Στη μεγαλύτερη μάχη εδώ και δεκαετίες ρίχνεται το γυναικείο κίνημα στις ΗΠΑ, με πρώτο σταθμό τις μαζικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα το Σάββατο 14 Μάη.
Οι εξελίξεις είναι σοκαριστικές. Πριν από μερικές μέρες, ήρθε παράτυπα στη δημοσιότητα το προσχέδιο απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ σχετικά με το δικαίωμα στην έκτρωση. Το προσχέδιο, που υπογράφει ο υπερσυντηρητικός δικαστής Σάμιουελ Αλίτο, καταργεί την απόφαση Ρόου εναντίον Γουέιντ του 1973, η οποία αναγνώρισε το δικαίωμα στην έκτρωση ως συνταγματικό δικαίωμα. Η απόφαση του 1973 είναι η νομική άμυνα πίσω από την οποία έχουν προστατευθεί τα δικαιώματα των γυναικών τα τελευταία 50 χρόνια, κάθε φορά που μια Πολιτεία των ΗΠΑ με συντηρητική πλειοψηφία στα νομοθετικά της σώματα αποφάσιζε να απαγορεύσει ή να εμποδίσει τις εκτρώσεις.
Αν το προσχέδιο μετατραπεί σε οριστική απόφαση, αυτό θα σημάνει ότι 30-40 εκατομμύρια γυναίκες θα χάσουν άμεσα το δικαίωμα στη διακοπή της κύησης, ενώ θα ανοίξει ο δρόμος για πάνω από τις μισές Πολιτείες που έχουν στα σκαριά ή έχουν ήδη περασμένους και μπλοκαρισμένους νόμους για κάθε είδους περιορισμούς.
Πισωγύρισμα
Το αμερικάνικο πολιτικό σύστημα γυρνάει τα δικαιώματα των γυναικών μισό αιώνα πίσω και ακόμη παραπέρα. Κάποιες Πολιτείες λένε πως είναι έτοιμες να ενεργοποιήσουν νόμους του 19ου αιώνα, οι οποίοι είχαν παροπλιστεί από την απόφαση του 1973. Θέλουν να μετατρέψουν την οποιαδήποτε συμμετοχή σε διακοπή της κύησης σε έγκλημα. Τη δεκαετία του ‘80, τη δεκαετία του Ρίγκαν, οι δεξιές οργανώσεις έκαναν βομβιστικές επιθέσεις στις κλινικές που πραγματοποιούσαν εκτρώσεις (110 εμπρηστικές βομβιστικές επιθέσεις ανάμεσα στο 1977 και το 1988), χτυπούσαν γιατρούς (πάνω από 220 επιθέσεις την ίδια περίοδο) και έβγαζαν με το ζόρι τις γυναίκες από τους θαλάμους. Αυτή τη βαρβαρότητα θέλουν τώρα να τη φέρουν πίσω, με τη σφραγίδα του νόμου, του κράτους και του Ανώτατου Δικαστήριου.
Η Άνικα Σεθ, από το φοιτητικό κίνημα για το Δικαίωμα στην Έκτρωση, φοιτήτρια στο Γέιλ, καλεί στις διαδηλώσεις της 14ης Μάη, εξηγώντας: “Οι εκτρώσεις είναι ήδη φοβερά δυσπρόσιτες για πολύ κόσμο, και το προσχέδιο του Δικαστηρίου που διέρρευσε θα χτυπήσει δυσανάλογα τους φτωχούς, όσους δεν έχουν τα χρήματα για να ταξιδέψουν σε άλλη Πολιτεία όπου πιθανά οι εκτρώσεις θα είναι ακόμη νόμιμες. Θα χτυπήσουν δυσανάλογα τα τρανς άτομα που ήδη βιώνουν σεξουαλική βία σε μεγαλύτερο βαθμό και ήδη πετιούνται έξω από το σύστημα υγείας. Θα χτυπήσει τις φυλακισμένες, τις γυναίκες που βρίσκονται σε κέντρα κράτησης μεταναστών. Χρειάζεται να βάλουμε τα δυνατά μας για όλες αυτές, για όλους μας.”
Οι κινητοποιήσεις ξεκίνησαν από την πρώτη στιγμή που διέρρευσε το προσχέδιο και θα συνεχιστούν και μετά τις 14 του Μάη. Δεν έχει υπάρξει μέρα και Πολιτεία την τελευταία βδομάδα όπου να μην οργανώθηκαν διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις, ακόμη και οργανωμένες αποχές από τα σχολεία με πρωτοβουλία μαθητριών. Το ίδιο το Σάββατο, οργανώνονται διαδηλώσεις σε τουλάχιστον 200 σημεία σε όλες τις ΗΠΑ, ενώ καλούνται και κινητοποιήσεις συμπαράστασης σε άλλες χώρες. Οι πιο μεγάλες κινητοποιήσεις αναμένονται στο Σικάγο, το Λος Άντζελες, τη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον.
Το γυναικείο κίνημα δεν βρέθηκε απροετοίμαστο μπροστά σε αυτές τις εξελίξεις. Το φθινόπωρο, η μάχη είχε ξεκινήσει με επίκεντρο την Πολιτεία του Τέξας, όπου η κυβέρνηση απαγόρευσε τις εκτρώσεις. Για να αποφευχθεί η αντισυνταγματικότητα του Νόμου, αντί η απαγόρευση να επιβάλλεται από το κράτος, επιβάλλεται από “ιδιώτες”, δηλαδή ακροδεξιούς και τις οργανώσεις τους που μάλιστα παίρνουν και χρηματικό βραβείο για το χαφιεδισμό τους. Ξέσπασαν διαδηλώσεις αλληλεγγύης στις γυναίκες του Τέξας σε όλες τις Πολιτείες, που έφτασαν ως την Αθήνα με πρωτοβουλία της “Κίνησης για μια Απεργιακή 8 Μάρτη”. Το Τέξας δεν ήταν απομονωμένο παράδειγμα. Μόνο μέσα στο 2022, υπολογίζεται ότι έχουν περάσει 519 καινούργιοι περιορισμοί στην έκτρωση σε 41 διαφορετικές Πολιτείες.
Η υπόθεση του Τέξας έφερε το κίνημα στις ΗΠΑ αντιμέτωπο για πρώτη φορά με την πραγματικότητα των αλλαγών στο Ανώτατο Δικαστήριο. Οι δικαστές που είχε διορίσει ο Τραμπ στη διάρκεια της θητείας του έχουν αλλάξει την ισορροπία μεταξύ των λεγόμενων “προοδευτικών” και “συντηρητικών”. Οι ελπίδες ότι ο νόμος του Τέξας θα μπλοκαριζόταν από το Δικαστήριο αποδείχθηκαν μάταιες. Το ίδιο μάταιες αποδείχθηκαν και οι ελπίδες ότι η εκλογή Μπάιντεν στην προεδρία θα σήμαινε ψήφιση ενός ομοσπονδιακού νόμου, ο οποίος θα επισημοποιούσε την ιστορική δικαστική απόφαση του 1973, έστω και μετά από 50 χρόνια. Ο Μπάιντεν ψάχνει συνεννοήσεις με τους Ρεπουμπλικάνους για να περάσει τα μέτρα που ζητάνε οι καπιταλιστές και αποφεύγει οτιδήποτε θεωρεί “διχαστικό”. Μάλιστα, όπως καταγγέλλουν γυναικείες οργανώσεις, κάνει ακριβώς το αντίθετο. Αποφεύγει να χρησιμοποιήσει τη λέξη “έκτρωση” και αρνείται να δώσει κεντρική πολιτική σημασία στις εξελίξεις.
“Αν δεν τολμάει ακόμη και να μιλήσει για την έκτρωση, που στο κάτω κάτω το να μιλήσει δεν χρειάζεται ούτε ψήφους ούτε κονδύλια, αν αρνείται να μας προσφέρει κάποιο σχέδιο δράσης, τότε αποκλείεται να μας προστατεύσει”, λέει η Μπρέισι Σέρμαν, από την οργάνωση We Testify, που εκπροσωπεί γυναίκες που έχουν πραγματοποιήσει έκτρωση. “Θα μπορούσε να κάνει ομιλίες. Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τις προεδρικές του εξουσίες. Θα μπορούσε να κάνει ομοσπονδιακό διορισμό στους παρόχους εκτρώσεων για να τους προστατεύσει από τις διώξεις. Θα μπορούσε να κάνει κάτι. Θα μπορούσε να προσπαθήσει. Αλλά δεν λέει λέξη”. Ο Μπάιντεν εξάλλου σαν νεαρός Γερουσιαστής είχε ψηφίσει μαζί με το Ρίγκαν ενάντια στη δικαστική απόφαση του 1973, αν και λέει πως από τότε έχει αλλάξει άποψη.
Η αντεπίθεση της ακροδεξιάς πηγαίνει πολύ πιο μακριά από την επίθεση στο δικαίωμα της έκτρωσης. Το προσχέδιο της απόφασης θέλει να ξηλώσει όχι απλά την απόφαση του ‘73 αλλά και ό,τι αυτή σηματοδοτεί. Στην ουσία λέει πως η απόφαση δεν ήταν αποτέλεσμα νομικής επεξεργασίας αλλά πίεσης του κινήματος και πως το δικαίωμα στην “ιδιωτική ζωή” πάνω στο οποίο βασίζεται η απόφαση του ‘73 δεν είναι συνταγματικό δικαίωμα και η έκτρωση δεν περιλαμβάνεται στους “κοινά αποδεκτούς ηθικούς κανόνες”.
Κίνημα
Η απόφαση του ‘73 ήταν όντως αποτέλεσμα των αγώνων της δεκαετίας του ‘60 και του ‘70. Το φοιτητικό, το αντιπολεμικό, το εργατικό κίνημα και το κίνημα των μαύρων μαζί με το γυναικείο κίνημα ανάγκασαν τους δικαστές να νομιμοποιήσουν τις εκτρώσεις. Όπως αντίστοιχα, η αντεπίθεση του Ρίγκαν τη δεκαετία του ‘80 δεν ήταν μόνο επίθεση στις γυναίκες αλλά κομμάτι της νεοφιλελεύθερης επίθεσης, της προσπάθειας της άρχουσας τάξης να φορτώσει στην εργατική τάξη, τους φτωχούς και τις γυναίκες το κόστος της κρίσης των καπιταλιστών.
Αυτό που λένε νομικοί τώρα είναι πως αν επισημοποιηθεί η απόφαση, ανοίγει ο δρόμος για να παρθούν πίσω και άλλα δικαιώματα, με πρώτα τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων και των τρανς ατόμων, με πιο συμβολικό το δικαίωμα στο γάμο, μιας και ούτε αυτά εμπίπτουν στους “κοινά αποδεκτούς ηθικούς κανόνες”. Οι δεξιές κυβερνήσεις στις Πολιτείες πανηγυρίζουν ήδη και λένε πως με το που βγει η απόφαση θα προχωρήσουν ακόμη παραπέρα, απαγορεύοντας τα χάπια διακοπής της κύησης (με τα οποία υπολογίζεται ότι διακόπτεται μία στις δύο εγκυμοσύνες), ή θα ποινικοποιήσουν ακόμη και τα ταξίδια σε άλλη Πολιτεία για να πραγματοποιηθεί η έκτρωση. Γιατροί προειδοποιούν ότι αν απαγορευτούν οι ιατρικές πράξεις και κάποια ιατρικά σκευάσματα, κινδυνεύουν να πεθαίνουν γυναίκες όχι μόνο από παράτυπες εκτρώσεις, αλλά ακόμη και από ακούσιες αποβολές, μιας και το νοσηλευτικό προσωπικό δεν θα έχει το δικαίωμα να κάνει ούτε τον απαραίτητο καθαρισμό.
Ο Μπάιντεν δεν θα είχε έρθει στην εξουσία χωρίς την αντίσταση στον Τραμπ που ξεκίνησε το Γενάρη του 2017, μια μέρα μόλις μετά την ορκωμοσία του Τραμπ από την Πορεία των Γυναικών που συγκέντρωσε εκατομμύρια διαδηλώτριες από άκρη σε άκρη των ΗΠΑ. Δεν θα είχε έρθει στην εξουσία χωρίς το κίνημα “Black Lives Matter”. Αλλά τώρα η ηγεσία των Δημοκρατικών λέει πως οι κινητοποιήσεις είναι “διχαστικές” και “υπερβολικές”. Έχουν το θράσος να πλασάρουν αυτή τη στάση ως “στρατηγική”, λέγοντας πως οι Ρεπουμπλικάνοι θα πληρώσουν το γεγονός πως το κόμμα τους έχει καταληφθεί από την ακροδεξιά και τους φασίστες στις ενδιάμεσες εκλογές που έρχονται στις 8 Νοέμβρη. Το 80% του πληθυσμού στις ΗΠΑ, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, δηλώνει ενάντιο στην συνολική απαγόρευση των εκτρώσεων. Ακόμη και στις πιο συντηρητικές Πολιτείες, είναι μειοψηφία όσοι δηλώνουν ότι θέλουν να καταργηθεί η απόφαση του ‘73. Οι Δημοκρατικοί, αντί να στηρίξουν αυτή την πλειοψηφία, θέλουν να τη μετατρέψουν σε ψήφους. Στο μεταξύ εκατομμύρια γυναίκες θα πληρώνουν το κόστος, ακόμη και με τη ζωή τους.
Δεν είναι τυχαίο ότι στις συγκεντρώσεις των τελευταίων ημερών είναι τόσο έκδηλη η οργή απέναντι σε όλους, όχι απλά στους νοσταλγούς του Τραμπ. Αυτή η οργή θα βγει στους δρόμους το Σάββατο 14 Μάη, και πρέπει να συναντήσει την αλληλεγγύη όλων μας. Χρειαζόμαστε ένα μαζικό μαχητικό κίνημα που θα στείλει στον αγύριστο την ακροδεξιά, και τους πολιτικούς και δικαστικούς προστάτες της.