Καταπίεση και απελευθέρωση
PRIDE 2022 - Ξαναρχόμαστε πιο δυνατοί/ες

Pride 2019, Αθήνα. Φωτό: Στέλιος Μιχαηλίδης

Το Pride της Αθήνας επιστρέφει στο Σύνταγμα μετά από 3 χρόνια. Μαζί του, στο προσκήνιο βγαίνει ξανά η συζήτηση για το πού βρίσκεται το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα, ποια είναι τα αιτήματα για τη ΛΟΑΤΚΙ+ απελευθέρωση, πώς μπορούμε να τα κερδίσουμε αλλά και τι Pride θέλουμε.

Τρία χρόνια πριν, δεκάδες χιλιάδες κόσμου διαδήλωναν από το Σύνταγμα, εκφράζοντας την οργή για τη δολοφονία του Ζακ και την απαίτηση να καταδικαστούν οι δολοφόνοι του. Γιόρτασαν τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Stonewall σε ένα από τα πιο πολιτικά και αδιαμφισβήτητα το πιο μαζικό Pride των τελευταίων ετών. Από εκείνη τη διαδήλωση περηφάνιας μέχρι τη φετινή, έχει μεσολαβήσει η εκλογή της ΝΔ και οι επιθέσεις από την πρώτη μέρα διακυβέρνησής της: στους/στις πρόσφυγες/ισσες, στο φοιτητικό κίνημα, στα εργασιακά δικαιώματα, στις γυναίκες και, φυσικά, στα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Μπορεί τώρα ο Μητσοτάκης να το παίζει “προοδευτικός”, κάνοντας δηλώσεις με αφορμή τη 17 Μάη, παγκόσμια ημέρα κατά της ομοφοβίας και τρανσφοβίας, αλλά το κάνει προσχηματικά.

Μέσα σε αυτό το διάστημα ξέσπασε η πανδημία, που για την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ήταν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για ιδεολογική αντεπίθεση με το αφήγημα της “ατομικής ευθύνης”. Ένα αφήγημα που δεν περιορίζεται στην Υγεία, αλλά πνίγει όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής, από την ασφάλιση μέχρι τις σπουδές, από την εργασία μέχρι την οικογένεια.

Η “ατομική ευθύνη” δεν είναι άλλο από το παραπέτασμα πίσω από το οποίο καλύπτουν τις χρόνιες πολιτικές λιτότητας που οδήγησαν μέσα σε 2,5 χρόνια πάνω από 30 χιλιάδες συνανθρώπους μας στο θάνατο λόγω κορονοϊού. Είναι το αφήγημα που πριν 41 χρόνια υποστήριζε ότι η έξαρση του AIDS δεν ήταν θέμα ελλιπούς ενημέρωσης, κερδοσκοπίας των πολυεθνικών, ασυδοσίας της εκκλησίας (που απαγόρευε την προφύλαξη) και ανεπαρκούς χρηματοδότησης της δημόσιας Υγείας, αλλά θέμα “lifestyle” των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων.

Οι ΛΟΑΤΚΙ+, οι εργαζόμενοι/ες στο σεξ και άλλες κοινωνικές ομάδες που στοχοποιήθηκαν για το AIDS, ήταν οι πρώτες που μπήκαν στο στόχαστρο και για την πανδημία του κορονοϊού. Ήταν αυτές που πλήρωσαν πιο ακριβά την κλιμάκωση των αστυνομικών ελέγχων, των απαγορεύσεων, των “υγειονομικών” μέτρων. Για παράδειγμα, οι εξωφρενικοί έλεγχοι ταυτοποίησης προκάλεσαν ποικίλα προβλήματα σε τρανς άτομα που δεν έχουν αλλάξει ακόμα τα χαρτιά τους, ενώ οι προϋποθέσεις για να ασκηθεί το επάγγελμα της σεξεργασίας ήταν αδύνατο να εφαρμοστούν. Τις δε τελευταίες μέρες βλέπουμε να επαναλαμβάνεται ξανά το μοτίβο της στοχοποίησης, με το αφήγημα ότι την ευλογιά των πιθήκων τη φέρνουν οι ομοφυλόφιλοι. Από το σχετικό ερωτηματολόγιο, αυτό δείχνει να το ασπάζεται ο ίδιος ο ΕΟΔΥ!

Επιθέσεις

Ταυτόχρονα, όπως δείχνει και η φετινή έκθεση του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, οι επιθέσεις με ρατσιστικό κίνητρο σε βάρος ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων αποτελούν πλέον ένα σημαντικό ποσοστό όλων των ρατσιστικών επιθέσεων που καταγράφονται στη χώρα. Πολλές από αυτές προέρχονται από το οικογενειακό περιβάλλον, λόγω μη αποδοχής του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου ενός ατόμου από την οικογένειά τους, ενώ σημαντικό ποσοστό είναι οι παρενοχλήσεις και η κακοποίηση από την ίδια την αστυνομία.

Τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, μέσα στα οποία σε σημαντικά μεγάλο ποσοστό είναι τρανς άτομα, δέχονται σωματικές επιθέσεις, παρενοχλούνται, γίνονται θύματα κατάχρησης εξουσίας, παρεμποδίζονται από την πρόσβαση σε υπηρεσίες. Τα περισσότερα δεν καταγγέλλουν τις επιθέσεις σε βάρος τους, είτε γιατί έχουν γίνει καθημερινότητα, είτε γιατί φοβούνται τις ίδιες τις αρχές. Μια εικόνα που αποδεικνύει ότι η ομο/τρανσφοβική, αλλά και σεξιστική ρητορική που έχει φουντώσει στη διάρκεια της διακυβέρνησης ΝΔ γίνεται πράξη. Γίνεται ομο/τρανσφοβική βία. Επιπρόσθετα σε αυτά είναι οι δυσκολίες που βάζει στα τρανς άτομα ο νόμος για την αλλαγή εγγράφων.

Η Νέα Δημοκρατία έχει επίσης επιτεθεί άγρια σε ό,τι έχει να κάνει με το κοινωνικό κράτος και τα εργασιακά δικαιώματα. Διώχνει τους συμβασιούχους των δήμων, βγάζει σε αναστολή χιλιάδες υγειονομικούς, συνεχίζει την ακραία υποστελέχωση όλων των κοινωνικών υπηρεσιών, την ίδια ώρα που δίνει στα αφεντικά τη δυνατότητα να χτυπούν τις απεργίες και να χειροτερεύουν τις συνθήκες εργασίας. Επιτίθεται στην αυτοδιάθεση των γυναικών και ιδεολογικά αλλά και στην πράξη, περιορίζοντας τις δυνατότητες πρόσβασης σε δημόσιες και δωρεάν υπηρεσίες για έκτρωση και αντισύλληψη. Προσπαθεί μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα να πείσει τα παιδιά ότι το σεξ συνδέεται άρρηκτα με την τεκνοποίηση και αφήνει το ελεύθερο σε ξεδιάντροπα ομοφοβικές και τρανσφοβικές απόψεις να αναπαράγονται μέσα στις τάξεις. Όλες αυτές οι επιθέσεις της ΝΔ έχουν πολλαπλάσιες επιπτώσεις σε κοινωνικές ομάδες όπως τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα της εργατικής τάξης.

Παράλληλα όλο αυτό το διάστημα ξεδιπλώθηκε η μάχη για τη δικαίωση του Ζακ. Μέσα από αυτή αναδείχθηκαν δυο ζητήματα. Το πρώτο είναι η αστυνομική ατιμωρησία. Λίγους μήνες αφότου επτά αστυνομικοί γάζωσαν τρία παιδιά Ρομά σκοτώνοντας το ένα και τραυματίζοντας το άλλο σοβαρά, αθωώθηκαν και οι τέσσερις αστυνομικοί που είχαν ολοκληρώσει τη δολοφονία του Ζακ. Δεν πέρασαν λίγες ακόμα εβδομάδες και ένας φοιτητής δέχτηκε ευθεία βολή κρότου λάμψης στο κεφάλι του από τις αστυνομικές δυνάμεις, ένα παραλίγο φονικό χτύπημα.

Το δεύτερο είναι το ζήτημα της χρήσης ναρκωτικών – ανεξάρτητα αν διαψεύστηκε το ότι ο Ζακ είχε κάνει χρήση. Οι δράστες τον θεώρησαν χρήστη και αυτή ήταν η συνήθης πρακτική τους απέναντι στους χρήστες. Μάλιστα, όπως τόνισε η Άννυ Παπαρούσου στην αγόρευσή της, η επίθεση ξετυλίχθηκε στο πλαίσιο μιας γενικότερης ατιμωρησίας και αλληλοκάλυψης των “επιχειρηματιών” της περιοχής, όταν αυτοί ξυλοκοπούσαν χρήστες. Η Ανταρσία στις Γειτονιές της Αθήνας έχει αναδείξει τη σύνδεση ανάμεσα στις αστυνομικές “σκούπες” και τον “εξευγενισμό” της πόλης που θέλει να κάνει ο εκάστοτε δήμαρχος και στην έξαρση της ναρκοφοβίας και της βίας σε βάρος των ευάλωτων. Ενώ και η διάλυση των προγραμμάτων απεξάρτησης/επανένταξης τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει πολλούς οφελούμενους και τις οικογένειές τους σε αδιέξοδο.

Καμία από αυτές τις επιθέσεις όμως δεν έχει μείνει αναπάντητη. Στα σχολεία δίνεται η μάχη ενάντια στην ομοφοβία και την τρανσφοβία, με πιο εμβληματικά παραδείγματα τις οργανωμένες αντιδράσεις εκπαιδευτικών που σταμάτησαν τα σεξιστικά βίντεο για την “προγεννητική αγωγή”, καθώς και τη μαζική στήριξη μαθητών/τριών και εκπαιδευτικών σε σχολείο στο Ίλιο σαν απάντηση στην τρανσφοβική συμπεριφορά καθηγητή σε βάρος τρανς μαθήτριας. Δεκάδες σωματεία, οργανώσεις, δημοτικά σχήματα, αλλά και όλα τα κόμματα της Αριστεράς τοποθετήθηκαν στην υπόθεση του Ζακ, ζητώντας τη δικαίωσή του και βάζοντας τη συνέχεια για να καταδικαστούν και οι αστυνομικοί που αθωώθηκαν. Στην τρίτη επέτειο της δολοφονίας του Ζακ οι δρόμοι πλημμύρισαν με την απαίτηση να ξεκινήσει η δίκη, ενώ το απόγευμα της μέρας που βγήκε η δικαστική απόφαση, μια μαζική διαδήλωση στους δρόμους του κέντρου της Αθήνας έδειξε την οργή για την αθώωση των αστυνομικών και τη διάθεση για συνέχεια.

Απαντήσεις

Οι απαντήσεις στις επιθέσεις ήταν άλλωστε αυτές που καθόρισαν τη φετινή στάση της Athens Pride απέναντι στην οργανωμένη συμμετοχή ΛΟΑΤΚΙ+ αστυνομικών. Η διοργάνωση απέρριψε το αίτημά τους, αναφερόμενη μεταξύ άλλων στην υπόθεση του Ζακ και τα περιστατικά κακοποίησης ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων από τις αρχές, ζητήματα που έχουν φτάσει στη δημόσια συζήτηση μόνο χάρη στις προσπάθειες του κινήματος και την αύξηση της ορατότητας.

Στη διαδήλωση περηφάνιας που έγινε τον Σεπτέμβρη του 2021 δεκάδες χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους, παρά τις αντίξοες συνθήκες της πανδημίας – ήταν μια διαδήλωση που μπορούσε να συγκριθεί με τις μεγαλύτερες κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων όπως το Πολυτεχνείο, η αντιφασιστική απεργία έξω από το Εφετείο, η μαζική απεργία των εκπαιδευτικών. Ο Σεπτέμβρης του 2021 ήταν έτσι ένα ορόσημο για τη διάθεση του κόσμου να συνεχίσει να παλεύει για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα. Χωρίς φεστιβάλ, αλλά και με τα λιγότερα διαφημιστικά άρματα από ποτέ, ήταν και μια απόδειξη ότι το καθοριστικό στοιχείο στο Pride δεν είναι τα χρήματα των χορηγών και οι αποφάσεις της Athens Pride, αλλά το να υπάρχει ένα κάλεσμα για δράση που θα κινητοποιήσει όλον αυτό τον κόσμο στην κατεύθυνση των διεκδικήσεων.