Ιδέες
Επαναστατική θεωρία και παράδοση: Ο Λένιν σήμερα - κόμμα, τάξη, κίνημα

Μεγάλη συμμετοχή και πλούσια πολιτική συζήτηση χαραρακτήρισε την διαδικτυακή εκδήλωση «Ο Λένιν σήμερα – Κόμμα, τάξη, κίνημα» που οργάνωσε το Σάββατο 29 Μάη το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα. Ήταν η καλύτερη πρόγευση για τον “Μαρξισμό 2021”, το φεστιβάλ επαναστατικών ιδεών που οργανώνει κάθε χρόνο το ΣΕΚ και που φέτος θα γίνει το Σαββατοκύριακο 10 και 11 Ιούλη.

Την εισήγηση έκανε ο Πάνος Γκαργκάνας, διευθυντής της Εργατικής Αλληλεγγύης (τα βασικά σημεία της ομιλίας του δημοσιεύουμε σε αυτό το δισέλιδο), ενώ δεκάδες ήταν οι παρεμβάσεις στη συζήτηση. Στη Ρώσικη Επανάσταση και τις κατακτήσεις της αναφέρθηκε η Αφροδίτη Φράγκου, δημοσιογράφος της εφημερίδας, περιγράφοντάς την ως «το πανηγύρι όλων των καταπιεσμένων», για να τονίσει ότι ο επαναστατικός δρόμος μπορεί και σήμερα να απελευθερώσει όλη την κοινωνία από τη βαρβαρότητα του καπιταλισμού.

Στην κομβική κληρονομιά του Λένιν με τα βιβλία 'Οι Θέσεις του Απρίλη' και 'Κράτος και Επανάσταση' στάθηκε ο Ευκλείδης Μακρόγλου, μέλος ΔΣ του Δικηγορικού Συλλόγου στη Θεσσαλονίκη, αναδεικνύοντας πόσο κρίσιμη είναι η ύπαρξη ενός μεγάλου κόμματος με επαναστατική στρατηγική και τακτική μέσα στις μάχες του εργατικού κινήματος. «Ένα τέτοιο μεγάλο κόμμα που να οργανώνει και να προχωράει τους αγώνες, που να είναι ανοιχτό, να συζητά δημοκρατικά και να δρα συλλογικά, χρειαζόμαστε και σήμερα», είπε.

Την έννοια του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού ως του πιο αποτελεσματικού τρόπου λειτουργίας ενός επαναστατικού κόμματος ανέλυσε ο Βασίλης Μυρσινιάς, εργαζόμενος στον επισιτισμό και μέλος της αντικαπιταλιστικής κίνησης “Η Καμαριέρα”, καθώς και το ρόλο που παίζουν οι επιτροπές αγώνα και οι απεργιακές επιτροπές στους χώρους δουλειάς για την ενίσχυση πολιτικά και οργανωτικά των αγώνων. 

Στην απαραίτητη συμμαχία του φοιτητικού κινήματος με το εργατικό αναφέρθηκε ο Νίκος Γεροντής, φοιτητής στο ΠΑΔΑ, μια συμμαχία που μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την ανατροπή όχι μόνο της σημερινής κυβέρνησης και των επιθέσεών της αλλά και όλου του συστήματος που βάζει τα κέρδη των καπιταλιστών πάνω από την Παιδεία, την Υγεία και όλες τις ανάγκες της κοινωνίας. 

Τους προβληματισμούς του για το πώς θα μπορούσε να αντιδράσει περισσότερο ο κόσμος σήμερα εν καιρώ πανδημίας, έκφρασε ο Όμηρος Τζιμάρας, ιδιωτικός υπάλληλος, λέγοντας ότι και απέναντι στο νόμο Χατζηδάκη «ο λαός πρέπει να ακουστεί». Ενώ το ερώτημα «αν θέλουν οι εργάτες να κυβερνήσουν» έθεσε ο Νίκος Σμπαρούνης, εργαζόμενος στο ΜΕΤΡΟ, προτρέποντας στην μεγαλύτερη προσπάθεια για πολιτική συζήτηση με τους εργαζόμενους.

Στις πρωτοβουλίες του ΣΕΚ για οργάνωση και κλιμάκωση των αγώνων, βασισμένο στις εργατικές πρωτοπορίες στους χώρους όπως στα νοσοκομεία, στάθηκε ο Γιάννης Κούτρας, μέλος ΔΣ του Σωματείου Εργαζόμενων στο Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης. «Η εφημερίδα μας δείχνει ότι δεν είμαστε μόνο μαχητικοί συνδικαλιστές, αλλά και αντιρατσιστές και αντιφασίστες και ενάντια σε κάθε είδους καταπίεση. Έτσι μπορείς να κερδίζεις στην επαναστατική προοπτική», τόνισε.

Ριζοσπαστικοποίηση

Για το μεγάλο στόχο της επαναστατικής αλλαγής της κοινωνίας σε σύνδεση με τους καθημερινούς αγώνες που δίνει η εργατική τάξη και το ρόλο των επαναστατών, μίλησε και η Ιωάννα Παυλοπούλου, από το Ίλιον. Ενώ στη νέα ριζοσπαστικοποίηση που υπάρχει σήμερα ενάντια στο σύστημα στάθηκε ο Γιώργος Ράγκος από το Νέο Ηράκλειο, τονίζοντας ότι καθήκον του επαναστάτικού κόμματος είναι να την οδηγήσει στη νίκη κόντρα στις διαστρεβλώσεις, τις συκοφαντίες και τα ψέματα της κυρίαρχης τάξης απέναντι στην προοπτική της εργατικής επανάστασης.

Το ρόλο του κόμματος στο ξεδίπλωμα των αγώνων στο Βόλο, τόσο στους εργατικούς χώρους όσο και στα πανεπιστήμια και στις γειτονιές της πόλης, ανέδειξε ο Τάσος Τσιούνης. Στη δύναμη της εργατικής τάξης να κυβερνήσει, με βάση την εμπειρία της Ρώσικης Επανάστασης, επέστρεψε ο Μηνάς Χρονόπουλος, από τα Ιλίσια, τονίζοντας το ρόλο των Μπολσεβίκων στην επαναστατική διαδικασία. Ενώ για το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό σαν έναν διαρκή διάλογο του επαναστατικού κόμματος με την εργατική τάξη, μίλησε κι ο Νεκτάριος Χάινταρ, από τη Θεσσαλονίκη.

«Ποιος μπορεί μετά τη ΝΔ; Είναι το ερώτημα που απασχολεί την εργατική τάξη καθώς δίνει τις μάχες της με το νόμο Χατζηδάκη και όλες τις επιθέσεις», είπε η Αργυρή Ερωτοκρίτου, μέλος του ΔΣ του Σωματείου Εργαζόμενων στο ΓΝΑ Γεννηματάς. «Ο ρόλος του επαναστατικού κόμματος μέσα στις μάχες είναι να ανοίγει τη συζήτηση για την εναλλακτική του Λένιν», τόνισε.


Μέσα στην ιστορία της εργατικής τάξης, του κινήματός της και των επαναστατών που το έχουν υπηρετήσει, ο Λένιν έχει μια ξεχωριστή θέση. Κι αυτό γιατί έδρασε πολιτικά στη μεγαλύτερη περίοδο εργατικών επαναστάσεων που σημάδεψε τις αρχές του 20ου αιώνα. Ούτε πριν από εκείνη την εποχή ούτε μετά, δεν έχει υπάρξει ένα τόσο μεγάλο κύμα, όπως οι επαναστάσεις στη Ρωσία το 1905 και το 1917, αλλά και στη Γερμανία, την Ουγγαρία, την Ιταλία. Είναι στοιχεία που τα παίρνουμε υπόψη μας για να αναφερθούμε στον επαναστάτη που ήταν πρωταγωνιστής σε αυτή τη φοβερή περίοδο, για να μπορούμε να έχουμε πολύτιμα συμπεράσματα από τη δράση και τις παρεμβάσεις του.

Τρία είναι τα κεντρικά ζητήματα που ξεχωρίζουν και χαρακτηρίζουν αυτή την παράδοση. 

Το πρώτο στοιχείο έχει να κάνει με την κεντρικότητα της εργατικής τάξης. Ο Λένιν είχε μια ακλόνητη εμπιστοσύνη στο ρόλο που έχει να παίξει η εργατική τάξη στην αλλαγή της κοινωνίας. Είναι σε κάτι που χρειάζεται να σταθούμε γιατί αν πάμε στην Ρωσία την εποχή που έδρασε ο Λένιν, η εργατική τάξη ήταν μια μικρή μειοψηφία. Η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού ήταν αγρότες. Κι αν πάρουμε την εικόνα έξω από τη Ρωσία, σε παγκόσμια κλίμακα, η εργατική τάξη ήταν μειοψηφία στις περισσότερες κοινωνίες, με εξαίρεση τους πιο αναπτυγμένους καπιταλισμούς. Παρόλα αυτά, αυτό δεν ήταν κάτι που οδηγούσε τον Λένιν στο να υποτιμήσει την εργατική τάξη.

Πρώτα από όλα λόγω της θέσης της μέσα στην παραγωγή. Η εργατική τάξη έχει δύναμη, γιατί η παραγωγή στον καπιταλισμό περνάει μέσα από τα χέρια της. Ουσιαστικά, η οικονομική δύναμη των καπιταλιστών, που είναι η κυρίαρχη τάξη μέσα σε αυτό το σύστημα, εξαρτάται από την εργατική τάξη. Ούτε τα μέσα παραγωγής, ούτε συνολικά η οικονομία σε όλες τις πλευρές της (όχι μόνο οι παραγωγικές, αλλά και όλες οι άλλες δραστηριότητες, η αναδιανομή του πλούτου, η κυκλοφορία των εμπορευμάτων κλπ), μπορούν να κινηθούν χωρίς την εργατική τάξη. Τα πάντα περνάνε από τα χέρια της. Είναι ένα βασικό στοιχείο γιατί ο Λένιν μιλούσε για την κεντρικότητά της.

Σε συνδυασμό με αυτό χρειάζεται να δούμε την ιστορική διάσταση. Η κεντρικότητά της έρχεται και μέσα από τη δυναμική της ιστορίας. Την περίοδο του Λένιν είχαν προηγηθεί πολλές επαναστάσεις επιβεβαιώνοντας αυτό που έλεγε ο Μαρξ, ότι η κινητήρια δύναμη της ιστορίας είναι η πάλη των τάξεων και οι κρίσιμες στιγμές είναι οι επαναστάσεις. Ποιος είναι όμως ο χαρακτήρας των επαναστάσεων; Στην προηγούμενη φάση της ιστορίας ο χαρακτήρας των επαναστάσεων ήταν αστικός. Τον 19ο αιώνα είχαμε το πέρασμα από τις αστικές στις εργατικές επαναστάσεις, το 1848, το 1871 με την Παρισινή Κομμούνα.

Στην εποχή του Λένιν αυτή η δυναμική βρισκόταν στην πλήρη έκφρασή της. Είναι άλλο ένα στοιχείο που θεμελιώνει την αντίληψη του Λένιν ότι αφετηρία μας είναι η κεντρικότητα της εργατικής τάξης. Σήμερα αυτό είναι πολύ περισσότερο εδραιωμένο από ότι εκείνη την εποχή. Εκείνη την εποχή έμπαινε σε αμφισβήτηση για χώρες στις οποίες ο καπιταλισμός δεν είχε αναπτυχτεί. Σήμερα που η παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού είναι μεγαλύτερη από οποιαδήποτε προηγούμενη ιστορική περίοδο, η κεντρικότητα της εργατικής τάξης είναι στην ημερήσια διάταξη παντού. 

Ιστορικός νεκροθάφτης

Έχοντας αυτή την εκτίμηση σαν αφετηρία, το δεύτερο που χρειάζεται να δούμε από την κληρονομιά του Λένιν είναι το πώς κινείται η εργατική τάξη. Η εργατική τάξη είναι ο ιστορικός νεκροθάφτης του καπιταλισμού, βρίσκεται στο κέντρο αυτής της ιστορικής διαδικασίας. Αλλά πώς παίζει αυτό το ρόλο; 

Είναι κάτι που έχει σημασία γιατί υπάρχουν απόψεις που βλέπουν την εργατική τάξη σαν ένα ενιαίο σύνολο, είτε με υποτιμητικό τρόπο είτε με μια πλαστή υπερτίμηση. Οι πρώτες βλέπουν την εργατική τάξη σαν μια άμορφη μάζα, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου, που χειραγωγείται από την άρχουσα τάξη, άγεται και φέρεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, από δημαγωγούς, λαϊκιστές κλπ. Οι δεύτερες αποδίδουν στην εργατική τάξη χαρακτηριστικά συντεταγμένα. Ότι κινείται σαν ένας προλεταριακός στρατός. Με όποιο τρόπο κι αν είναι χρωματισμένες αυτές οι απόψεις, δεξιόστροφα ή αριστερόστροφα, αγνοούν το γεγονός ότι η εργατική τάξη δεν κινείται ομοιόμορφα όταν παρεμβαίνει σε οποιαδήποτε από τις κοινωνικές διαδικασίες και μάχες που ανοίγουν οικονομικά, πολιτικά, ιδεολογικά.

Αυτό ο Λένιν το ανάδειξε, μιλώντας για την έννοια της εργατικής πρωτοπορίας. Η εργατική τάξη διαστρωματώνεται στη δράση της. Υπάρχουν τμήματα που είναι πρωτοπόρα, υπάρχουν τμήματα που είναι υποταγμένα στις κυρίαρχες ιδέες και τμήματα που ταλαντεύονται ανάμεσα στις δυο αυτές τάσεις. Αν γυρίσουμε πίσω στις διαμάχες της περίοδου του Λένιν, το χαρακτηριστικό του είναι ότι πάντοτε σπρώχνει στο να ξεκαθαρίσει ότι υπάρχει αυτή η εικόνα. Είναι κάτι που έχει σημασία γιατί υπάρχουν απόψεις που ταυτίζουν τις εργατικές πρωτοπορίες με τον εαυτό τους. Δεν κατανοούν ότι η εργατική τάξη διαμορφώνει πρωτοπορίες μέσα από τη δική της ζωή και δράση. 

Η διαμόρφωση εργατικών πρωτοποριών είναι μια διαδικασία καθημερινή σε όλους τους αγώνες που δίνει η εργατική τάξη. Προφανώς αυτό ισχύει στις απεργίες. Για να ξεσπάσει και να οργανωθεί μια απεργία, υπάρχουν πάντα πρωτοπόροι εργάτες και εργάτριες που παίρνουν την πρωτοβουλία, που σχηματίζουν μια επιτροπή, που είναι μπροστά στον αγώνα. Οι οικονομικοί αγώνες είναι ένας τρόπος με τον οποίο αναδεικνύονται εργατικές πρωτοπορίες.

Δεν είναι ο μόνος. Ακόμα και σε συνθήκες που δεν γίνονται αγώνες, η εργατική τάξη εκεί που ζει και δουλεύει κουβεντιάζει, κάνει πηγαδάκια. Γίνονται καυγάδες ανάμεσα στους εργάτες που αναπαράγουν τι άκουσαν στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση ή τα σόσιαλ μίντια και στους εργάτες που είναι πιο προχωρημένοι και είναι σε αντιπαράθεση με τις καθυστερημένες ιδέες. Κι αυτό γίνεται από οποιαδήποτε αφορμή στην καθημερινή ζωή. Κουβεντιάζουν πχ στους εργατικούς χώρους για την Παλαιστίνη αυτές τις μέρες; Στο καιρό του Λένιν κουβέντιαζαν για την Ιρλανδία. Είχε γίνει η λεγόμενη “Εξέγερση του Πάσχα” το 1916 και ο Λένιν επέμενε ότι μια εξέγερση δεν είναι σύγκρουση δυο συντεταγμένων στρατών. Το ίδιο συμβαίνει για κάθε ζήτημα επικαιρότητας. Για τις γυναίκες και το #metoo, για τους ομοφυλόφιλους, για το ρατσισμό. 

Κόμμα πρωτοπόρων εργατών

Η πολύτιμη αυτή συμβολή του Λένιν μάς οδηγεί στο τρίτο ζήτημα, της αναγκαιότητας ενός επαναστατικού κόμματος των πρωτοπόρων εργατών. Η αφετηρία του ήταν ότι οι εργατικές πρωτοπορίες διαμορφώνονται από τη ζωή και τη δράση της εργατικής τάξης, αλλά δεν ομοιογενοποιούνται αυτόματα μέσα από τη ζωή και την κίνηση της εργατικής τάξης. Χρειάζεται πολιτική παρέμβαση για να μπορέσουν να συγκροτηθούν, να έχουν ομοιογενή στάση στα ζητήματα που ανοίγουν. Ξέρουμε ότι ένας μαχητικός συνδικαλιστής μπορεί να είναι πρωτοπόρος στην απεργία, αλλά στο ζήτημα της καταπίεσης των γυναικών να κάνει λάθος. Κι αντίστροφα. Γυναίκες της εργατικής τάξης που δίνουν μάχες ενάντια στη σεξιστική παρενόχληση από τα αφεντικά, μπορεί να επηρεάζονται από τις ιδέες του φεμινισμού κι όχι από τις ιδέες της εργατικής τάξης στο πώς ανατρέπεται ο καπιταλισμός.

Αυτού του είδους τις αντιφάσεις, που υπάρχουν στον ίδιο τον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται τα πρωτοπόρα κομμάτια της τάξης, είναι που εντόπισε ο Λένιν. Και τόνισε ότι ένα επαναστατικό κόμμα δεν είναι μια χαλαρή οργάνωση που ορκίζεται γενικά σε μια άλλη μελλοντική κοινωνία. Η άποψη του Λένιν, στο περιβόητο “Τι να κάνουμε”, ήταν ότι θέλουμε να οργανώσουμε τους πρωτοπόρους εργάτες σε ένα κόμμα μέσα στο οποίο δίνουν όλες αυτές τις μάχες και τις δίνουν με τρόπο ενεργό. Δεν είναι παθητικοί οπαδοί ενός κομματικού προγράμματος. Είναι ενεργοί στη διαμόρφωση της στρατηγικής, της πολιτικής, της δράσης. Και με αυτό τον τρόπο ουσιαστικά κερδίζουν όλες τις αυθόρμητες εργατικές πρωτοπορίες στο να στρέφονται στη συνολική αντιμετώπιση για την πάλη ενάντια στον καπιταλισμό.

Αυτό προφανώς έχει τις επιπτώσεις του στον τρόπο με το οποίο οργανώνεται το επαναστατικό κόμμα. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός είναι μια από τις βασικές έννοιες που χρωστάμε στο Λένιν. Έχει παραμορφωθεί με άπειρους τρόπους. Ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός δεν είναι ένα καταστατικό, μια οργανωτική συνταγή. Είναι μια αντίληψη που πατάει πάνω στο ότι υπάρχουν εργατικές πρωτοπορίες και ότι χρειάζεται μια πολιτική δράση για να συγκεντρωθούν και να έχουν ομοιογενή αντιμετώπιση απέναντι σε όλα τα ζητήματα της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης που δημιουργεί αυτό το σύστημα. Κι αυτό γίνεται με το ότι αυτά τα πρωτοπόρα κομμάτια που μπαίνουν μέσα στο επαναστατικό κόμμα κουβεντιάζουν, διαμορφώνουν και ξεκαθαρίζουν.

Αυτό καταλήγει σε κοινή επαναστατική στρατηγική. Καταλήγει σε αυτό που ο Λένιν είπε στο “Κράτος κι Επανάσταση”, ότι μια εργατική επανάσταση έχει στόχο να ανατρέψει το υπάρχουν αστικό κράτος, δεν μπορεί να το πάρει και να το διαχειριστεί, πρέπει να το διαλύσει, “να μην μείνει πέτρα πάνω στην πέτρα”. Η διαμόρφωση αυτής της στρατηγικής είναι έργο του επαναστατικού κόμματος. Είναι η προσπάθεια ότι συσπειρώνονται οι πρωτοπορίες, κουβεντιάζουν και προσανατολίζονται σε μια τέτοια στρατηγική κι αυτό καθοδηγεί τις τακτικές τους. Σε όλους τους χώρους, από όποια αφετηρία κι αν ξεκινούν, επιχειρηματολογούν στην ίδια κατεύθυνση. Έχουν κοινό έντυπο το οποίο δεσμεύει τον καθένα ότι λέει τα ίδια και δεν προσαρμόζεται στις πιέσεις, πχ στο ας μη μιλάμε και πολύ για ζητήματα σεξισμού γιατί μπορεί να χάσουμε την πλειοψηφία στο σωματείο.

Αυτά είναι ζητήματα που αναδείχτηκαν με πολύ έντονο τρόπο την περίοδο που έδρασε ο Λένιν. Και γι' αυτό τα ξεκαθαρίσματα, οι μάχες που έδωσε, παίξανε ξεχωριστό ρόλο. Ήταν τα αγκωνάρια που, στις στροφές και τις καμπές εκείνης της επαναστατικής περιόδου, τον οδήγησαν να κάνει τις σωστές επιλογές σε όλα τα κρίσιμα σημεία. Ουσιαστικά, αν δεν υπήρχε αυτή η αντίληψη στην σκέψη του Λένιν, δεν θα μπορούσε να διαμορφώσει τις Θέσεις του Απρίλη. Όταν δηλαδή ξέσπασε η επανάσταση στη Ρωσία και άνοιγε όλη η συζήτηση ας μείνουμε στο αστικοδημοκρατικό στάδιο και η προλεταριακή επανάσταση μπορεί να περιμένει. Χρειάστηκε μια ολόκληρη μάχη που είχε σαν αγκώναρι την αντίληψη για την κεντρικότητα της εργατικής τάξης και για ένα κόμμα που μπορεί να επιχειρηματολογεί και να πείθει τους πρωτοπόρους εργάτες προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα κόμμα δημοκρατικό συγκεντρωτικό των εργατικών πρωτοποριών που πείθει αλλά και μαθαίνει από τις εργατικές πρωτοπορίες.

Γιατί μέσα στην πορεία της επανάστασης, το τι ακριβώς έκαναν οι εργατικές επιτροπές για να φτάσουν να γίνουν σοβιέτ και να πάρουν την εξουσία, είχε σημασία. Οι εργάτες στη Ρωσία, στις μάχες και τις απεργίες τους μέσα στα εργοστάσια, στη σύγκρουση με τα αφεντικά, έβαζαν το αφεντικό σε ένα καροτσάκι και το πέταγαν έξω από την πύλη. Ποια ήταν η αντιμετώπιση του Λένιν και των Μπολσεβίκων; Ότι αυτές είναι ακραίες ενέργειες και πρέπει να μαζευτείτε διότι δεν θα κερδίσουμε τις εκλογές; Ήταν το αντίθετο, ακριβώς επειδή υπήρχε η αντίληψη τι σημαίνουν εργατικές πρωτοπορίες και ότι αυτές καθοδηγούνται από το επαναστατικό τους κόμμα αλλά του δίνουν και ιδέες, του δίνουν μαθήματα που χρειάζεται να τα ενσωματώσει μέσα στην πολιτική του για να μπορεί να παίζει αυτόν τον πρωτοπόρο ρόλο.

Επικαιρότητα της επανάστασης

Αυτά είναι στοιχεία που πρέπει να τα φέρουμε ξανά και ξανά μέσα στην Αριστερά, σε αντιπαράθεση με τις ρεφορμιστικές και σεχταριστικές απόψεις. Ο Λένιν είναι επίκαιρος και σήμερα ξανά. Το υπόβαθρο είναι η επικαιρότητα της επανάστασης. Είμαστε σε μια περίοδο που το σύστημα περνά μια τεράστια μακρόσυρτη και πολυεπίπεδη κρίση. Η αναφορά στον Λένιν έχει να μας δώσει όλα αυτά τα πολύτιμα κρατούμενα για να μπορέσουμε να κινηθούμε στο σήμερα.

Υπάρχουν πολλοί μέσα στην Αριστερά που αναφέρονται στο Λένιν. Αλλά αν η αναφορά δεν συμβαδίζει με την επικαιρότητα της επανάστασης, τότε μπορεί και να γίνεται εμπόδιο. Μπορεί να είναι αφηρημένη. Μπορεί να είναι όρκοι πίστης στο εικόνισμα του Λένιν και όχι σε αυτόν τον ζωντανό Λένιν που έδωσε αυτές τις μάχες. Το κάνουν κατεξοχήν οι ρεφορμιστικές ηγεσίες. Νομίζουν ότι έχουν την εργατική τάξη στην κωλότσεπη επειδή τους ψήφισε. Κι άρα όταν φτάνει να προχωράει και να κάνει τα άλματά της, μπορούν να της πούνε “περίμενε τώρα, αυτό που ζητάς θα το κάνουμε αργότερα”.

Η εργατική τάξη δεν κινείται έτσι. Οι εργάτες δεν είναι στρατιωτάκια. Είναι ζωντανοί δράστες της ταξικής πάλης και οι ηγεσίες που τους βλέπουν σαν πιόνια, όσο και να μιλάνε για το Λένιν, χάνουν την ουσία του. Είναι μια συζήτηση που την έχουμε απόλυτα ανάγκη σήμερα για να μπορέσουμε να οδηγήσουμε την επαναστατική αριστερά να παίξει το ρόλο που της αξίζει.