Από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, οι μυστικές υπηρεσίες της Βρετανίας κατά κύριο λόγο διέδιδαν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τελείωνε στις 9 Μάη, προκειμένου ο Πούτιν να αξιοποιήσει για προπαγανδιστικούς λόγους την επέτειο της παράδοσης της ναζιστικής Γερμανίας στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μετά είπαν ότι ο Πούτιν, έχοντας χάσει στο μέτωπο του Κιέβου, βιάζεται να καταλάβει την Ανατολική Ουκρανία με τελικό ορόσημο ξανά την 9η Μάη.
Αλλά θα πρέπει να είναι κανείς τουλάχιστον αφελής για να πιστεύει ότι οι πόλεμοι διεξάγονται με επικοινωνιακά κριτήρια. Ό,τι και αν βρει να γιορτάσει τελικά ο Πούτιν στην Μόσχα τη συγκεκριμένη ημερομηνία, ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν φαίνεται να τελειώνει σύντομα.
Αυτό φαίνεται από τις λιγοστές εξελίξεις σε διπλωματικό επίπεδο. Έχει περάσει πάνω από ένα μήνας από τις τελευταίες επίσημες συνομιλίες ανάμεσα σε εκπροσώπους της Ουκρανικής και της Ρωσικής κυβέρνησης. Οι όποιες πρωτοβουλίες μεσολάβησης δεν αφορούν πλέον κάποιο σχέδιο αποκλιμάκωσης του πολέμου. Την Τρίτη του Πάσχα ο γγ του ΟΗΕ Γκουτέρες θα πραγματοποιούσε συνάντηση στην Μόσχα με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Λαβρόφ και τον πρόεδρο Πούτιν – αφού πρώτα συνάντησε τον Ερντογάν που θα έχει και ο ίδιος τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν. Αλλά οι αβέβαιης έκβασης συνομιλίες αφορούν έναν «ανθρωπιστικό διάδρομο» από την Μαριούπολη, τον οποίον έχει ζητήσει η ουκρανική κυβέρνηση από τον Γκουτέρες για την απομάκρυνση όσων βρίσκονται στα καταφύγια του βιομηχανικού συμπλέγματος Αζόφσταλ. Ενδεικτικό των διαθέσεων είναι ότι ενώ το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας ανακοίνωσε ότι τα στρατεύματά της θα σταματούσαν μονομερώς τις εχθροπραξίες για να επιτρέψουν στους αμάχους να εγκαταλείψουν το εργοστάσιο, η Ουκρανία απάντησε ότι «ένας διάδρομος που ανακοινώθηκε μονομερώς δεν παρέχει ασφάλεια και επομένως δεν είναι ένας ανθρωπιστικός διάδρομος».
Συνολικότερα, οι κινήσεις της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ κινούνται στην κατεύθυνση της κλιμάκωσης του πολέμου. Όσον αφορά στην Ρωσία και τους αντικειμενικούς της στόχους όπως διαμορφώνονται μέσα από την ίδια την εξέλιξη της λεγόμενης «δεύτερης φάσης» του πολέμου, ένα πρώτο ερώτημα είναι αν ο ρωσικός στρατός θα επιχειρήσει μια σαρωτική επίθεση στον ουκρανική δύναμη των 40.000 στρατιωτών (το ένα τέταρτο του ουκρανικού στρατού) που έχουν οχυρωθεί στην γραμμή άμυνας του Ντονμπάς ή αν θα επιχειρήσει να πάρει τον χρόνο του συγκεντρώνοντας τις δυνάμεις του και καταλαμβάνοντάς την, «δαγκωματιά τη δαγκωματιά». Μια διαδικασία που μοιάζει να είναι και η επικρατέστερη, κρίνοντας από την κατάληψη της μικρής πόλης Κρεμίνα από τα ρωσικά στρατεύματα. «Για κάθε διμοιρία ουκρανών οι ρώσοι έστελναν 20» όπως δήλωνε χαρακτηριστικά ένας ουκρανός αξιωματούχος. Ένα δεύτερο ερώτημα είναι το πού θέλει η ρωσική κυβέρνηση να φτάσει η προέλαση του ρωσικού στρατού. Θα θελήσει μόνο να καταλάβει την περιοχή του υπόλοιπου Ντονμπάς; Θα επιχειρήσει να περικυκλώσει τον ουκρανικό στρατό που βρίσκεται εκεί; Θα επιδιώξει, αφού καταλάβει ολοκληρωτικά την Μαριούπολη, να φτιάξει ένα νότιο διάδρομο που θα φτάσει μέχρι την Οδησσό αποκόβοντας την Ουκρανία από την θάλασσα; Θα τα χρησιμοποιήσει αυτά για να πάει σε διαπραγματεύσεις με καλύτερους όρους ή θα αμφισβητήσει ξανά την κυβέρνηση Ζελένσκι;
Όξυνση
Όλα αυτά, θα κριθούν στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία και στο διεθνές πεδίο της όξυνσης των συνολικότερων ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Και στα δύο επίπεδα η Ρωσία, δεν παίζει μόνη της - “it takes two to tango” όπως λέει και το τραγούδι. Όλες οι διπλωματικές και στρατιωτικές κινήσεις των ΗΠΑ και των συμμάχων τους δείχνουν ότι αντιμετωπίζουν τον πόλεμο στην Ουκρανία σαν έναν ολόδικό τους πόλεμο δια αντιπροσώπου, στον οποίο θέλουν να δουν τη Ρωσία να ηττάται είτε αργά είτε γρήγορα.
Αυτό δείχνουν οι νέες κυρώσεις με τις οποίες οι ΗΠΑ και η ΕΕ απειλούν την Ρωσία αλλά και η ιλιγγιώδης κλιμάκωση της στρατιωτικής ενίσχυσης της Ουκρανίας με βαριά όπλα ενόψει της «δεύτερης φάσης» του πολέμου. Η επίσκεψη των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας των ΗΠΑ, την Κυριακή του Πάσχα στο Κίεβο, συνοδεύτηκε από μια νέα παροχή όπλων αξίας άνω των 700 εκατομμυρίων δολαρίων – με τον Αμερικάνο υπουργό Άμυνας Όστιν να δηλώνει: «Η Ουκρανία μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο με τη Ρωσία αν διαθέτει κατάλληλο εξοπλισμό».
Το νέο πακέτο βοήθειας των ΗΠΑ περιλαμβάνει επιπλέον βαρύ πυροβολικό (72 Howitzers των 155 mm και 144.000 βλήματα επιπρόσθετα στα 18 Howitzers που είχαν παραδώσει στην Ουκρανία πριν από το Πάσχα) ενώ περισσότεροι από 50 Ουκρανοί σύμφωνα με τον εκπρόσωπο τύπου του Πενταγώνου Κίρμπι έχουν ολοκληρώσει την εκπαίδευσή τους στη χρήση τους. Όπως αναφέρουν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, η στρατηγική των ΗΠΑ έχει αλλάξει «καθώς τα προσεκτικά βήματα της πρώτης φάσης του πολέμου έχουν εγκαταλειφθεί. Και αυτό δεν φαίνεται πουθενά αλλού περισσότερο από το είδος των όπλων που οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στέλνουν στην Ουκρανία. Πριν από ένα μήνα οι ΗΠΑ στάθηκαν αντίθετες στην παροχή πολωνικών Mig29 στην Ουκρανία. Τώρα οι ΗΠΑ στέλνουν ανταλλακτικά στην Ουκρανία για να σηκώσει 20 δικά της μαχητικά αεροσκάφη». Όπως ομολόγησε ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου στην Ουκρανία «έχουν λάβει επιπλέον αεροσκάφη και ανταλλακτικά αεροσκαφών για να τους βοηθήσουν να έχουν περισσότερα αεροσκάφη στους αιθέρες». Οι ΗΠΑ, η Βρετανία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ολλανδία όχι μόνο εφοδιάζουν άμεσα την Ουκρανία με βαρύ οπλισμό αλλά παροτρύνουν τους ανατολικούς συμμάχους τους στην Ευρώπη «στείλετε αεροπλάνα και βαριά όπλα στην Ουκρανία και θα σας καλύψουμε το κενό».
Παρεμβάσεις
Αλλά δεν είναι μόνο οι εξοπλισμοί και η εκπαίδευση. Οι στοχεύσεις και οι παρεμβάσεις του ΝΑΤΟ κλιμακώνουν τον πόλεμο σε όλα τα επίπεδα. Τον Φλεβάρη, μόλις μια εβδομάδα πριν τη ρωσική εισβολή, η Ουκρανία είχε απορρίψει την πρόταση της γερμανικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε δήλωση ουδετερότητας για μη ένταξη στο ΝΑΤΟ. Στις ρωσο-ουκρανικές συνομιλίες που έγιναν στην Τουρκία μετά το ξέσπασμα του πολέμου η ουκρανική κυβέρνηση δήλωσε ότι συζητάει μια πρόταση για ουδετερότητα της χώρας.
Αλλά πώς να προχωρήσει η οποιαδήποτε διπλωματική λύση ουδετερότητας όταν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ανοίγουν νέο μέτωπο, μεθοδεύοντας ενταξιακές διαδικασίες για την Φινλανδία και την Σουηδία, με επόμενο ραντεβού τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Μαδρίτη στα μέσα Ιούνη; Στην Φινλανδία, οι κοινοβουλευτικές ομάδες των μεγαλύτερων κομμάτων ήδη εξέφρασαν στο κοινοβούλιο την υποστήριξή τους σε «κάποια μορφή στρατιωτικής συμμαχίας» ενώ στην Σουηδία, όπως αναφέρουν οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, προχωράνε με πιο «διστακτικά βήματα». Πρόκειται για μια κλιμάκωση που δεν αφορά μόνο τα βορειο-ανατολικά σύνορα της Ρωσίας αλλά και την Αρκτική και τον ενεργειακό της πλούτο.
Αν η Φινλανδία και η Σουδία μπουν στο ΝΑΤΟ αυτό θα μεταφραστεί σε κατακόρυφη αύξηση της δύναμής του στην Αρκτική. Ήδη στα τέλη Μαρτίου, πραγματοποιήθηκαν στην Νορβηγία μεγάλης κλίμακας νατοϊκές ασκήσεις («Cold Response») με τη συμμετοχή 30.000 στρατιωτών από 27 κράτη, μεταξύ τους και Φινλανδία - Σουηδία. Ενώ το Αρκτικό Συμβούλιο στο οποίο συμμετέχει και η Ρωσία έχει αναστείλει τις λειτουργίες του μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής κάνοντας τον ρώσο εκπρόσωπο να ανησυχεί «για πιθανές προσπάθειες δημιουργίας εναλλακτικών δομών συνεργασίας στην Αρκτική». Και μέσα σε όλα αυτά κλιμακώνεται και ο ανταγωνισμός των πυραύλων. Μετά την ανακοίνωση ΗΠΑ-Αυστραλίας-Βρετανίας για τους υπερηχητικούς πυραύλους στον Ειρηνικό, την Μεγάλη Τετάρτη και η Ρωσία (είχε προηγηθεί η Κίνα) προχώρησε στην πρώτη επιτυχημένη εκτόξευση του διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου «Sarmat» (ICBM).
Αυτά που επιδιώκουν σε αυτόν τον πόλεμο η Ρωσία και το ΝΑΤΟ δεν αφορούν απλά την ειρήνη ή τα δίκαια του ουκρανικού κράτους. Ο Πούτιν δήλωσε αυτόν τον μήνα ότι «το πιο σημαντικό δεν είναι τα “τραγικά γεγονότα” στην Ουκρανία, αλλά η αποδόμηση του μονοπολικού διεθνούς συστήματος που διαμορφώθηκε μετά με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης».
Την διατήρηση αυτού του συστήματος, με την Ρωσία σε ρόλο μιας απλής περιφερειακής δύναμης, θέλει η άλλη πλευρά. Ήταν χαρακτηριστική η παρέμβαση του βρετανού πρώην επικεφαλής της Διοίκησης των βρετανικών Ενόπλων Δυνάμεων σε ακρόαση στην κοινοβουλευτική Επιτροπή Άμυνας της Βρετανίας για τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη τον Ιούνη. Μίλησε για «επαναφορά της ισορροπίας δυνάμεων με τη Ρωσία ώστε να μην πιστεύει πλέον ότι μπορεί να θέτει τους όρους της συζήτησης με το ΝΑΤΟ». Και πρόσθεσε κυνικά ότι «ο κύριος λόγος που θέλουμε να αποφύγουμε έναν πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ είναι ότι το ΝΑΤΟ δεν είναι έτοιμο. Και θα έπρεπε να ντρεπόμαστε γι' αυτό».
Μοιάζει σαν να βρισκόμαστε ξαφνικά στην ταινία Dr Strangelove του Κιούμπρικ. Αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα, αυτά τα διακυβεύματα και αυτοί οι τεράστιοι κίνδυνοι που εγκυμονεί για την ανθρωπότητα η σύγκρουση των μεγάλων ιμπεριαλισμών του πλανήτη στην Ουκρανία.