Καταπίεση και απελευθέρωση
25 Νοέμβρη - μέρα ενάντια στη βία σε βάρος των γυναικών

Απεργιακή 8 Μάρτη 2021. Φωτό: Στέλιος Μιχαηλίδης

Η λυσσαλέα άρνηση του όρου γυναικοκτονία στο Ποινικό Δίκαιο είναι το επόμενο βήμα στην επίθεση προς τα δικαιώματα των γυναικών από την κυβέρνηση Μητσοτάκη που –για να δούμε μόνο το θεσμικό της μέρος– ξεκίνησε με την ψήφιση του νόμου για τη «συνεπιμέλεια» (αλήθεια, γιατί κανένας δεν λέει ότι η απόπειρα δολοφονίας στο Χαλάνδρι είχε ως αιτία το ότι το «θύμα», ο γιατρός, κατάφερε να απαγορευτεί δικαστικά το να βλέπει η μετανάστρια, καθαρίστρια μητέρα την κόρη της;).

Οι έρευνες του ΟΗΕ καταγράφουν 50.000 γυναικοκτονίες κάθε έτος. Η κυβέρνηση, όμως, αρνείται να εντάξει στον ποινικό κώδικα τον όρο «γυναικοκτονία» με τη δικαιολογία ότι το νομοσχέδιο που κατέβασε στις 11/11 έχει αυστηροποίηση των ποινών συνολικά για τις ανθρωποκτονίες και άρα η διάκριση αυτή είναι περιττή. Μήπως θα επεκτείνει το φοβερό της επιχείρημα στην κατεύθυνση που το έκαναν οι αντιδραστικοί στις ΗΠΑ, όταν στη «διασπαστική» λογική του «black lives matter» αντέταξαν το δήθεν ανθρωπιστικό «all lives matter»; Μήπως ο Τσιάρας θα κατηγορήσει τις γυναίκες για σεξισμό απέναντι στους άνδρες, όπως αντίστοιχα η δεξιά κατηγορεί τους μαύρους για ρατσισμό απέναντι στους λευκούς; Μήπως θα κατηγορήσει και επίσημα την Αριστερά για απόπειρα εθνικού, κοινωνικού ή δεν ξέρω τι άλλο διχασμού, όπως το κάνουν ανεπίσημα μέσα από τις αναρτήσεις τους διάφοροι ακροδεξιοί Μπογδάνοι; 

Παλιά μου τέχνη κόσκινο, όπως βέβαια και όλο το σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης με τίτλο «Τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας» που κατάθεσε η κυβέρνηση του Μητσοτάκη στη Βουλή στις 11/11 και που ακόμη και η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων το χαρακτηρίζει ως «αδικαιολόγητη οπισθοδρόμηση και δυσπιστία στη δικαστική κρίση».

Η άρνηση αυτή έχει στην πραγματικότητα μια βασική αιτία: με την αποδοχή του «όρου» «γυναικοκτονία» εντάσσεται το μερικό στο γενικό, το επιμέρους έγκλημα σε μια κατηγορία εγκλημάτων που προέρχονται από μια κοινή πηγή. Παύει να είναι τυχαίο το ότι ο δολοφόνος προέρχεται – σχεδόν αποκλειστικά – από το οικογενειακό περιβάλλον, και, ως επί το πλείστον, ο ίδιος ο νυν ή ο πρώην σύντροφός της δολοφονημένης γυναίκας. Ανοίγει έτσι όλη η συζήτηση στην κοινωνία για το γιατί η οικογένεια δεν είναι «το μέρος όπου οι άνθρωποι βρίσκουν ζεστασιά και στοργή», αλλά ο χώρος όπου αναπαράγονται οι ιδεολογίες που ουσιαστικά μετατρέπουν τη γυναίκα σε εμπόρευμα και τις ανθρώπινες σχέσεις σε σχέσεις κτήσης.

“Αξιολόγηση”

Η τροποποίηση του άρθρου 228 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (άρθρο 118) κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Στην πραγματικότητα αμφισβητεί πλήρως την αξιοπιστία των θυμάτων σεξουαλικής βίας. Με βάση τη νέα διάταξη, στην εξέταση θυμάτων βιασμού θα παρίσταται ψυχολόγος ή ψυχίατρος, ο οποίος θα προετοιμάζει την παθούσα/όντα για την εξέταση από τις ανακριτικές αρχές (π.χ. αστυνομία, ανακριτής), ενώ θα αποφαίνεται και για την αντιληπτική ικανότητα και την ψυχική κατάστασης του θύματος. Επίσης θα αξιολογούνται τα προσωπικά χαρακτηριστικά του θύματος, η σχέση του με τον δράστη, οι συνθήκες τέλεσης του εγκλήματος, ο βαθμός της βλάβης και οι περιστάσεις του εγκλήματος. Αυτά τα μέτρα προβλέπονταν μέχρι τώρα μόνο στις περιπτώσεις που το θύμα ήταν είτε ανήλικο είτε θύμα εμπορίας ανθρώπων. Πλέον επεκτείνονται σε όλα τα θύματα βιασμού.

Όπως αναφέρει σε δελτίο τύπου του το κέντρο «Διοτίμα» η επέκταση αυτή «στερείται δικαιολογητικής βάσης, με δεδομένο ότι οι διατάξεις αυτές αφορούν ανήλικα άτομα και θύματα εμπορίας ανθρώπων …με στόχο να διασφαλίσουν την προστασία θυμάτων που αποδεδειγμένα και εξ ορισμού είναι ευάλωτα. Αντιθέτως, τα θύματα βιασμού ή σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, ούτε μπορούν να θεωρηθούν εκ προοιμίου ευάλωτα ούτε είναι ευάλωτα αποκλειστικά και μόνο λόγω του ότι είναι θύματα έμφυλης βίας…

Εξάλλου, η εκτίμηση της αντιληπτικής ικανότητας και της ψυχολογικής κατάστασης των θυμάτων αυτών των πράξεων πριν την κατάθεσή τους, όπως και η διεξαγωγή κοινωνικής έρευνας …υποβιβάζει την εγκυρότητα της κατάθεσής τους, αμφισβητεί εμμέσως την ικανότητά τους να αντιληφθούν και να αξιολογήσουν ό,τι τους συνέβη και να το καταγγείλουν, σε αντιδιαστολή προς τα θύματα άλλων εγκληματικών πράξεων του ποινικού κώδικα».

Έτσι, η ειδική αναφορά στον όρο «γυναικοκτονία» που προτείνει σε εγκύκλιό του ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου και όπου «γίνεται λόγος για ανάγκη διακριτής τυποποιημένης ποινικής πρόβλεψης ή και αναγωγή αυτής ως διακεκριμένης παραλλαγής της ανθρωποκτονίας» είναι σταγόνα στον ωκεανό. Μια σταγόνα που όμως πρέπει να την ξεχειλώσουμε. Και μέσα στα δικαστήρια και στους δρόμους.

Σταυρούλα Πανίδου

• Κάλεσμα για την κινητοποίηση της 25ης Νοέμβρη, διεθνούς ημέρας για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών, απευθύνει η Κίνηση για μια Απεργιακή 8 Μάρτη. 6μμ στην πλ. Κλαυθμώνος.