Αντιπολεμικό κίνημα
Αυτοί που οργανώνουν πόλεμο διαρκείας στην Ουκρανία υπόσχονται “ήρεμα νερά” στο Αιγαίο

Φωτό: Olivier Matthys, ΑP

Από τις 15 μέχρι τις 16 Ιούνη οι υπουργοί «Άμυνας» των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ συναντήθηκαν στις Βρυξέλες για να προετοιμάσουν την Σύνοδο Κορυφής της Συμμαχίας που θα πραγματοποιηθεί στις 28-30 Ιούνη στη Μαδρίτη. Δεν ήταν η μοναδική σύναξη που φιλοξενήθηκε εκεί. Την Τετάρτη 15 Ιούνη έγινε η τρίτη συνάντηση των χωρών της «ομάδας επαφής», υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, με άλλα λόγια των κυβερνήσεων που εξοπλίζουν και εκπαιδεύουν τον ουκρανικό στρατό ενάντια στην Ρωσία. 

Το ΝΑΤΟ θέλει να διατηρεί την επίφαση της «αμυντικής συμμαχίας». Εξασφαλίζουμε την ασφάλεια των μελών μας, λέει η επίσημη γραμμή, τα όπλα και τα πυρομαχικά τα στέλνει η «διεθνής κοινότητα» δηλαδή η ομάδα επαφής. Είναι ένα παραμύθι που γίνεται λιγότερο πιστευτό κάθε μέρα που περνάει. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ πολεμάνε στην Ουκρανία «δι’ αντιπροσώπων». Ο ουκρανικός στρατός βάζει το αίμα και το ΝΑΤΟ βάζει τα όπλα. Εξίσου σημαντικό, βάζει την στρατηγική στην σύγκρουση με τον ρωσικό ιμπεριαλισμό. Όπως λέει η παροιμία, όποιος κερνάει παραγγέλνει. 

Η βασική επιλογή των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ είναι ο «πόλεμος φθοράς». Με άλλα λόγια, η ενίσχυση της ουκρανικής κυβέρνησης σε βαθμό και έκταση τέτοια ώστε η Ρωσία να εξαντληθεί από ένα μακροχρόνιο πόλεμο στο έδαφος της Ουκρανίας. Ο Στόλτεμπεργκ, ο γ.γ. του ΝΑΤΟ το είπε σχεδόν κατά λέξη σε μια συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Bild (19/6): «Πρέπει να προετοιμαστούμε για το ενδεχόμενο ότι ο πόλεμος θα διαρκέσει χρόνια. Ακόμα και αν το κόστος είναι υψηλό όχι μόνο σε στρατιωτική υποστήριξη αλλά και λόγω των αυξανόμενων τιμών στην ενέργεια και τα τρόφιμα». 

Ο στρατηγός Μίλι, αρχηγός του αμερικάνικου ΓΕΕΘΑ, μετά την συνάντηση της «ομάδας επαφής» -στην οποία συμμετείχε μαζί με τον υπουργό Άμυνας Λόιντ Όστιν- έδωσε ένα χαρακτηριστικό στοιχείο: «Έχουμε προμηθεύσει την Ουκρανία με 97 χιλιάδες αντιαρματικά συστήματα, δηλαδή περισσότερα από όσα τανκς υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο». 

Στις αιτιάσεις ότι αυτό δεν είναι αρκετό, ο Μίλι απάντησε με άλλους αριθμούς. Η ουκρανική κυβέρνηση, είπε, «ζήτησε 10 μοίρες πυροβολικού, δώσαμε 12. Ζήτησε 200 τανκς, έλαβε 237. Ζήτησε 100 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς πεζικού, έλαβε περισσότερα από 300. Έχουμε παραδώσει, περίπου 1.600 αντιαεροπορικά συστήματα με 60 χιλιάδες βλήματα» και άλλα πολλά. Μάλιστα ανακοίνωσε ότι την ίδια μέρα ο πρόεδρος Μπάιντεν ανακοίνωσε ακόμα 1 δις δολάρια για στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία. 

Το ζήτημα, όμως, για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ είναι ότι ο ρωσικός ιμπεριαλισμός δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια. Ο ρωσικός στρατός «απελευθερώνει» το Ντονμπάς ισοπεδώνοντάς το με ένα κατακλυσμό βομβαρδισμών. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των «ειδικών» σχολιαστών, είναι θέμα ημερών η πλήρης κατάληψη του Σεβεροντονιέτσκ, μιας πόλης-κλειδί και το πιο σημαντικό, η περικύκλωση των τμημάτων του ουκρανικού στρατού που την υπερασπίζουν. 

Κρεατομηχανή

Ο πόλεμος αρχίζει να θυμίζει όλο και πιο έντονα την κρεατομηχανή των χαρακωμάτων του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου. Άφθονο αίμα για μερικές εκατοντάδες μέτρα γης. Και οι απώλειες είναι τρομακτικές: Ουκρανοί αξιωματούχοι μιλάνε για περίπου 1000 κάθε μέρα, 150 με 200 νεκρούς και οι υπόλοιποι τραυματίες. Η ρωσική κυβέρνηση έχει σταματήσει να δίνει πληροφορίες για τις δικές της απώλειες εδώ και μήνες. Παρά τον ποταμό εξοπλισμών από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους της, ο ουκρανικός στρατός δεν μπορεί να κάνει τίποτα περισσότερο από «ενεργητική άμυνα», δηλαδή συντεταγμένες υποχωρήσεις και τοπικές αντεπιθέσεις. 

Την Παρασκευή 17 Ιούνη το Κίεβο υποδέχθηκε μια εντυπωσιακή διεθνή αντιπροσωπεία. Ο Μακρόν, έβαλε στην άκρη για λίγες ώρες την πίκρα από τα εκλογικά αποτελέσματα στην Γαλλία για να εκφράσει την αμέριστη υποστήριξή του στον Ζελένσκι. Δίπλα του ο Σολτς, ο καγκελάριος της Γερμανίας, και ο γνωστός μας από τις μέρες των μνημονίων Ντράγκι που είναι πρωθυπουργός της Ιταλίας. Μαζί τους πήρανε για ξεκάρφωμα και το Κλάους Γιοχάνις, τον πρόεδρο της Ρουμανίας. 

Το δώρο που έκαναν στον Ζελένσκι ήταν η υπόσχεση ότι η Ουκρανία θα αποκτήσει το καθεστώς υποψήφιου κράτους της Ε.Ε. Πράγματι η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι το προτείνει επίσημα. Όμως, αυτό είναι μια χειρονομία που λέει πολλά για την ΕΕ και τα κριτήριά της, αλλά δεν έχει άμεση επίπτωση στον πόλεμο. 

Ο Μακρόν δήλωσε ότι «Η Ευρώπη είναι στο πλευρό σας και θα παραμείνει όσο χρειάζεται μέχρι τη νίκη». Όμως, όλο και περισσότερο οι δυτικές κυβερνήσεις αναρωτιούνται τι σημαίνει ακριβώς «νίκη» της Ουκρανίας. Η καθήλωση του ρωσικού στρατού; Η ανακατάληψη των εδαφών που έχασε από τις 24 Φλεβάρη; Η προέλαση στο υπόλοιπο Ντονμπάς και την Κριμαία; 

Κανείς τους δεν έχει απάντηση. Αυτή η αμηχανία που αρχίζει να επικρατεί στη «σωστή πλευρά της ιστορίας» δεν σημαίνει ότι μπροστά μας έχουμε την επικράτηση της «λογικής» και της «διπλωματικής διεξόδου». Και οι δυο πλευρές του ιμπεριαλιστικού πολέμου ετοιμάζονται για τις επόμενες φάσεις της αναμέτρησης και στο έδαφος της Ουκρανίας και ευρύτερα. 

Ένα από τα κεντρικά ζητήματα της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ θα είναι η ενίσχυση των στρατευμάτων του στα ανατολικά του σύνορα. Στην ίδια Σύνοδο θα συμμετέχουν πέρα από τη Σουηδία και την Φινλανδία που έχουν ζητήσει να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, η Αυστραλία, η Ν. Ζηλανδία, η Ιαπωνία και η Ν. Κορέα. Όλοι μαζί θα συζητήσουν μέτρα ενάντια «στην πρόκληση της Κίνας». Σε μια έμμεση απάντηση, ο Σι Τζινπίνγκ, ο πρόεδρος της Κίνας έκανε την πρώτη επίσημη τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν μετά το ξεκίνημα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. 

Η ελπίδα για την ειρήνη δεν βρίσκεται σε καμιά από τις κυβερνήσεις που εμπλέκονται στον πόλεμο και τους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς που κλιμακώνονται. Βρίσκεται στους δικούς μας αγώνες ενάντια στις θυσίες και τις καταστροφές που μας καλούν να επωμιστούμε, ενάντια στο σύστημα του πολέμου και της φτώχειας.

Λέανδρος Μπόλαρης
 
 

Και ξαφνικά, «θα επανέλθουμε σύντομα σε ήρεμα νερά». Αυτό δήλωσε στις 17 Ιούνη από την Κύπρο, μετά τη συνάντησή του με τον πρόεδρο Αναστασιάδη, ο Μητσοτάκης σχετικά με την ένταση με την Τουρκία. Πρόσθεσε μάλιστα ότι είναι σημαντικό Ελλάδα και Τουρκία να διατηρήσουν ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας. 

Στις 16 Ιούνη είχε προηγηθεί η «στο πόδι» συνάντηση των υπουργών Άμυνας Ελλάδας-Τουρκίας, Παναγιωτόπουλου και Ακάρ στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες με τους δύο υπουργούς να συμφωνούν ότι «πρέπει να σταματήσουν οι εντάσεις για να υπάρξουν βήματα μπροστά». 

Στις 15 Ιούνη, μια μέρα νωρίτερα, ο Ακάρ είχε προαναγγείλει μιλώντας στον ΣΚΑΪ: «Εμείς είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε άμεσα αυτές τις συναντήσεις και να συνομιλήσουμε με τους Έλληνες ομολόγους μας. Όπως αν υπάρξει ευκαιρία, όταν πάμε στις Βρυξέλλες, είμαι έτοιμος να συναντηθώ με τον Νίκο… (sic)». 

Σε άρθρο τους με τίτλο «Ελληνοτουρκικά: Διπλωματικός πυρετός για έλεγχο της έντασης» στην Καθημερινή στις 20/6 οι Κωστής Π. Παπαδιόχος και Βασίλης Νέδος, αναφέρουν:

«Με την καταλυτική παρέμβαση της Ουάσιγκτον, μέσω συνομιλιών που είχαν στο πλαίσιο της συνάντησης του Βερολίνου την περασμένη Τετάρτη ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζέικ Σάλιβαν και ο σύμβουλος του Τούρκου προέδρου Ιμπραήμ Καλίν, άνοιξε ο δρόμος για την προσπάθεια “αποφόρτισης” των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που αποτυπώθηκε στο σύντομο τετ α τετ Παναγιωτόπουλου-Ακάρ στις Βρυξέλλες… Παράλληλα οι Αμερικανοί δεν είναι μόνοι σε αυτή τους την προσπάθεια…σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, κινούνται σε συνεννόηση και με τους Γερμανούς... Σημειώνεται πως οι πλέον αισιόδοξοι δεν αποκλείουν ακόμη και μια σύντομη συνάντηση των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στις 29 και 30 του μήνα στη Μαδρίτη...»

Τα έχουμε ξανακούσει βέβαια όλα αυτά. Το καλοκαίρι του 2020 ήταν η γερμανική διπλωματία που χρεώθηκε την εκτόνωση της πολεμικής έντασης στο Αιγαίο. Μόλις πριν τρεις μήνες στη συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν στην Τουρκία, στον απόηχο του ξεσπάσματος του πολέμου ΝΑΤΟ-Ρωσίας στην Ουκρανία, οι δύο ηγέτες ανακοίνωσαν ότι λίγο-πολύ φέτος θα πάμε σε ένα ήσυχο καλοκαίρι – με τις ΗΠΑ να χρεώνονται την «ειρηνευτική» παρέμβαση - προκειμένου όλοι οι σύμμαχοι να μπορέσουν να επικεντρωθούν απερίσπαστοι στον πόλεμο της Ουκρανίας. 

Το τι ακολούθησε το ζούμε εδώ και τρεις μήνες: «ασκήσεις» επί «ασκήσεων», navtex επί navtex, καταγγελίες για υπερπτήσεις, εργαλειοποίηση των προσφύγων ως «υβριδική απειλή», απειλές επ’ απειλών  - και βέβαια νέοι εξοπλισμοί.

Είναι πρόκληση ακόμη και να λέγεται ότι, οι ΗΠΑ και η Γερμανία, που μόλις πουλήσανε πανάκριβα όπλα στο ελληνικό (και στο τουρκικό) κράτος για να κάνουν τους τσαμπουκάδες τους στην Ανατολική Μεσόγειο, είναι παράγοντες σταθερότητας και ειρήνης. Στην πραγματικότητα, ο πόλεμος στην Ουκρανία αντί να αποκλιμακώσει τον ανταγωνισμό ανάμεσα στον ελληνικό και τον τουρκικό καπιταλισμό, τον ανέβασε σε ένα νέο ακόμη πιο επικίνδυνο επίπεδο.

Χωροφύλακας

Μπορεί οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ αυτή τη στιγμή να μην έχουν κανένα απολύτως συμφέρον από έναν πόλεμο ανάμεσα στους δύο βασικούς τους «συμμάχους» στην περιοχή την ώρα μάλιστα που κλιμακώνεται ο ανταγωνισμός τους με τη Ρωσία. Αλλά στην πράξη, δεκαετίες τώρα, αναγορεύοντας αναλόγως με την περίσταση μια την Τουρκία και την άλλη την Ελλάδα (την τελευταία δεκαετία κυρίως την δεύτερη) σαν αγαπημένο τους χωροφύλακα στην περιοχή, παίζοντας το «διαίρει και βασίλευε», στο τέλος καταλήγουν να οξύνουν τους ελληνοτουρκικούς ανταγωνισμούς σε σημείο που αυτοί να γίνονται ανεξέλεγκτοι όπως διαπιστώθηκε στο πόλεμο του 1974. 

Καμιά εμπιστοσύνη λοιπόν στις καθησυχαστικές δεσμεύσεις του Μητσοτάκη για «ήρεμα νερά». Είναι υποκριτικές γιατί γίνονται αφενός στα πλαίσια των πιέσεων και του γενικότερου διπλωματικού παζαριού ενόψει των Επερχόμενων Συνόδων Κορυφής της ΕΕ και του ΝΑΤΟ μέσα στο επόμενο δεκαήμερο. Αφετέρου γιατί δεν αντανακλούν τις πραγματικές προθέσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη, που είναι να στριμώξει την Τουρκία ζητώντας όλο και περισσότερα ανταλλάγματα από τις ΗΠΑ για την αναβάθμιση των υπηρεσιών που τους παρέχει. 

Μια κοινή δημοσκόπηση που έγινε σε Ελλάδα και Τουρκία δημοσιεύθηκε στα «ΝΕΑ το Σαββατοκύριακο (σχεδιάσθηκε από το ΕΛΙΑΜΕΠ και το Istanbul Policy Center (IPC) και πραγματοποιήθηκε από τις εταιρείες MRB και KONDA). Ανάμεσα στα συμπεράσματα, είναι ότι το 51% των Ελλήνων και το 48% των Τούρκων θεωρούν ότι η παρουσία των ΗΠΑ στην Ευρώπη αυξάνει τις εντάσεις και την ανασφάλεια. Κοινή είναι επίσης η εκτίμηση ότι η οικονομική κατάσταση θα επιδεινωθεί τους επομένους δώδεκα μήνες με την οποία συμφωνεί το 60,7% των Ελλήνων και 68,2% των Τούρκων. 

Ένα άλλο στοιχείο που μπορεί να κρατήσει κανείς από αυτήν την έρευνα είναι ότι η προπαγάνδα του Ερντογάν αφήνει αδιάφορο ένα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού. Όπως διαβάζουμε στα ΝΕΑ: «Εντυπωσιακό είναι το ποσοστό των τούρκων πολιτών που δεν ξέρουν ή δεν απαντούν (44,7%) σε θέματα εξωτερικής πολιτικής ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τους Έλληνες είναι 18%».

Γιώργος Πίττας