Ιστορία
20 χρόνια από τη Γένοβα: Μια δυναμική που συνεχίζεται σήμερα

Γένοβα 21 Ιούλη 2001. Φωτό: Αρχείο Εργατική Αλληλεγγύη

Τα αφιερώματα που έγιναν τις προηγούμενες μέρες για τα 20 χρόνια από την Γένοβα, είτε με διάθεση κριτικής από τα δεξιά είτε με διάθεση νοσταλγίας καταλήγαν σε ένα κοινό συμπέρασμα: ότι λίγο πολύ οι «Γένοβες» ανήκουν σε ένα μακρινό παρελθόν.

«Μοιάζει σαν να συνέβη χθες, αλλά αν το δει κάποιος από μια άλλη οπτική γωνία είναι σαν να έχουν περάσει πολύ περισσότερα από είκοσι χρόνια. Διότι, από συλλογικής απόψεως, ήταν ίσως ένα από τα τελευταία γεγονότα με εκατοντάδες χιλιάδες συμμετέχοντες που ήλπιζαν και πίστευαν ότι μπορούσαν να αλλάξουν την κατάσταση, κάποιες ισορροπίες και αδικίες σε όλο τον πλανήτη» έγραψε στην ΕφΣυν ο Θεόδωρος Ανδρεάδης-Συγγελλάκης, ένας από τους δημοσιογράφους που κάλυπταν τότε τα γεγονότα στην Γένοβα. 

«Είκοσι χρόνια μετά, όλα είναι αλλιώς… μέσα από τις φλόγες της αντικαπιταλιστικής ανυπακοής, ενισχύθηκε στην Ελλάδα η πολιτική δύναμη εκείνη που μετέπειτα θα κυβερνούσε και μέσω του 2015 θα έκανε στροφή. Την όλη μετατόπιση συμβολίζει ένας διαδηλωτής: Ο Αλέξης Τσίπρας…» γράφει ο Δ. Μανιάτης στα Νέα. 

«Το κίνημα ενάντια στη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση έβαλε τις βάσεις για την ανανέωση της σκέψης και του τρόπου δράσης της Αριστεράς… οδήγησε δε στη συγκρότηση ενωτικών πολιτικών εγχειρημάτων, όπως ο ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα ή το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς σε πανευρωπαϊκό επίπεδο» δήλωσε ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Μπουρνούς. «Στο πολιτικό επίπεδο, το κίνημα της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης ήταν η κύρια πηγή έμπνευσης των αριστερών δυνάμεων που ήρθαν στην εξουσία στις περισσότερες χώρες της Νότιας Αμερικής στη δεκαετία του 2000. Σε ένα μικρότερο βαθμό, το ίδιο συνέβη στην Ευρώπη, όπως στην Ελλάδα ή στην Ισπανία» έγραψε ο Κριστόφ Αγκιτόν, που την περίοδο της Γένοβας εξέφραζε την γαλλική Attack. 

Είναι λοιπόν ο Αλέξης Τσίπρας και μια επιστροφή του στην κυβέρνηση, ό,τι απέμεινε να ελπίζουμε (ή να μην ελπίζουμε) από το μεγάλο εκείνο κίνημα της Γένοβας;   

Η απάντηση είναι ένα διπλό όχι. Όχι, καταρχήν, γιατί τα ζητήματα που άνοιξε η Γένοβα απέναντι στον παγκοσμιοποιημένο καπιταλισμό εξακολουθούν να είναι εδώ. Το σύνθημα «Οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη» και η αντικαπιταλιστική προοπτική που έθετε το κίνημα τότε είναι σήμερα πιο επίκαιρη από το 2001, καθώς μέσα στην κρίση του ο καπιταλισμός σκορπάει ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή -κλιματική αλλαγή, πανδημία, φτώχεια, πόλεμο- σε όλο και περισσότερες γωνιές του πλανήτη.  

Το ότι ο Μπουρνούς και οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ και τότε και σήμερα σθεναρά διαφωνούσαν μέσα στο κίνημα για τον αντικαπιταλιστικό χαρακτήρα και προοπτική του (προσπαθώντας να το περιορίσουν σε ένα «κίνημα ενάντια στην νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση») βασίστηκε στην στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ που καλλιέργησε την ελπίδα ότι μπορεί να διαχειριστεί και να μεταρρυθμίσει το σύστημα εδώ και στην Ευρώπη. Αυτή η στρατηγική απέτυχε παταγωδώς το 2015 και δεν μπορεί να ξανάρχεται σήμερα και μάλιστα σαν «αποκρυστάλλωμα» της Γένοβας.

Αντικαπιταλιστική προοπτική 

Αλλά δεν επιβεβαιώνεται μόνο σε ιδεολογικό επίπεδο η σημασία της αντικαπιταλιστικής προοπτικής που έθεσε η Γένοβα. 

Είκοσι χρόνια πριν, το σύνθημά της «Παγκοσμιοποιήστε την αντίσταση» ήταν απλά ένας ευσεβής πόθος των δυναμικών αντικαπιταλιστικών μειοψηφιών που ένωναν διεθνώς τις δυνάμεις τους. Αυτό το σύνθημα έγινε πράξη. Η αντίσταση παγκοσμιοποιήθηκε περιλαμβάνοντας μεγαλειώδη διεθνή κινήματα και μεγαλειώδεις τοπικές εξεγέρσεις και ανατροπές σε όλο τον πλανήτη. 

Παγκοσμιοποιήθηκε στην αντιπολεμική έκρηξη των 35 εκατομμυρίων που διαδήλωσαν ενάντια στον πόλεμο το 2003 οδηγώντας σε ένα αντιπολεμικό κίνημα που μέσα στις ίδιες ΗΠΑ άνοιξε το δρόμο για την ήττα τους στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν. 

Παγκοσμιοποιήθηκε στις επαναστάσεις της Αραβικής Άνοιξης που ξεκινώντας από την Τυνησία και την Αίγυπτο το 2011 απλώθηκαν στα κινήματα των «πλατειών» στη Μαδρίτη, στην Αθήνα, στην Ταξίμ για να καταλήξει στη Νέα Υόρκη και στο Occupy Wall Street που έλεγε «είμαστε 99% είστε 1%» -μια παράφραση του «είσαστε G8, είμαστε 6 δις» της Γένοβας. 

Παγκοσμιοποιήθηκε στο διεθνές κύμα αλληλεγγύης στους πρόσφυγες και τους μετανάστες που το 2015 πέτυχε να ανοίξει τα σύνορα της ΕΕ για εκατομμύρια ανθρώπους –υλοποιώντας στην πράξη ένα από τα συνθήματα της Γένοβας. Που συνεχίστηκε με το σύνθημα «είστε καλοδεχούμενοι» στις πόλεις της Γερμανίας το 2019 και το Βlack Lives Matter στις ΗΠΑ και ξανά σε όλο τον πλανήτη το 2020. 

Παγκοσμιοποιήθηκε το 2018-19 στο παγκόσμιο ξέσπασμα ενάντια στην κλιματική αλλαγή που συντάραξε από άκρη σε άκρη τον πλανήτη με σύνθημα «Αλλάξτε το σύστημα όχι το κλίμα». Παγκοσμιοποιήθηκε όλη την τελευταία διετία με το κίνημα #metoo και την πάλη ενάντια στην καταπίεση των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+.  

Θα χρειαζόταν πολύς χώρος για να αναφέρει κανείς όλα τα συγκλονιστικά κινήματα και εξεγέρσεις που ξέσπασαν από την Αργεντινή το 2002 μέχρι τα Κίτρινα Γιλέκα που συντάραξαν την Γαλλία το 2019. Στην Ελλάδα, το 54% της υποστήριξης στα γκάλοπ για τη Γένοβα το 2001, μέσα από το εκρηκτικό εργατικό κίνημα των σαράντα γενικών απεργιών, έφτασε στο 63% του ΟΧΙ στο δημοψήφισμα το 2015 κάνοντας τους πολιτικούς εκφραστές του συστήματος σε Ελλάδα και ΕΕ να λυσσάξουν από το κακό τους. 

Αυτή η δυναμική παραμένει. Μια ματιά στην τελευταία χρονιά, αποδεικνύει περίτρανα ότι η παγκοσμιοποίηση της πανδημίας εξακολουθεί να προκαλεί την παγκοσμιοποίηση της αντίστασης από τη Νιγηρία και τη Βραζιλία μέχρι την Ελλάδα και την Ινδία του ενός δισεκατομμυρίου απεργών. Ο αντικαπιταλισμός κινητοποίησε στη Γένοβα μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Σήμερα οι άνθρωποι που ξεσηκώνονται ενάντια στο σύστημα μετριούνται σε εκατοντάδες εκατομμύρια. Οι αριθμοί μεγαλώνουν, η αντίσταση απλώνεται, ο κόσμος ριζοσπαστικοποιείται, η ταξική πόλωση βαθαίνει, η Γένοβα είναι παντού.