Συνεντεύξεις
Παντελής Δεντάκης: «Οι συνθήκες χτίζουν πολιτική ωριμότητα»

14/1, Κινητοποίηση σπουδαστών/τριών σε Δραματικές Σχολές και Σχολές Χορού. Φωτό: Μάνος Νικολάου

Παντελής Δεντάκης

 

Ο Παντελής Δεντάκης, ηθοποιός και σκηνοθέτης μίλησε στον Μάνο Νικολάου

Ποιές είναι οι επιπτώσεις που επέφερε το λοκντάουν στην Τέχνη;

Είναι μια τόσο ταραγμένη περίοδος που κυριαρχείται από την αβεβαιότητα για το τι θα γίνει με την Τέχνη μας, αλλά και τη διαβίωσή μας. Από πέρσι τον Μάρτη η παραγωγή νέου καλλιτεχνικού έργου, μιλώντας κυρίως για το θέατρο, έχει πέσει σχεδόν στο μηδέν. Υπάρχουν κυρίως μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις που μπορεί να δει κάποιος διαδικτυακά.

Κάποιοι ελάχιστοι έχουν δουλειά στην τηλεόραση. Κακοπληρωμένη, χωρίς να εξασφαλίζονται τα εργασιακά τους δικαιώματα. Με τις συνθήκες που επικρατούν σήμερα, ακόμα και σε μια δουλειά με τους χειρότερους όρους, δυστυχώς αισθάνεται κανείς τυχερός. Οι λιγότερο τυχεροί έχουν αυτό το επίδομα των 534 ευρώ. Και πολλοί άτυχοι δεν έχουν τίποτα, ούτε επίδομα, ούτε δουλειά να βρουν, καθώς συνήθως οι άνεργοι καλλιτέχνες δουλεύουν στην εστίαση, αλλά και αυτή έχει κλείσει.

Το κακό είναι ότι μαθαίνουμε να ζούμε με 534 ευρώ ή με το τίποτα, οπότε αν κάποιος παραγωγός δώσει λίγα παραπάνω θα φαίνεται μια καλή ευκαιρία. Πολλοί συνάδελφοι που συζητάμε εκφράζουν αυτή την ανησυχία, δηλαδή πώς θα είναι τα πράγματα όταν τελειώσει η καραντίνα. Πολλές φορές αυτή η δυστοπία με κάνει να αναρωτιέμαι αν έχει νόημα που ετοιμάζω για το θέατρο κάποια πράγματα για μετά.

Πριν και από την κρίση παλεύαμε για να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο για να κάνουμε την Τέχνη μας. Με τα μνημόνια τα πράγματα έγιναν χειρότερα και τους πρώτους μήνες της κρίσης υπήρξε μεγάλη αμηχανία στους καλλιτέχνες. Στη συνέχεια αυτό που ζούσαμε μετατράπηκε σε δημιουργία. Γι' αυτό, παρά την κρίση, η τέχνη άνθισε. Φοβόμασταν ότι οι μεγάλοι παραγωγοί μόνο θα δουλέψουν, αλλά τελικά υπήρξε πολύ μεγάλη παραγωγή παραστάσεων και από μικρά θέατρα και ομάδες. Σήμερα θεωρώ ότι βρισκόμαστε ξανά σε μια περίοδο αμηχανίας. Το ότι δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα για δημιουργία με τα θέατρα κλειστά το κάνει ακόμα χειρότερο. Θα περάσουμε όμως αργότερα στο επόμενο στάδιο, να δημιουργούμε πάνω στην νέα πραγματικότητα που εξελίσσεται.

Πώς βλέπεις τη στάση του κράτους απέναντι στον Πολιτισμό;

Ο Πολιτισμός, πέρα από την Παιδεία, είναι κομμάτι της εκπαίδευσης ενός λαού. Το Υπουργείο Πολιτισμού και η Πολιτεία πρέπει να στηρίξουν τους καλλιτέχνες που κάνουν θέατρο πέρα από τους μεγάλους παραγωγούς, για να μπορούν να γίνονται παραστάσεις με όρους αξιοπρέπειας και στην παραγωγή και στη διαβίωση των καλλιτεχνών. Οι επιχορηγήσεις τα τελευταία χρόνια στο θέατρο και στον χορό είναι ελάχιστες, έχουν μορφή χαρτζιλικιού. Είναι της λογικής ότι οι καλλιτέχνες δουλεύουν στα μπαρ, οπότε μπορούν να κάνουν θέατρο τσάμπα.

Ενώ θεωρώ σωστό οτιδήποτε γίνεται για το δημόσιο καλό και την υγεία του κόσμου, τα μέτρα που παίρνουν για την πανδημία είναι επιλεκτικά. Έκλεισαν τα θέατρα, ενώ με 30% πληρότητα ήταν αρκετά ασφαλή για τον κόσμο. Από την άλλη αυτό μπορούσε να δουλέψει μόνο στα μεγάλα θέατρα, τα μικρά θέατρα θα αποκλείονταν.

Επίσης, η αστυνομοκρατία που έχει επιβάλει η κυβέρνηση μάς φέρνει πιο κοντά σε εικόνες που θυμίζουν τον “Μεγάλο Αδελφό” του Όργουελ. Ο κόσμος δεν πρέπει να αποδεχτεί αυτή την κατάσταση.

Επηρεάστηκε το περιεχόμενο στην Τέχνη, αλλά και οι ίδιοι οι καλλιτέχνες μέσα από τις πολιτικές εξελίξεις;

Στα χρόνια της κρίσης άλλαξε αρκετά η θεματολογία και μπήκαν καινούργια ζητήματα. Οι οικονομικές αδικίες, ο ρατσισμός, ο σεξισμός, η ομοφοβία, ο αποκλεισμός κοινωνικών ομάδων, μπήκαν στο κέντρο. Έγιναν πράγματα “έντεχνα”, αλλά και πιο στρατευμένα. Αυτό θεωρώ ότι θα γίνει και πάλι.

Επίσης, το κίνημα των τελευταίων μηνών στους καλλιτέχνες ήταν κάτι πολύ αισιόδοξο. Ακούστηκαν αιτήματα, τα οποία μπορεί να υπήρχαν, αλλά δεν αναδεικνύονταν όπως τώρα, με τη μεγάλη μαζικότητα στις κινητοποιήσεις. Είναι ζητούμενο να παραμείνει αυτή η μαζικότητα. Η ανέχεια, η αβεβαιότητα και ο φόβος σε αυτή την άγρια εποχή βοηθούν στο να συμβιβαστεί κάποιος να δουλέψει με ελάχιστα παρά να διεκδικήσει. Από την άλλη, οι ίδιες συνθήκες χτίζουν και πολιτική ωριμότητα. Ο καλλιτεχνικός χώρος ήταν γενικά απολιτίκ, αλλά το τελευταίο διάστημα πολλοί είναι αυτοί που πολιτικοποιούνται. Σημαντικό ρόλο παίζουν και τα σωματεία. Από το καλοκαίρι και μετά πολύς κόσμος ενεργοποιήθηκε γύρω από το σωματείο των Ηθοποιών.

Διδάσκω έξι χρόνια σε δύο δραματικές σχολές. Παρά την κρίση του κλάδου, από τα χρόνια των μνημονίων μέχρι και σήμερα έρχονται πολύ περισσότερα παιδιά στο θέατρο και στις σχολές. Είναι τρομερό ότι η συντριπτική τους πλειοψηφία, ειδικά φέτος, είναι παιδιά που ήδη βρίσκονται στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση και σε σχολές όπως η νομική, η αρχιτεκτονική... Δείχνει πόσο μεγάλη είναι η ανάγκη για μια πιο δημιουργική αναζήτηση σε μια αρκετά “πεζή” εποχή. Από πέρσι ξεκίνησαν πολιτικές συζητήσεις μέσα στο μάθημα επειδή τις προκαλούσαν τα ίδια τα παιδιά. Ήταν ελπιδοφόρα η τελευταία κινητοποίηση των σπουδαστών που έκαναν πρόσφατα στο Υπουργείο Πολιτισμού, είχα κατέβει κι εγώ μαζί με τους μαθητές μου. Είναι μια εμπειρία που τους μαθαίνει ότι δεν διεκδικούμε κατα μόνας, αλλά συλλογικά στο δρόμο. Έχουν δίκιο ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί η τηλεκπαίδευση στις δραματικές σχολές, πόσο μάλλον στις σχολές χορού. Και είναι κάτι εφικτό, με μάσκες και με λιγότερα παιδιά ανά τμήμα να γίνονται με ασφάλεια τα μαθήματα δια ζώσης. Αλλά όπως είπαμε τα μέτρα είναι επιλεκτικά.