Περιβάλλον
Μετά τις φωτιές, οι πλημμύρες: Κυριολεκτικά κυβέρνηση καταστροφής

Βυθισμένο λεωφορείο του ΟΑΣΑ μπροστά στο Κ.Π.Ι. Σταύρος Νιάρχος. Φωτό: Eurokinissi/Γιάννης Παναγόπουλος

Ανυπολόγιστες είναι οι καταστροφές που προκλήθηκαν με την πρώτη έντονη κακοκαιρία του φθινοπώρου την προηγούμενη εβδομάδα σε όλη τη χώρα, ιδιαίτερα, σε Εύβοια, Πήλιο, Ιθάκη, Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Αττική, Χαλκιδική, Θεσσαλονίκη, Σέρρες, Αιτωλοακαρνανία, Ηλεία και στην Κρήτη όπου πλημμύρισαν οι σκηνές των σεισμόπληκτων. 

Εκατοντάδες σπίτια πλημμύρισαν, χιλιάδες στρέμματα καλλιεργήσιμων εκτάσεων και εκατοντάδες δρόμοι καταστράφηκαν, γεφύρια κατέρρευσαν, εκατοντάδες αυτοκίνητα παρασύρθηκαν από τα νερά. Υποδομές ύδρευσης, αποχέτευσης καθώς και το δίκτυο της ΔΕΗ χτυπήθηκαν με αποτέλεσμα διακοπές ηλεκτροδότησης. Εκατοντάδες ζωές κινδύνευσαν ακόμη και σε σχολεία και στα μέσα μεταφοράς την ώρα που ο κόσμος πήγαινε στην δουλειά του ενώ τη ζωή του έχασε ένας 69χρονος βοσκός στην Β. Εύβοια. 

Μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού που άφησαν καμένη γη στους εργάτες και τους αγρότες της Βόρειας Εύβοιας ήταν οι εργατογειτονιές της Αθήνας στα Κάτω Πατήσια, στον Κολωνό, στη Ν. Ιωνία και στη Ν. Φιλαδέλφεια που βίωσαν περισσότερο την καταστροφή στην Αττική. Ήταν οι εργάτες των ΕΛΠΕ που κινδύνευσαν στην Θεσσαλονίκη όταν το λεωφορείο που τους μετέφερε στη δουλειά βούλιαξε στην τρύπα που άνοιξε καταμεσής στο δρόμο. Ήταν οι εργαζόμενοι των ΟΤΑ που έδωσαν τη μάχη να κρατήσουν ανοιχτά τα φρεάτια, ήταν οι πυροσβέστες που έτρεχαν στις διασώσεις, οι εκπαιδευτικοί που εκκένωναν τα πλημμυρισμένα σχολεία από τους μαθητές. 

Ήταν ο οδηγός και οι επιβαίνοντες μετανάστες του λεωφορείου της ΕΘΕΛ που βοηθούσαν τους ηλικιωμένους επιβάτες να απεγκλωβιστούν στην πλημμυρισμένη υπόγεια διάβαση στο Νέο Φάληρο, τι ειρωνεία, ακριβώς κάτω από το μπιζουδάκι του ιδρύματος Νιάρχου. Εκεί που ένα μήνα πριν ο Μητσοτάκης και ο Μακρόν συζητούσαν δημοσίως για την κλιματική αλλαγή και υπογείως για φρεγάτες και νέα οπλικά συστήματα.

Η συνειδητή υποκρισία των πολιτικών εκφραστών του συστήματος που άφησε τον κόσμο ανυπεράσπιστο απέναντι σε μια φθινοπωρινή κακοκαιρία αποτελεί προειδοποίηση-εγγύηση ότι θα συμβαίνουν πολύ χειρότερα κάθε φορά που θα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τα ακραία καιρικά φαινόμενα που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή. Δεν αφήνει επίσης καμιά αμφιβολία για το πόσο διατεθειμένοι είναι πραγματικά να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή σε τρεις εβδομάδες από σήμερα στη Σύνοδο του ΟΗΕ στην Γλασκώβη.

«Προδιαγεγραμμένο έγκλημα» χαρακτήρισε την καταστροφή σε ανακοίνωσή της η Πρωτοβουλία Ενάντια στην Περιβαλλοντική Καταστροφή και την Κλιματική Αλλαγή. «Δυο μήνες μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές του καλοκαιριού, για τις οποίες έχει την απόλυτη ευθύνη, η κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει στα απαιτούμενα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα. Αντί να στελεχώσει δήμους, περιφέρειες, δασαρχεία με το απαραίτητο προσωπικό και εξοπλισμό αναζητά αναδόχους από τα αρπακτικά της αγοράς και της ενέργειας για την υλοποίηση των έργων και τη λεηλασία πάνω στα αποκαΐδια με ανεμογεννήτριες και άλλες "επενδύσεις. Αντί να δώσει άμεσα χρήματα από τον κρατικό προϋπολογισμό για να καλυφθούν οι ανάγκες των απλών ανθρώπων που κάηκαν και τώρα πνίγονται, χρηματοδοτεί ιδιώτες εργολάβους που διαγκωνίζονται για το ποιος θα “πάρει τη δουλειά”. Στο όνομα της αντιπλημμυρικής προστασίας καταστρέφει τα φυσικά οικοσυστήματα των ποταμών αντικαθιστώντας τα με επικίνδυνους τσιμεντένιους αγωγούς. Αντί να πληρώσει για την ασφαλή μετεγκατάσταση υποδομών, σχολείων και κατοίκων μακριά από τα ρέματα, επεκτείνει την πολεοδομημένη γη μειώνοντας τη δυνατότητα απορρόφησης του νερού», αναφέρει ανάμεσα σε άλλα η ανακοίνωση.


Φτηνές δικαιολογίες

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επικαλείται την κλιματική αλλαγή για να δικαιολογήσει την έκταση της καταστροφής αλλά ψεύδεται. Η κλιματική αλλαγή είναι υπεύθυνη για την αύξηση της συχνότητας και της έντασης των καιρικών φαινομένων αλλά η έντονη κακοκαιρία που ζήσαμε την προηγούμενη εβδομάδα ούτε πρωτοφανής ήταν ούτε τόσο ακραία. 

Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, ο καθηγητής Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμης Λέκκας: «Μιλάμε για τεράστια ύψη νερού, όχι όμως ακραία φαινόμενα».

Ιδιαίτερα στην Αττική, την Πέμπτη, την πρώτη μέρα της κακοκαιρίας όπου έπεσε και το περισσότερο νερό, ο σταθμός στα Πατήσια κατέγραφε υψηλότερη τιμή 147 χιλιοστά. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, στην Μάνδρα τον Νοέμβριο του 2017 είχαν πέσει 200 χιλιοστά σε 6 ώρες, στη Στενή Ευβοίας τον Αύγουστο του 2020 300 χιλιοστά σε τρεις ώρες και στην Σαμοθράκη τον Σεπτέμβρη του 2017, 313 χιλιοστά σε ένα βράδυ. 

Οι υπεύθυνοι έχουν αρχίσει να παίζουν το κλασσικό πινγκ-πονγκ ευθυνών μεταξύ κεντρικής, περιφερειακής και τοπικής διοίκησης. Ο υπουργός Κλιματικής Αλλαγής και Πολιτικής Προστασίας Στυλιανίδης και ο υπουργός Εσωτερικών Πέτσας επέρριψαν τις ευθύνες στην περιφέρεια για τον μη καθαρισμό των φρεατίων αλλά και για την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων, ενώ ο περιφερειάρχης Αττικής Πατούλης επέρριψε τις ευθύνες στον ΣΥΡΙΖΑ και στους δήμους. Ακολούθησε ο δήμαρχος Αθήνας Μπακογιάννης, ο οποίος αφού επέρριψε τις ευθύνες στην ΕΥΔΑΠ, δήλωσε ότι «το παιχνίδι που παίζεται με τις δηλώσεις αλληλοεπίρριψης ευθυνών μας φτηναίνει όλους και απωθεί τους πολίτες», προσθέτοντας ότι «όλα τα υπόλοιπα είναι απλώς αχρείαστα». 

Η αλήθεια είναι πως αχρείαστοι είναι ο ίδιος, η κυβέρνηση της ΝΔ και η τάξη που υπηρετούν. Οι ευθύνες για αυτή την καταστροφή τους βαραίνουν διαχρονικά και άμεσα. Αφορούν αφενός στην εγκληματική πολιτική μπαζώματος, υπογειοποίησης και εξαφάνισης των ποταμών, ρεμάτων και ελεύθερων χώρων προς όφελος της οικιστικής και βιομηχανικής «ανάπτυξης», που εγκαινίασε το 1939 ο φασίστας Μεταξάς με το ιστορικό «Σήμερα θάπτομεν τον Ιλισόν». Μια πολιτική που συνεχίζεται αδιάλειπτα μέχρι και σήμερα, με μοναδικό κριτήριο το κέρδος των βιομηχάνων, των κατασκευαστικών και των κάθε λογής εταιριών. Αφορούν αφετέρου, στον εγκληματικό συνδυασμό ιδιωτικοποίησης, περικοπών και παγώματος προσλήψεων, τα τελευταία τριάντα χρόνια, σε όλες εκείνες τις δημόσιες υποδομές και υπηρεσίες που αφορούν στην προστασία και τον καθαρισμό του περιβάλλοντος. 

Πρόκειται για τις δύο όψεις μιας ταξικής πολιτικής που κλιμακώνει σήμερα η κυβέρνηση Μητσοτάκη και την πληρώνει, δίπλα στο περιβάλλον, και ο συνήθης ύποπτος, η εργατική τάξη, οι αγρότες, η φτωχολογιά.


Προστασία από και για τα ρέματα

Τα μπαζώματα, οι εγκιβωτισμοί και η τσιμεντοποίηση των ρεμάτων είναι υπεύθυνα για τις πλημμύρες, καταγγέλλουν μια σειρά από περιβαλλοντικές κινήσεις για την προστασία των ρεμάτων.

«Σύμφωνα με μελέτη του ΕΜΠ, τα ανοιχτά ρέματα της Αττικής το 1945, είχαν μήκος 1.280 χιλιόμετρα, ενώ προσφάτως υπολογίζονταν σε μόλις 434 χιλιόμετρα, κάτι που σημαίνει ότι περί τα 850 χιλιόμετρα ρεμάτων έχουν μπαζωθεί, σκεπαστεί και χτιστεί» αναφέρει στην ανακοίνωσή της η ΡεμΑττική. «Αυτό έχει ως αποτέλεσμα άνω του 80% του υετού, ό,τι δηλαδή πέφτει από τον ουρανό, να καταλήγει στη θάλασσα και μόνο το 20% ή και λιγότερο να απορροφάται από το έδαφος».

Σε καίριο αναδεικνύεται πλέον το αίτημα για να ανοίξουν τα μπαζωμένα ρέματα και τα ποτάμια της Αττικής που απειλούνται από τις νέες παρεμβάσεις που ακολουθούν την πεπατημένη της τσιμεντοποίησης και της υπογειοποίησης.  «Οι εικόνες που αποκαλύφθηκαν σήμερα (15/10/21) το πρωί στο εγκιβωτισμένο τμήμα του Ποδονίφτη είναι αδιάψευστος μάρτυρας, ότι η τσιμεντοποίηση δεν είναι λύση. Όταν το ποτάμι μετατρέπεται σε τσιμέντινο οχετό, η ταχύτητα και άρα η ορμή του πολλαπλασιάζεται. Το ποτάμι στριμωγμένο ανάμεσα σε τσιμέντα και σε υπόγεια τμήματα γίνεται ακόμα πιο καταστροφικό» αναφέρει το ρεπορτάζ του Πολίτη Ν.Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας. 

Αντίθετα, «για άλλη μια φορά η Πικροδάφνη μας έσωσε από τις πλημμύρες. Με τη φυσική κοίτη και τα πρανή, τις καλαμιές και δέντρα της, επιβράδυνε όσο μπορούσε την μεγάλη ροή και προστάτεψε από την ορμητικότητά και την διάβρωση τις όχθες και τις εκβολές», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το Δίκτυο Πολιτών για την διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης. «Τα φυσικά ρέματα ανταποκρίθηκαν πολύ καλύτερα από τα τσιμεντωμένα, τα σκεπασμένα, τα εγκιβωτισμένα, τα οποία αλλού  παρουσίασαν  υπερχειλίσεις (πχ Ηριδανός, εγκιβωτισμένο τμήμα Ποδονίφτη και αλλού), «αστοχίες υλικού» (πχ. σπάσιμο τσιμέντου στο εγκιβωτισμένο τμήμα του Ποδονίφτη). Τα φυσικά ρέματα άντεξαν πολύ καλύτερα», αναφέρει η Κίνηση για την Προστασία και ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας.