Η κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν στις 15 Αυγούστου δεν είναι απλή ήττα. Είναι ο μεγαλύτερος εξευτελισμός της αμερικάνικης πολεμικής μηχανής, μετά από 20 χρόνια πολέμου και κατοχής. Στις αρχές Ιούλη, ο Μπάιντεν είχε κάνει δηλώσεις ότι κανείς δεν πρέπει να ανησυχεί από την αποχώρηση του αμερικάνικου στρατού, διότι αφήνει πίσω του έναν εκπαιδευμένο αφγανικό στρατό 300 χιλιάδων αντρών που δεν θα ηττηθούν από τους Ταλιμπάν.
Στις αρχές Αυγούστου, οι Ταλιμπάν δεν είχαν στα χέρια τους ούτε μία επαρχιακή πρωτεύουσα. Με το που άρχισαν να κινούνται προς τις πόλεις, ο “αφγανικός στρατός των 300 χιλιάδων” εξαφανίστηκε. Οι Ταλιμπάν άρχισαν να καταλαμβάνουν μία μία τις πρωτεύουσες, και την ώρα που οι “ανάλυτες” έλεγαν πως η Καμπούλ θα είναι η μάχη των μαχών, ο πρόεδρος της χώρας, Άσραφ Γάνι γέμιζε τέσσερα αυτοκίνητα με μετρητά και εγκατέλειπε τη χώρα τρέχοντας για το Τατζικιστάν και από εκεί για το Ομάν. Οι Ταλιμπάν σε λίγη ώρα έπιναν τσάι στο προεδρικό μέγαρο, καταλάμβαναν όλα τα αστυνομικά τμήματα και άρχιζαν τις συνομιλίες για σχηματισμό κυβέρνησης. Οι Αμερικάνοι κατέστρεφαν τα τελευταία έντυπα μέσα στην πρεσβεία τους και εγκατέλειπαν με ελικόπτερο. Όσο και να πάλεψαν για να αποφύγουν τη σύγκριση με την αποχώρηση από τη Σαϊγκόν μετά την ήττα τους στο Βιετνάμ το 1975, δεν τα κατάφεραν.
20 χρόνια ιμπεριαλιστικού σχεδιασμού έγιναν σκόνη από έναν “στρατό” ξυπόλητων πάνω σε μοτοσικλέτες. Ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ άρχισε να παρακαλάει τους Ταλιμπάν να δώσουν χρόνο για ομαλή εκκένωση της αμερικάνικης πρεσβείας. Οι ΗΠΑ έφτασαν να ελέγχουν μόνο το αεροδρόμιο της Καμπούλ και ακόμη και από εκεί έφυγαν με τον τρόπο που έφτασαν, με εγκλήματα πολέμου, ανοίγοντας πυρ κατά αμάχων που εκλιπαρούσαν για μια θέση στα αεροπλάνα ώστε να εγκαταλείψουν τη χώρα.
Σχεδόν δύο τρισεκατομμύρια δολάρια, δέκα φορές το ΑΕΠ της Ελλάδας, σπαταλήθηκαν για τον έλεγχο του Αφγανιστάν από το 2001 μέχρι σήμερα. Δεκάδες χιλιάδες Αφγανοί σκοτώθηκαν (κανείς δεν τους μετράει με ακρίβεια). Σκοτώθηκαν επίσης πάνω από 6 χιλιάδες ένοπλοι Αμερικάνοι αλλά και περισσότεροι από 1000 στρατιώτες χωρών του ΝΑΤΟ. Δύομισυ εκατομμύρια Αφγανοί έφυγαν πρόσφυγες και άλλα τέσσερα εκατομμύρια πρόσφυγες μέσα στη χώρα. Εκατοντάδες χιλιάδες έχουν μείνει ανάπηροι.
Η ήττα και ο εξευτελισμός της 15ης Αυγούστου θα στοιχειώνει τις ΗΠΑ. Το Αφγανιστάν ήταν η αρχή του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας”. Όταν έγινε η επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το Σεπτέμβρη του 2001, ένα ολόκληρο κομμάτι του αμερικάνικου κατεστημένου γύρω από τον τότε πρόεδρο Τζορτζ Μπους (οι “νεοσυντηρητικοί”) έβαλε σαν πρώτο στόχο το Αφγανιστάν. Το Αφγανιστάν, σύμφωνα με το σχεδιασμό τους, θα ήταν το πρώτο και εύκολο βήμα για μια εκστρατεία επίδειξης της αμερικάνικης ισχύος ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο 21ος αιώνας θα είναι “αμερικάνικος”.
Μέσα σε μια βδομάδα ο Μπους ανακοίνωνε την προετοιμασία πολέμου και στις 7 Οκτώβρη τα αμερικάνικα βομβαρδιστικά έσπερναν θάνατο στο Αφγανιστάν. Το Νοέμβρη οι ΗΠΑ είχαν τον έλεγχο της Καμπούλ. Το Δεκέμβρη οι Ταλιμπάν είχαν πλέον αποσυρθεί και από το προπύργιό τους, την Κανταχάρ και η αμερικάνικη κατοχή έστηνε την κυβέρνησή της με πρόεδρο τον Χαμίντ Καρζάι. Από την εύκολη νίκη του 2001, τελικά χρειάστηκαν δύο θητείες Μπους, δύο θητείες Ομπάμα, ο Τραμπ και τώρα ο Μπάιντεν για να διαχειριστούν το χάος που δημιούργησαν. Και το αποτέλεσμα του χάους είναι να επιστρέψουν οι Ταλιμπάν στην εξουσία, δηλαδή το απόλυτο μηδέν.
Από κοντά, οι ΗΠΑ είχαν σύρει και μια ολόκληρη συμμαχία. Ανάμεσά τους, οι ελληνικές κυβερνήσεις που έστειλαν στρατό στο Αφγανιστάν. Η Ντόρα Μπακογιάννη ήταν υπουργός που περηφανευόταν για τα τανκς και τα εκατομμύρια ευρώ που “επένδυσαν” στην ανοικοδόμηση του Αφγανιστάν.
Από αποτυχία σε αποτυχία
Στο μεταξύ, η “επιτυχία” του Αφγανιστάν, τους είχε οδηγήσει στο δεύτερο βήμα, την επίθεση και την κατοχή του Ιράκ. Κι εκεί η καταστροφή ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Όχι μόνο μαζικός θάνατος, αλλά και αδυναμία των ΗΠΑ να ελέγξουν το καθεστώς που δημιούργησαν, πρόκληση εμφύλιου πολέμου, συνολικότερη αποσταθεροποίηση. Ο κρυφός ή φανερός στόχος των νεοσυντηρητικών στην περιοχή ήταν να αποδυναμώσουν το Ιράν, και αυτό που κατάφεραν ήταν να εξαρτώνται από τις ορέξεις του Ιράν για να μπορούν να εξασφαλίσουν κυβέρνηση στο Ιράκ. Και από εκεί αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν ηττημένοι.
Παράλληλα, το καθεστώς που είχαν στήσει στο Αφγανιστάν ήταν τόσο διεφθαρμένο και ανίκανο, ώστε να θεριέψει μια αντίσταση που δεν είχε εμφανιστεί το 2001. Η “Πράσινη Ζώνη” στην Καμπούλ, το “κράτος” των Αμερικάνων ήταν σαν σκηνικό του Χόλιγουντ μέσα σε χώρα διαλυμένη. Όπως γράφει ο Τάρικ Αλί:
«Σε μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, ξοδεύονταν δισεκατομμύρια κάθε χρόνο για τον κλιματισμό των στρατώνων όπου στεγάζονταν οι Αμερικάνοι στρατιώτες και αξιωματικοί, ενώ φαγητό και ρουχισμός ερχόταν αεροπορικώς από τις βάσεις στο Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία και το Κουβέιτ. Δεν ήταν λοιπόν καμιά έκπληξη ότι δημιουργήθηκε μια τεράστια παραγκούπολη στο περιθώριο της Καμπούλ, καθώς οι φτωχοί μαζεύονταν για να ζήσουν από ό,τι έβρισκαν στους σκουπιδοντενεκέδες. Με τους μισθούς που έδιναν στους Αφγανούς αστυνομικούς και στρατιωτικούς, δεν μπορούσαν να τους πείσουν να πολεμήσουν κατά των συμπατριωτών τους. Στον στρατό, που οικοδόμησαν εδώ και δυο δεκαετίες, διείσδυσαν υποστηρικτές των Ταλιμπάν από πολύ νωρίς, οι οποίοι έτσι δέχθηκαν δωρεάν εκπαίδευση στη χρήση του σύγχρονου στρατιωτικού εξοπλισμού και λειτούργησαν σαν κατάσκοποι της αφγανικής αντίστασης».
Οι Αμερικάνοι στρατιώτες βρέθηκαν σε μια χώρα που τους είχαν πει ότι πάνε να κυνηγήσουν τους “κακούς Ταλιμπάν” που καταπιέζουν τις γυναίκες, να μην μπορούν να ξεχωρίσουν τους “κακούς” από τους “καλούς”. Όταν ξεσηκώνονταν ολόκληρα χωριά ενάντια στη βία της κατοχής ή τη διαφθορά ή την αδικία, η απάντηση ήταν μαζικοί βομβαρδισμοί, φυλακίσεις και βασανιστήρια, γιατί στο χωριό είχαν “διεισδύσει” Ταλιμπάν. Το αποτέλεσμα ήταν η ίδια η κατοχή να ξαναστήσει τους Ταλιμπάν στα πόδια τους και να τους χαρίσει τη θέση της ηγεσίας μιας πολύ γενικότερης αντίστασης.
Έτσι κι αλλιώς, η εικόνα των Ταλιμπάν ως “μεσαιωνικού” κατάλοιπου, και της αφγανικής κυβέρνησης ως “προοδευτικών πολιτικών” ήταν απλά παραμύθι. Οι Ταλιμπάν είχαν έρθει στην εξουσία το 1996, όταν το Αφγανιστάν είχε ήδη πίσω του σχεδόν 20 χρόνια κατοχής, επεμβάσεων και σφαγών. Η ΕΣΣΔ είχε εισβάλει το 1979 για να μην χάσει τον έλεγχο καθώς η αριστερή κυβέρνηση που είχε πάρει την εξουσία το 1978 βρισκόταν σε κρίση. Η ρώσικη κατοχή αιματοκύλισε το Αφγανιστάν. Το Πακιστάν και οι ΗΠΑ στήριξαν και χρηματοδότησαν τμήματα της ισλαμιστικής αντίστασης για να διώξουν τους Ρώσους. Το αποτέλεσμα ήταν ότι όταν οι Ρώσοι αποχώρησαν, το 1989-1992, νικητές βγήκαν οι ισλαμιστές Μουτζαχεντίν, οι οποίοι όμως το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν όχι να κυβερνήσουν αλλά να σφαχτούν μεταξύ τους για να μοιράσουν τη λεία. Η Καμπούλ δέχτηκε αλλεπάλληλους βομβαρδισμούς από τις αντίπαλες ομάδες των πολέμαρχων μέχρι το 1996, και έγινε η πρωτεύουσα της φρίκης και του θανάτου. Εκατομμύρια Αφγανοί είχαν γίνει πρόσφυγες, οι περισσότεροι από αυτούς στο Πακιστάν.
Οι Ταλιμπάν διαμορφώθηκαν σαν οργάνωση από τη γενιά που είχε μεγαλώσει μέσα στο Πακιστάν. Ήταν μαθητές (Ταλιμπάν στη γλώσσα Παστού) των πακιστανικών ιεροδιδασκαλείων. Η ακραία συντηρητική τους ιδεολογία δεν ήταν “καθυστέρηση”, ούτε απλή συνέχεια της ιδεολογίας των Μουτζαχεντίν. Ήταν μια αντιδραστική απάντηση στη φρίκη και στο διχασμό που είχαν φέρει 15 χρόνια σφαγών. Απέναντι στο ανεξέλεγκτο πλιάτσικο των μουτζαχεντίν η απάντησή τους ήταν η επιβολή της τάξης διά της βίας. Απέναντι στους μαζικούς βιασμούς, η απάντησή τους ήταν το κλείσιμο των γυναικών στο σπίτι και η επιβολή της μπούρκας. Έτσι μετατράπηκαν σε “εθνική” δύναμη στο Αφγανιστάν. Οι δυνάμεις με τις οποίες συνεργάστηκαν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους το 2001 για να ρίξουν τους Ταλιμπάν, στην πλειοψηφία τους προέρχονται από τη γενιά των Μουτζαχεντίν που είχαν τα χέρια τους βαμμένα στο αίμα του εμφύλιου.
Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους είχαν το θράσος να παρουσιάσουν όλη αυτή την αιματηρή ιμπεριαλιστική εκστρατεία σαν “απελευθέρωση” του Αφγανιστάν και ιδιαίτερα των γυναικών του. Το αντιπολεμικό κίνημα είχε δίκιο που το 2001 δεν αποδέχτηκε αυτά τα ψέματα και προειδοποίησε ότι ο πόλεμος και η κατοχή δεν θα φέρουν απελευθέρωση, αλλά ποτάμια αίματος. Ο απλός κόσμος στο Αφγανιστάν έχει σήμερα να παλέψει ενάντια σε ένα νέο καταπιεστικό καθεστώς. Εμείς θα είμαστε μαζί τους, παλεύοντας ενάντια στις κυβερνήσεις μας και στα ιμπεριαλιστικά τους σχέδια. Παλεύοντας για να ανοίξουν τα σύνορα για όλους τους πρόσφυγες. Αλλά ο βασικός υπεύθυνος της βίας και της καταπίεσης υπέστη μια τεράστια ήττα. 20 χρόνια μετά το ξεκίνημα του “πολέμου κατά της τρομοκρατίας”, είμαστε πιο δυνατοί για να νικήσουμε στον δικό μας πόλεμο, τον πόλεμο κατά του καπιταλισμού.