Αφγανιστάν. Οι ΗΠΑ πιο κοντά στην ήττα

Στην πραγματικότητα η αποπομπή και η αντικατάστασή του με τον μέχρι τώρα άμεσο προϊστάμενό του, τον στρατηγό Πετρέους, οφείλεται σε ένα και μόνο πράγμα: την αποτυχία της αμερικανικής στρατηγικής στο Αφγανιστάν. Ο Ομπάμα αύξησε δραματικά τις αμερικανικές δυνάμεις στο Αφγανιστάν, όπως είχε κάνει και ο Μπους το 2007 στο Ιράκ. Η αμερικανική κυβέρνηση πίστευε σε μια γρήγορη επιτυχία -ο Ομπάμα είχε ανακοινώσει ότι τον Ιούλη του 2011 θα αρχίσει η σταδιακή αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων. Αλλά η επιτυχία δεν φαίνεται πουθενά στον ορίζοντα. 

Τώρα ο Ομπάμα μεταθέτει τις ελπίδες του στον στρατηγό Πετρέους. Ο Πετρέους ήταν αρχηγός των αμερικανικών δυνάμεων στο Ιράκ την περίοδο 2007-2008. Η ομαλοποίηση -αν μπορεί να ονομάσει κανείς ομαλοποίηση την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην Βαγδάτη και τις άλλες πόλεις του Ιράκ- θεωρείται μια από τις μεγάλες του επιτυχίες. Αλλά μόνο με ένα θαύμα θα μπορέσει ο Πετρέους να επαναλάβει την επιτυχία του στο Αφγανιστάν.

Στο Ιράκ η αμερικανική «επιτυχία» οφείλεται σε δυο κύρια παράγοντες. Ο πρώτος είναι η συνθηκολόγηση με την ηγεσία των Σουνιτών -με τα κομμάτια της παλιάς άρχουσας τάξης του Ιράκ που ήταν συσπειρωμένα γύρω από τον Σαντάμ Χουσεϊν. Το 2007 ο αμερικανικός στρατός έπνιξε, κυριολεκτικά στο αίμα, την σουνιτική Φαλούτζα, μια πόλη-σύμβολο της αντίστασης. Η πόλη ισοπεδώθηκε αλλά χωρίς αποτέλεσμα για την «ειρήνη» και την «ομαλότητα». 

Πλάστιγγα

Αυτό που έγειρε την πλάστιγγα στην άλλη πλευρά ήταν η μεταστροφή της ηγεσίας των Σουνιτών: ο Πετρέους κατάφερε να έρθει σε συμφωνία κατ´ αρχήν με την αλ-Σάουρα (Αφύπνιση), την κυριότερη οργάνωση της αντίστασης των Σουνιτών μοιράζοντας, παρά τις αντιρρήσεις της κατοχικής κυβέρνησης του Ιράκ, υποσχέσεις για πόστα και θέσεις στον κρατικό και στρατιωτικό μηχανισμό της χώρας και ύστερα με τα περισσότερα τμήματα της Σουνιτικής ηγεσίας. 

Αυτή η συνθηκολόγηση σταμάτησε το 2008 τις απανωτές επιθέσεις ενάντια στους κατοχικούς στόχους και περιόρισε σημαντικά τις αμερικανικές απώλειες, δίνοντας την δυνατότητα στον Πετρέους και τον Μπους να μιλάνε για «επιτυχία».

Ο δεύτερος παράγοντας πίσω από την «ομαλοποίηση» του Ιρακ ήταν ο αφοπλισμός του Μοκταντά αλ Σαντρ, του ασυμβίβαστου με την κατοχή ριζοσπάστη σιίτη κληρικού που είχε παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στις εξεγέρσεις στην Νατζάφ. Αλλά ούτε αυτή η «επιτυχία» οφείλεται στον αμερικανικό στρατό: από το 2007 ο αλ-Σαντρ βρίσκεται στο Ιράν, στην πραγματικότητα όμηρος του ιρανικού καθεστώτος. Η μόνη του δημόσια εμφάνιση από τότε ήταν τον Μάη του 2009, όταν επισκέφθηκε την Τουρκία. Τον Αύγουστο του 2008 ο στρατός του Μαχντί (ο στρατός του αλ-Σαντρ) πρακτικά διαλύθηκε.

Μπορεί ο Πετρέους να επαναλάβει το σενάριο του Ιράκ στο Αφγανιστάν; Οι πιθανότητες είναι ελάχιστες: ούτε σε κάποια συνεννόηση με τους Ταλιμπάν (όπως ονομάζουν οι αμερικάνοι κάθε αντίσταση στην κατοχή) μπορούν να ελπίζουν οι Αμερικάνοι, ούτε σε κάποια βοήθεια από το γειτονικό Πακιστάν -την «πατρίδα» των Ταλιμπάν. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει: το Πακιστάν, πρώτα απ´ όλα, έχει ανοίξει τον δικό του πόλεμο με τους δικούς του «Ταλιμπάν» -τον οποίο αδυνατεί να κερδίσει. Οι δυνατότητες επιρροής του Πακιστάν πάνω στην αντίσταση στο Αφγανιστάν είναι ανύπαρκτες. Όσο για τις απόπειρες συνεννόησης με τον «εχθρό» μέσα στο ίδιο το Αφγανιστάν, το μόνο που καταφέρνουν μέχρι τώρα είναι να τορπιλίζουν τις σχέσεις της Ουάσιγκτον με την κατοχική κυβέρνηση του Αμίντ Καρζάι.

Ο ΜακΚρίσταλ έφυγε αλλά η ήττα συνεχίζει να πολιορκεί τους Αμερικάνους και τους συμμάχους τους στο Αφγανιστάν -και να τους κυκλώνει ολοένα και πιο ασφυκτικά.