Πολιτισμός
Φέτος τα Όσκαρ πάνε στο Black Lives Matter

6 Ιούνη 2020, Ηθοποιοί στο κεφάλι αντιρατσιστικής διαδήλωσης στο Χόλυγουντ. Φωτό: Rich Fury/Getty

 

Η επιλογή των ταινιών που είναι υποψήφιες για τα φετινά βραβεία Όσκαρ είναι καθρέφτης της χρονιάς που πέρασε για τις ΗΠΑ. Το 2020 ήταν η χρονιά της αντιρατσιστικής εξέγερσης “I Can’t Breath” που ξέσπασε μετά τη δολοφονία του Τζόρτζ Φλόιντ από την αστυνομία. Ήταν η χρονιά που η πανδημία ανέδειξε όλες τις ανισότητες, με τους πιο φτωχούς, τους ηλικιωμένους, όσους έχουν προβλήματα υγείας και ελάχιστη πρόσβαση στα νοσοκομεία να πληρώνουν το μεγαλύτερο τίμημα. Ήταν η χρονιά που έφυγε από το Λευκό Οίκο ο Τραμπ, ίσως ο πλέον ρατσιστής και σεξιστής πρόεδρος που είχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, στις μέρες του οποίου αναπτύχθηκε ένα μεγάλο κίνημα ενάντια στο σεξισμό.

Η κατηγορία της Καλύτερης Ταινίας είναι πάντα η πιο σημαντική της βραδιάς των βραβείων. Όλα τα υποψήφια φιλμ φέτος, είναι επηρεασμένα από το παραπάνω μοτίβο.

Το «Nomadland» της Κλόι Ζάο διηγείται τη ζωή εργατών κι εργατριών στη σύγχρονη Αμερική, θύματα της οικονομικής κρίσης της τελευταίας δεκαετίας, που ζουν σε τροχόσπιτα, περιπλανιόνται με αυτά στις μεσοδυτικές πολιτείες, ζουν σε καταυλισμούς και πιάνουν βραχύβιες δουλειές στις αποθήκες της Άμαζον ή σε άλλα αντίστοιχα σημεία. Όλα αυτά μέσα από τα μάτια της Φράνσις Μακντόρμαντ που διεκδικεί και το Όσκαρ του Α’ Γυναικείου Ρόλου, για να το βάλει δίπλα στα αγαλματίδια που είχε κερδίσει το 2018 για το «Τρεις πινακίδες έξω από το Έμπινγκ, Μιζούρι» και το 1997 για το «Fargo». Μάλιστα, το ότι μια κινέζα σκηνοθέτιδα επιλέγει να μιλήσει για τη ζωή των πιο χτυπημένων εργατών, αυτούς που ο Τραμπ υποσχόταν ότι θα τους φέρει δουλειές ενώ παράλληλα στοχοποιούσε τους ασιάτες μετανάστες, το κάνει ακόμα πιο σημαντικό. 

Για το «Η Δίκη των 7 του Σικάγο» έχουμε αφιερώσει μια ολόκληρη σελίδα σε προηγούμενο φύλλο (φ.1445). Πρόκειται για την κινηματογραφική μεταφορά της δίκης-παρωδία, 8 αγωνιστών, ηγετικών στελεχών της ριζοσπαστικής αριστεράς των ΗΠΑ και του κινήματος ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ, το 1969, για τις διαδηλώσεις που έγιναν έξω από το Συνέδριο των Δημοκρατικών στο Σικάγο έναν χρόνο πριν. Παρά τις ιστορικές της ανακρίβειες και τη φιλελεύθερη οπτική της, είναι μια ταινία που επαναφέρει μια σημαντική στιγμή του αγωνιστικού ξεσηκωμού της δεκαετίας του ’60. Το γεγονός ότι στα Όσκαρ, μια από τις πιο διάσημες εκδηλώσεις παγκοσμίως, αναφέρονται τα ονόματα των Άμπι Χόφμαν και Τζέρι Ρούμπιν του Διεθνούς Κόμματος Νεολαίας, των Τόμι Χέιντεν και Ρένι Ντέιβις του SDS και του  Μπόμπι Σιλ, προέδρου των Μαύρων Πανθήρων, είναι δείγμα των καιρών.

Τους αγώνες των Μαύρων Πανθήρων περιγράφει το ακόμα καλύτερο «Judas and the Black Messiah» του Σάκα Κινγκ, τη χρονιά μάλιστα που συμπληρώνονται 55 χρόνια από την ίδρυσή τους. Συγκεκριμένα εστιάζει στη ζωή και τη δολοφονία από το FBI, ενός από τα πιο χαρισματικά του μέλη, του Φρεντ Χάμπτον, προέδρου του παραρτήματος των Μαύρων Πανθήρων στο Ιλινόις. Ο Χάμπτον ήταν επαναστάτης σοσιαλιστής και ο Μαύρος Πάνθηρας που κατάφερε να συγκροτήσει τη Συμμαχία του Ουράνιου Τόξου. Να ενώσει δηλαδή τις αντίστοιχες με τους Πάνθηρες οργανώσεις των Μεξικάνων, των Πορτορικάνων, των λευκών εργατών αλλά και τις συμμορίες των μαύρων του Σικάγο, ενάντια στον κοινό εχθρό, την κυβέρνηση των ΗΠΑ και το σύστημα. Αυτή η δράση ήταν που έκανε το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων νο1 στόχο του FBI, με τη μεθοδευμένη διάβρωση του κόμματος από πράκτορες και τις στυγνές δολοφονίες μελών του. Όλα αυτά περιγράφονται μέσα από τη σχέση του Χάμπτον (Ντανιέλ Καλούγια) με τον Πάνθηρα – πράκτορα του FBI Μπιλ Ο’Νιλ (Λακίθ Στάνφιλντ), που διεκδικεί και το Όσκαρ Β’Ανδρικού Ρόλου. Μια σχέση προδοσίας όπως μαρτυράει κι ο τίτλος της ταινίας.

Σε δέκα κατηγορίες είναι υποψήφιο το «Mank» του Ντέιβιντ Φίντσερ. Η ταινία δείχνει τις ημέρες της συγγραφής του Πολίτη Κέιν, του αριστουργήματος του Όρσον Γουέλς και για πολλούς της καλύτερης ταινίας στην ιστορία του κινηματογράφου, από τον σεναριογράφο Χέρμαν Μάνκιεβιτς (Γκάρι Όλντμαν). Αλλά η ιστορία του Μάνκιεβιτς λειτουργεί σαν αφορμή για τον Φίντσερ προκειμένου να διηγηθεί το ρόλο που έπαιξαν τα μεγάλα κινηματογραφικά στούντιο του Χόλιγουντ στη διαμόρφωση των εκλογικών αποτελεσμάτων εις βάρος αριστερών υποψηφίων. Στην ταινία περιγράφεται η εκστρατεία των κινηματογραφικών μεγιστάνων εναντίον του σοσιαλιστή συγγραφέα Άπτον Σινκλέρ που κατέβαινε υποψήφιος για κυβερνήτης της Καλιφόρνια το 1934. 

Τη δύσκολη καθημερινότητα μιας οικογένειας μεταναστών από την Κορέα στο Αρκάνσας της δεκαετίας του ’80, περιγράφει το πανέμορφο «Minari», του Λι Ισάακ Τσουνγκ. Εργάτες σε ορνιθοτροφείο ο πατέρας και η μητέρα, αγοράζουν ένα κομμάτι γης για να καλλιεργήσουν κορεάτικα λαχανικά διακρίνοντας την αυξανόμενη ζήτηση που θα έχουν, εξαιτίας της όλο και μεγαλύτερης μετανάστευσης από την Ν. Κορέα στις ΗΠΑ. Αλλά τα πράγματα αποδεικνύονται πολύ πιο δύσκολα απ’ ότι φαντάζονταν αρχικά. Εκπληκτικές ερμηνείες από τον μικρό Άλαν Κιμ και τη “γιαγιά” Γιουν γιου Τζουνγκ που διεκδικεί και το Όσκαρ Β’ Γυναικείου Ρόλου. 

Ο σεξισμός μπαίνει στο στόχαστρο του «Promising Young Woman» της Έμεραλντ Φένελ. Η Κασάνδρα (Κάρει Μάλιγκαν, υποψήφια και για Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου), πρώην φοιτήτρια Ιατρικής που εγκατέλειψε τη σχολή μετά από μια υπόθεση βιασμού, παίρνει την εκδίκησή της. Μια ταινία που ισορροπεί ανάμεσα στη μαύρη κωμωδία και το θρίλερ με βασικό παρονομαστή την επιθετική καταγγελία των βιασμών και των σεξιστικών αντιλήψεων που υπάρχουν στα «καλά λευκά πανεπιστήμια» των ΗΠΑ.

Στο «Sound of Metal» του Ντάριους Μάρντερ, ο Ρούμπεν (Ριζ Αχμέτ, υποψήφιος και για Α’Ανδρικού Ρόλου) είναι ένας ντράμερ σε μέταλ μπάντα. Η ζωή του είναι μποέμικη. Ζει από τις συναυλίες ταξιδεύοντας από πόλη σε πόλη με το τροχόσπιτο, μαζί με την συντρόφισσά του στη ζωή και τη μουσική. Όλα ανατρέπονται όταν χάνει την ακοή του. Οι συναυλίες σταματάνε, γνωρίζει μια κοινότητα κωφών, μαθαίνει τη νοηματική, προσαρμόζεται στη νέα πραγματικότητα. Ωστόσο η θέλησή του να ξαναπαίξει και ν’ ακούσει μουσική τον φέρνουν αντιμέτωπο με τις πανάκριβες ιατρικές διαδικασίες.

Η κατηγορία των καλύτερων ταινιών συμπληρώνεται με το «The Father» του Φλοριάν Ζελέρ. Ο Άντονι Χόπκινς (υποψήφιος και για Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου) υποδύεται έναν άντρα που αρχίζει να μάχεται την άνοια και τις συνέπειές της στις σχέσεις του με τους γύρω του. 

Ωστόσο ταινίες που έχουν στο κέντρο τους το ρατσισμό και τη μάχη εναντίον του κοσμούν κι άλλες κατηγορίες υποψηφιοτήτων. Το United States of America vs Billie Holiday μιλάει για τη ζωή της μεγάλης τραγουδίστριας της τζαζ Μπίλι Χόλιντεη (Άντρα Ντέι, υποψήφια για A’ Γυναικείου Ρόλου) και τις ασταμάτητες προσπάθειες του FBI να φιμώσουν την ερμηνεύτρια του εμβληματικού Strange Fruit – του τραγουδιού γροθιά ενάντια στα λιντσαρίσματα των μαύρων στον αμερικάνικο νότο.

Αντίστοιχα υποψηφιότητες συγκεντρώνει και το Ma Rainey’s Black Bottom για τη μαύρη τραγουδίστρια της τζαζ Μα Ρέινι, τη μπάντα της και τις ρατσιστικές διακρίσεις μέσα στις οποίες ήταν αναγκασμένοι να ζήσουν και να δημιουργήσουν. Όσκαρ διασκευασμένου σεναρίου διεκδικεί το One Night in Miami, στο οποίο περιγράφεται μια βραδιά που βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο τέσσερις θρυλικές μορφές της Μαύρης Αμερικής: Ο Μαλκολμ Χ, ο Μοχάμεντ Άλι, ο Σαμ Κουκ κι ο Τζιμ Μπράουν. Ακόμα και η κατηγορία του Όσκαρ Κινουμένων Σχεδίων μπαίνει σε αυτές με την υποψηφιότητα του Soul, της πρώτης ταινίας της Disney με μαύρο πρωταγωνιστή, ενώ Όσκαρ διεκδικεί και η τελευταία ταινία του Σπαικ Λι, Da 5 Bloods στην οποία τέσσερις αφροαμερικάνοι βετεράνοι του Βιετνάμ επιστρέφουν στον τόπο που πολέμησαν για να βρουν τα λείψανα του πέμπτου συντρόφου τους.

Και να σκεφτεί κανείς ότι μόλις 5 χρόνια πριν η απονομή των Όσκαρ είχε σημαδευτεί από μια μεγάλη καμπάνια μποϋκοτάζ εναντίον τους, καθώς το σύνολο σχεδόν των υποψηφιοτήτων αφορούσαν αποκλειστικά λευκούς. Η Ακαδημία δεν έγινε ξαφνικά αντιρατσιστική. Σε αυτή τη διαδρομή όμως το κίνημα άφησε τη σφραγίδα του και στο Χόλιγουντ.