Διεθνή
Πολιτική κρίση στην Πορτογαλία: Η απάντηση στο δρόμο και στην απεργία

Το πορτογαλικό κοινοβούλιο

Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας βρίσκεται στα πρόθυρα της πτώσης. Ο πρωθυπουργός Κόστα δήλωσε ότι δεν είναι διατεθειμένος να αποδεχθεί τις προτάσεις για τον προϋπολογισμό του 2022 των δύο αριστερών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνησή του. Δεν μπορεί να μπει σε κίνδυνο η αξιοπιστία της χώρας απέναντι στους διεθνείς οργανισμούς, λέει. Δεν υπάρχουν λεφτά για μεγαλύτερη προστασία των εργατών απέναντι στην εργοδοσία, ούτε για το συνταξιοδοτικό, ούτε για τη δημόσια υγεία.

Η κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος εξαρτάται από τις ψήφους του Μπλόκο της Αριστεράς και του Κομμουνιστικού Κόμματος από το 2015. Τώρα τα δύο αριστερά κόμματα λένε πως δεν είναι διατεθειμένα να δώσουν το πράσινο φως σε προϋπολογισμό που δεν θα αντιμετωπίζει κάποιες από τις ανάγκες της εργατικής τάξης. Ο δεξιός πρόεδρος της χώρας παρενέβη για να πιέσει για εκλογές, μιας και δεν υπάρχει πλειοψηφία για τον καινούργιο προϋπολογισμό. Τώρα συζητάνε ημερομηνίες για πρόωρες εκλογές το Γενάρη.

Δεν είναι τυχαίο ότι η κρίση της πορτογαλικής κυβέρνησης έρχεται την ίδια στιγμή που και η αντίστοιχη κεντροαριστερή κυβέρνησης της Ισπανίας βρίσκεται μπροστά σε διλήμματα, σε σχέση με τη μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας, που την έφεραν λίγο πριν τη ρήξη. Η κυβέρνηση Κόστα σχηματίστηκε λίγους μήνες μετά την προδοσία του δημοψηφίσματος από τον Τσίπρα. Πτέρυγες της Αριστεράς την πρόβαλαν σαν εναλλακτική. Η Αριστερά δεν πήρε υπουργεία, αλλά θα μπορούσε να “ελέγχει” και να “εκβιάζει” την κυβέρνηση ώστε να επιβάλλει φιλολαϊκά μέτρα υποτίθεται. Τα πρώτα χρόνια, η πορεία της κυβέρνησης Κόστα επιβεβαίωνε αυτή την ειδυλλιακή εκδοχή.

Αυτό που συνέβαινε όμως στην πραγματικότητα ήταν πως η αλλαγή στην κυβέρνηση συνέπεσε με τη χαλάρωση των μέτρων της Τρόικας και την μείωση των επιτοκίων που έδωσαν χώρο για κατάργηση κάποιων από τα πιο σκληρά μέτρα της λιτότητας. Για παράδειγμα ο κατώτατος μισθός ανέβηκε από τα 426 ευρώ στα 665 φέτος. Όμως, αντίθετα με όσους έβλεπαν κάποια “επιστροφή του κεϊνσιανισμού”, οι πιέσεις για αντιδραστικές μεταρρυθμίσεις με στόχο την αύξηση της κερδοφορίας συνεχίστηκαν. 

Η Αριστερά δεν βρέθηκε να ελέγχει την κυβέρνηση, αντίθετα βρέθηκε όμηρος να τη στηρίζει σε κάθε της κίνηση, για να μην “παίξει το παιχνίδι της δεξιάς”. Αποκορύφωμα ήταν, πέρα από τις διαδοχικές στηρίξεις στον προϋπολογισμό, ότι ο μεγαλύτερος αγώνας των τελευταίων χρόνων, η απεργία των εκπαιδευτικών, αφέθηκε χωρίς κεντρική πολιτική στήριξη από την Αριστερά που έβαλε προτεραιότητά της να μην πέσει η κυβέρνηση. Στις εκλογές του 2019 επαναλήφθηκαν οι ίδιες επιλογές, μόνο που η Αριστερά έχασε ψήφους και το Σοσιαλιστικό Κόμμα κέρδισε. Στις δημοτικές εκλογές η πτώση συνεχίστηκε, ενώ στις προεδρικές εκλογές που μεσολάβησαν για πρώτη φορά εμφανίστηκε η άκρα δεξιά που πήρε πάνω από 10%.

Η Αριστερά άρχισε να ανησυχεί ότι ο δρόμος που είχε διαλέξει δεν φέρνει αποτελέσματα. Όμως συνέχιζε να μην προτείνει σαν εναλλακτική τους αγώνες, αλλά να ελπίζει σε καλύτερους πολιτικούς χειρισμούς ώστε να αυξήσει τις ψήφους της και να πιέζει καλύτερα τον πρωθυπουργό. Η κυβέρνηση χειρίστηκε και την πανδημία με τον τρόπο με τον οποίο το έκαναν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αλλά το ΚΚ και το Μπλόκο συνέχιζαν να βάζουν σε όλες αυτές τις επιλογές αριστερό πρόσημο. Ενώ, σε κρίσιμες στιγμές που ο Κόστα κινδύνευσε να χάσει την πλειοψηφία από τα Αριστερά, στηρίχθηκε και σε συνεργασίες με τη Δεξιά. 

Τώρα στην ανακοίνωσή του, το Κομμουνιστικό Κόμμα ζητάει από το εργατικό κίνημα να παρέμβει για να πιέσει ώστε να λυθεί το αδιέξοδο προς τη σωστή κατεύθυνση. Όμως, όλα αυτά τα χρόνια, το ΚΚ έχει κρατήσει την μεγαλύτερη συνδικαλιστική συνομοσπονδία, την οποία ελέγχει, στο ρελαντί. Καλούν πλέον πανεθνική κινητοποίηση στις 20 Νοέμβρη, αλλά προς το παρόν χωρίς απεργία. Ενώ και οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι δεν έχουν πτοηθεί, συνεχίζουν να οργανώνουν απεργίες.

Η κρίση έχει να κάνει με το σημείο στο οποίο βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία. Η εκτόξευση των τιμών των καυσίμων, ο φόβος του προϋπολογισμού, το χρέος που συσσωρεύεται ασταμάτητα, οι καινούργιες αντιπαραθέσεις μέσα στην ΕΕ αλλά και σε σχέση με την Κίνα, φέρνουν τον Κόστα να λέει πως έχει πλέον κλείσει το παράθυρο των φιλεργατικών ανοιγμάτων και το πρωτεύον είναι να ελεγχθεί το έλλειμμα. Τα βήματα που κάνουν τα συνδικάτα αυτές τις μέρες για να ξαναβγούν στους δρόμους και στις απεργίες είναι πολύ πιο σημαντικά από το θέατρο της κοινοβουλευτικής αντιπαράθεσης.