Στον κλάδο του επισιτισμού η κρίση και τα λουκέτα σε μαγαζιά είναι μόνο η μία εικόνα. Η άλλη είναι η αύξηση του τζίρου και η επέκταση λόγω των υπηρεσιών delivery. Κοινός παρονομαστής και στις δύο περιπτώσεις είναι ότι το «μάρμαρο» το πληρώνουν οι εργαζόμενοι.
Είναι προφανή τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι στα μαγαζιά που είναι κλειστά και κινδυνεύουν με λουκέτο. Είναι αναγκασμένοι να ζήσουν με τα επιδόματα πείνας και με την απειλή να πεταχτούν στην ανεργία ανά πάσα στιγμή σε μια περίοδο που η εύρεση νέας εργασίας είναι πολύ δύσκολη. Τι ισχύει για τους εργαζόμενους σε delivery;
Η αύξηση της δουλειάς σε μαγαζιά με delivery έφεραν κέρδη στα αφεντικά, αλλά εντατικοποίηση της δουλειάς, χειρότερους όρους εργασίας, μισά ένσημα και μικρότερες απολαβές για τους εργαζόμενους. Το «τρέξιμο» για να προλάβουν τις παραγγελίες, ακόμα και κάτω από ακραίες καιρικές συνθήκες, έχει κοστίσει ζωές, με τα εργατικά ατυχήματα και τους θανάτους να έχουν ξεπεράσει κάθε ρεκόρ από τότε που ξεκίνησε το λοκντάουν.
Δουλειά με το κομμάτι
Μέσα σε αυτές τις συνθήκες εταιρίες διανομής τύπου “Wolt” κερδίζουν έδαφος. Πρόκειται για ψηφιακές πλατφόρμες που βαφτίζουν τους υπαλλήλους με εξαρτημένη σχέση εργασίας σαν συνεργάτες – ελεύθερους επαγγελματίες. Έτσι μετακυλίουν το εργατικό κόστος στην πλάτη των ίδιων των εργαζόμενων-συνεργατών. Η ασφάλιση, όλα τα έξοδα κίνησης, η χρήση και η συντήρηση του δίκυκλου, οποιοδήποτε ατύχημα μπορεί να συμβεί, δεν έχει καμία σχέση με την εταιρία. Η πληρωμή γίνεται με το κομμάτι σε συνάρτηση με την απόσταση, η οποία μάλιστα υπολογίζεται ακτινικά και όχι με βάση την πραγματική διαδρομή. Για να βγει το μεροκάματο, θα πρέπει να είσαι όλη μέρα έξω, πάνω σε ένα μηχανάκι. Ανεξάρτητα από τον καιρό ή την κίνηση, είσαι υποχρεωμένος να κάνεις την παράδοση σε συγκεκριμένο χρόνο, ενώ η «συνεργαζόμενη» εταιρία σε παρακολουθεί μέσω GPS και σε αξιολογεί.
Είτε Wolt, είτε Uber, είτε Deliveroo στο εξωτερικό, η απάτη είναι η ίδια. Η Συνέλευση Βάσης Εργαζόμενων Οδηγών Δικύκλου (ΣΒΕΟΔ) σε ανάρτησή της αναφέρεται σε 41 δικαστικές αποφάσεις που έχουν αποφανθεί υπέρ της αναγνώρισης εξαρτημένης εργασιακής σχέσης μεταξύ πλατφόρμας-διανομέων με την πιο πρόσφατη στις 12/01/2021 από το Δικαστήριο της Βαρκελώνης, που αποφάσισε πως 748 διανομείς της Deliveroo ήταν δηλωμένοι ψευδώς ως αυτοαπασχολούμενοι ενώ θα έπρεπε να έχουν σχέση εξαρτημένης εργασίας. Δεν μπορούν να θεωρούνται «εξωτερικοί συνεργάτες», καθώς τα μέσα που διαθέτουν (μηχανάκι - κινητό τηλέφωνο) δεν συνιστούν αυτόνομη οργάνωση, αντίθετα είναι άμεσα εξαρτημένοι από την εταιρία καθώς η διανομή μπορεί να εκτελεστεί μόνο μέσω της εφαρμογής, η οποία παρακολουθεί τον χρόνο παραλαβής-παράδοσης, αξιολογεί τον διανομέα με βάση την αποδοτικότητα και μπορεί να διακόψει την «συνεργασία».
Όμως σύμφωνα και με τον γραμματέα της ETUC (Ευρωπαϊκή Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία) «οι κάθε λογής δικαστικές αποφάσεις, ενώ δημιουργούν νομικό προηγούμενο, στην πραγματικότητα δικαιώνουν μόνο ατομικά ή μικρές ομάδες εργαζομένων ενώ παράλληλα οι εταιρείες έχουν το ελεύθερο να εκμεταλλεύονται εκατομμύρια άλλους».
Η μόνη λύση απέναντι στη ζούγκλα της ελεύθερης αγοράς εργασίας που βρίσκει ευκαιρίες εκμεταλλευόμενη την ανεργία είναι το εργατικό κίνημα που μπορεί να επιβάλλει τους δικούς του όρους. Συλλογικές συμβάσεις με αυξήσεις και κρατικοποίηση με εργατικό έλεχγο στον κλάδο του επισιτισμού για να καλύπτει τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι της κερδοσκοπίας των καπιταλιστών.