπειρες φορές μεγαλύτερη και πιο δυνατή από τότε. Εχει τη δύναμη να σώσει την ανθρωπότητα από τα δεινά του καταστροφικού καπιταλισμού. Και χρειαζόμαστε μια Αριστερά που θα έχει στα λάβαρά της γραμμένο το παράδειγμα της Κομμούνας. 

 

150 χρόνια «Κόκκινη Ρόζα»

Στις 5 Μάρτη του 1871 γεννιόταν και η Ρόζα Λούξεμπουργκ. Το 1915, με το σφαγείο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου να παίρνει εφιαλτικές διαστάσεις, η Ρ. Λούξεμπουργκ έγραφε ότι η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά στο δίλημμα: “Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα”. Η απάντηση που έδινε η ίδια και οι σύντροφοί της ήταν ο σοσιαλισμός και ο δρόμος για αυτόν ήταν η εργατική επανάσταση. 

Δεκαπέντε χρόνια πριν, η νεοφερμένη στην γερμανική σοσιαλδημοκρατία πολωνή επαναστάτρια γινόταν γνωστή στην Αριστερά για την πολεμική της πάνω σε αυτό το ζήτημα με το βιβλίο της Κοινωνική Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση. Απαντούσε στις απόψεις που έλεγαν ότι ο Μαρξ διαψεύδεται, ο καπιταλισμός άφηνε πίσω του τις καταστροφικές κρίσεις, η αστική δημοκρατία πιο ουσιαστική και η Αριστερά (το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα) έπρεπε να εγκαταλείψει κάθε αναφορά στην επαναστατική ανατροπή και να γίνει «δημοκρατικό κόμμα των μεταρρυθμίσεων» μέσα από τις εκλογές και το κοινοβούλιο. 

Η Λούξεμπουργκ εξηγεί ότι οι αλλαγές στον καπιταλισμό δεν αναιρούν την εκμεταλλευτική, καταστροφική του φύση και ότι η στρατηγική της επανάστασης παραμένει επίκαιρη. Αυτή τη μάχη έδωσε τα επόμενα χρόνια η Λούξεμπουργκ, σε σύγκρουση με τη στρατηγική του κοινοβουλευτικού δρόμου που καθόριζε όλο και περισσότερο την σοσιαλδημοκρατία. Το 1906 εξηγούσε ότι η «μαζική απεργία» το όπλο που χρησιμοποίησε η εργατική τάξη της Ρωσίας στην Επανάσταση του 1905 δεν ήταν μια ιδιαιτερότητα αλλά είναι η μορφή που παίρνει η επαναστατική πάλη της εργατικής τάξης στον σύγχρονο καπιταλισμό. 

Το 1914 η σοσιαλδημοκρατία συνθηκολόγησε και επίσημα με την άρχουσα τάξη και το κράτος της, στηρίζοντας τον πόλεμο. Αντίθετα, η Λούξεμπουργκ και οι σύντροφοί της κατήγγειλαν τον πόλεμο και άρχισαν να χτίζουν την επαναστατική αριστερά που στα τέλη του 1918 θα γινόταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γερμανίας, στη φωτιά της επανάστασης που σταμάτησε τον πόλεμο. 

 

200 χρόνια από το 1821

Η επέτειος της Ελληνικής Επανάστασης δίνει κάθε φορά στην άρχουσα τάξη την αφορμή να διαλαλήσει τους εθνικιστικούς μύθους για την ιστορία. Η Επιτροπή για τον γιορτασμό των 200 χρόνων δεν είναι εξαίρεση: ένας συνδυασμός υμνολογιών στην «πολεμική Αρετή των Ελλήνων», στην Εκκλησία και στην «τρισχιλιόχρονη ιστορία του ελληνισμού» με τις δοξολογίες στον ευρωπαϊκό (βλέπε ΕΕ) προσανατολισμό της χώρας. Με άλλα λόγια, κάτι για κάθε γούστο της «δεξιάς πολυκατοικίας». 

Στην πραγματικότητα, η ελληνική επανάσταση δεν χωράει σε αυτούς του μύθους. Ήταν μια πραγματική επανάσταση, όπου χιλιάδες «απλοί» άνθρωποι πάλεψαν και πέθαναν για την ελευθερία και για τα «απαράγραπτα» δικαιώματά τους. Όχι μόνο ενάντια στο οθωμανικό απολυταρχικό κράτος αλλά και τους φεουδάρχες του, που πολλές φορές ήταν Χριστιανοί (και δεσποτάδες). Ήταν, όμως, μια αστική επανάσταση: η νέα τάξη απέκτησε το κράτος της και μεταμόρφωσε την κοινωνία ανάλογα με τα συμφέροντα και τις ιδέες της. 

Η κοινωνία αλλάζει με επαναστάσεις, αυτό είναι το μήνυμα (και) του 1821. Διακόσια χρόνια μετά, η τάξη που εκπροσωπεί το μέλλον με τους αγώνες της στο παρόν είναι η εργατική τάξη και χρειάζεται μια επανάσταση για να απελευθερώσει την κοινωνία. 

 

Αντικαπιταλίστα!

Είκοσι χρόνια πριν, τον Ιούλη του 2001, εκατοντάδες χιλιάδες διαδήλωναν στους δρόμους της Γένοβα πολιορκώντας την Σύνοδο των G8, των ηγετών των οχτώ πλουσιότερων κρατών του πλανήτη. Ήταν μια συγκλονιστική στιγμή. Το «κίνημα του Σιάτλ» είχε φτάσει στην Ευρώπη τον προηγούμενο χρόνο με την κινητοποίηση ενάντια στην Σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας στην Πράγα. Η Γένοβα ήταν η επιβεβαίωση ότι αυτά δεν ήταν τυχαία επεισόδια. Ένα νέο κίνημα έκανε την εμφάνισή του, βάζοντας ανοιχτά στο στόχαστρό του τον παγκόσμιο καπιταλισμό και τους οργανισμούς του. 

Δεν είναι νοσταλγία να θυμηθούμε την Γένοβα. Ζει σήμερα, στους αγώνες και τις εξεγέρσεις που απλώνονται σε όλο το πλανήτη, με τις πιο διαφορετικές αφορμές: από την αστυνομική βία μέχρι την περιβαλλοντική καταστροφή, και από την ταξική ανισότητα μέχρι κάθε λογής καταπίεση. Οι αφορμές πολλές, η αιτία κοινή: ο καπιταλισμός. 

Το ΣΕΚ έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο για να φτάσει η «Γένοβα» στα συνδικάτα, τις απεργίες, τους αγώνες που εκτυλίσσονταν τότε. Και για να ανοίξει την συζήτηση για την προοπτική αυτού του κινήματος.

 

40 χρόνια από την «Αλλαγή»

Τον Οκτώβρη θα συμπληρωθούν σαράντα χρόνια από τον θρίαμβο του ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του 1981 με το 48%. Έφτασε σε αυτή την εκλογική νίκη στηριγμένο στους αγώνες των εργατών και της νεολαίας από το 1974 και μετά. 

Ήδη, το ΠΑΣΟΚ του 1981 είχε γίνει πολύ πιο «ρεαλιστικό και ώριμο», δηλαδή πιο δεξιό από το ΠΑΣΟΚ του 1974 που διακήρυττε «στις 18 σοσιαλισμό». Τώρα η υπόσχεση ήταν για την «αλλαγή». Αυτή την αλλαγή θα την έφερνε η «κυβέρνηση όλων των Ελλήνων» και των εργατών και των καπιταλιστών. 

Αυτό που ακολούθησε ήταν η μακρόχρονη διάψευση αυτών των ελπίδων και οι ανταρσίες της βάσης του απέναντι στην προσαρμογή όλων των κυβερνήσεων στο νεοφιλελευθερισμό. Ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε μαζεμένα και απότομα όλη τη διαδρομή του ΠΑΣΟΚ. Η ελπίδα βρίσκεται στην Αριστερά του αντικαπιταλισμού και της επανάστασης. 

 

50 χρόνια ΟΣΕ-ΣΕΚ

Το Νοέμβρη αυτής της χρονιάς συμπληρώνεται μισός αιώνας από την ίδρυση της Οργάνωσης Σοσιαλιστική Επανάσταση (ΟΣΕ) από την οποία προήλθε το ΣΕΚ. Σήμερα το ΣΕΚ έχει την εκτίμηση χιλιάδων αγωνιστών και αγωνιστριών για την στάση και το ρόλο του στους αγώνες.

 Όμως, αυτά δεν έπεσαν από τον ουρανό. Στηρίζονται στα θεμέλια που μπήκαν πενήντα χρόνια πριν. Τον αντικαπιταλισμό, στην αναφορά στην κεντρικότητα της εργατικής τάξης στην ανατροπή του συστήματος, στην επανάσταση και όχι στο κοινοβουλευτικό δρόμο. Στην αντίληψη ότι ο σοσιαλισμός θα έρθει «από τα κάτω» και όχι από τα γραφεία των υπουργών (ή τα τανκς των γραφειοκρατών παλιότερα). 

Θα τιμήσουμε αυτή την επέτειο ανοίγοντας την συζήτηση για όλες αυτές τις βασικές επιλογές και τις συνθήκες που δοκιμάστηκαν, αλλά και δυναμώνοντας το «επαναστατικό κόμμα της εργατικής πρωτοπορίας» που χρειαζόμαστε για να φτάσουμε στη νίκη των εργατών.