Διεθνή
Σκάνδαλο UBER - Από μίζες μέχρι συγκάλυψη βιασμών

2016, Λονδίνο. Οδηγοί UBER παλεύουν για τα δικαιώματά τους. Φωτό: Guy Smallman

Δωροδοκίες και προνομιακές σχέσεις με κορυφαίους πολιτικούς και μιντιάρχες, στημένες εκθέσεις από πληρωμένους ακαδημαϊκούς και ερευνητές, απίθανες μέθοδοι αποτροπής κρατικών ελέγχων και παραβίασης-αποφυγής νόμων, και άλλα πολλά, καταγράφονται στο σκάνδαλο που έσκασε πρόσφατα με πρωταγωνιστή την Uber. 

Οι αποκαλύψεις για τις πρακτικές που χρησιμοποίησε η εταιρία για να καταφέρει να απλωθεί από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη αλλά και όλο τον κόσμο από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας, έγιναν λόγω διαρροής χιλιάδων εσωτερικών εγγράφων της. Τα αρχεία, τα οποία δημοσιοποίησε ο Γκάρντιαν και κοινοποιήθηκαν στη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων, καλύπτουν μια περίοδο πέντε περίπου ετών, κατά την οποία άνθρωποι-κλειδιά προσεγγίζονται ή εξαγοράζονται, φορολογικές και αστυνομικές αρχές παρακάμπτονται, νομοθεσίες που διέπουν το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των συγκεκριμένων μεταφορικών εταιριών φτιάχνονται ή κατευθύνονται ανάλογα με τα συμφέροντά της.

Μέσα από τέτοιου είδους επιλογές, μαζί με τα πολύ χαμηλά μεροκάματα και τα ανύπαρκτα εργασιακά δικαιώματα των οδηγών της, κατάφερε να γίνει μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες εταιρίες στον πλανήτη με κατάκτηση όλο και περισσότερων αγορών. «Πρακτικά, πουλούσαμε στους ανθρώπους ένα ψέμα», ομολογεί κυνικά σε συνέντευξή του στον Γκάρντιαν ο πρώην επικεφαλής των επικοινωνιολόγων της Uber στην Ευρώπη Μαρκ Μακ Γκαν, αποκαλύπτοντας ότι είναι αυτός που έκανε τη διαρροή.

Την επίμαχη περίοδο η εταιρία διοικούνταν από τον συνιδρυτή της Τράβις Κάλανικ. Το γεγονός ότι ο Κάλανικ έχει αποχωρήσει από την Uber από το 2017, μπορεί να δίνει τώρα τη δυνατότητα στην εταιρία να ισχυρίζεται ότι «η συμπεριφορά της στο παρελθόν δεν ήταν σύμφωνη με τις σημερινές της αξίες» και ότι πλέον είναι μια «διαφορετική εταιρία». Αλλά ο ισχυρισμός της καταρρίπτεται μονομιάς καθώς οι καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης που είχαν ξεκινήσει σε βάρος της την περίοδο των εγγράφων -και είχαν οδηγήσει τον Κάλανικ στην παραίτηση- συνεχίζονται σήμερα. Όπως γράφουν όλα τα Μέσα, μόλις τον περασμένο μήνα, ακριβώς πριν σκάσει το «Ubergate», δημοσιεύτηκε η δεύτερη έκθεση ασφάλειας των ΗΠΑ στην οποία αναφέρονται 998 καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης και 141 περιπτώσεις βιασμών από συνεργαζόμενους οδηγούς.

Συνολικά, η εταιρία, μεταξύ 2019 και 2020, έχει λάβει 3.824 σχετικές καταγγελίες, ενώ σε αντίστοιχη αναφορά για την περίοδο μεταξύ 2017 και 2018 καταγράφονται άλλες 5.981 περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης. Τώρα, μετά τη δημοσιοποίηση του σκανδάλου, περισσότερες από 550 γυναίκες στις ΗΠΑ κατέθεσαν αγωγή εναντίον της, στην οποία επισημαίνεται ότι η Uber ήταν ενήμερη για ανάλογα περιστατικά σε διάφορες αμερικανικές πολιτείες ήδη από το 2014.

Στο επίκεντρο του σκανδάλου βρίσκεται κατά κύριο λόγο αυτή τη στιγμή ο νυν πρόεδρος της Γαλλίας Μακρόν και οι σχέσεις του με την Uber από το 2014 μέχρι το 2016 όταν ήταν υπουργός Οικονομίας στην κυβέρνηση του Φρανσουά Ολάντ. Τα έγγραφα δείχνουν ανεπίσημες συναντήσεις του με τον Κάλανικ, τον Μακ Γκαν και άλλα στελέχη της εταιρίας, προσωπικά μηνύματα μεταξύ τους στα οποία ο Μακρόν υπόσχεται «διορθώσεις» στον νόμο της Γαλλίας (τις οποίες κάνει πράξη λίγο αργότερα, καταστέλοντας παράλληλα τις διαδηλώσεις των οδηγών ταξί), αποθεωτικά σχόλια των επικεφαλής της Uber για τις επαφές τους και τη συνεργασία τους.

Μπλεγμένη είναι επίσης η Ολλανδή πρώην επίτροπος ψηφιακής τεχνολογίας της ΕΕ Neelie Kroes. Η Kroes φέρεται, όχι μόνο να βρισκόταν σε συνομιλίες για να ενταχτεί στην Uber πριν ακόμα λήξει η θητεία της το 2014, αλλά και να άσκησε πιέσεις το επόμενο διάστημα σε υπουργούς και μέλη της ολλανδικής κυβέρνησης υπέρ της εταιρίας. Τα έγγραφα δείχνουν ακόμα σχέσεις της Uber με μεγαλοεπιχειρηματίες και δισεκατομμυριούχους σε όλο τον κόσμο, καθώς και προσπάθειες προσέγγισης πρωθυπουργών, προέδρων και πολιτικών από την Ιταλία και τη Γερμανία μέχρι τη Ρωσία.

Έτσι μπορεί να εξηγηθεί και το κονδύλι της εταιρίας για δημόσιες σχέσεις αξίας, σύμφωνα με τα έγγραφα, 90 εκατομμυρίων δολαρίων. Ένα μέρος των οποίων απευθυνόταν σε «επιφανείς» ακαδημαϊκούς στις ΗΠΑ και την Ευρώπη για κατά παραγγελία έρευνες που θα αποδείκνυαν πόσο καλό είναι για την κοινωνία και την οικονομία το προϊόν το οποίο «παράγει» η εταιρία. Αλλά και σε βαρόνους των μίντια, αναμέσά τους ανθρώπους που, σύμφωνα με τον Γκάρντιαν, ήλεγχαν την ευρείας κυκλοφορίας Daily Mail, τη γαλλική οικονομική έκδοση Les Echos, τις ιταλικές la Repubblica και L’Espresso, τις γερμανικές Welt και Bild του ομίλου Axel Springer που έχουν τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στη χώρα, καθώς και τους Times της Ινδίας.

Η ΝΔ, που έχει στηρίξει και ως κυβέρνηση και ως αντιπολίτευση την πλατφόρμα, έχει πιει το αμίλητο νερό σχετικά με αυτές τις αποκαλύψεις, παρά το μέγεθος του σκανδάλου, παρά την εμπλοκή σε αυτό δυο βασικών στελεχών της εταιρίας που υπήρξαν υπεύθυνοι του ελληνικού παραρτήματός της, αλλά και παρά την απαίτηση του Συνδικάτου Αυτοκινητιστών Ταξί Αττικής για διερεύνηση των εδώ διαστάσεων της υπόθεσης. «Το ΣΑΤΑ ήταν το πρώτο που κατήγγειλε τις παράνομες πρακτικές της Uber, όταν η αμερικάνικη πολυεθνική μπήκε στην ελληνική αγορά το φθινόπωρο του 2014», αναφέρει η ανακοίνωσή του και συνεχίζει: «Αν και η δικαίωση (για την οποία δεν είχαμε την παραμικρή αμφιβολία) καθυστέρησε αρκετά χρόνια, περιμένουμε σήμερα μια πρωτοβουλία-έρευνα από τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές για το τι έγινε στο ίδιο διάστημα στην Ελλάδα, ποιος τους υποστήριξε, ποια μεταχείριση είχε η Uber από τα ελληνικά ΜΜΕ (γι’ αυτό περιμένουμε την επίσημη θέση της ΕΣΗΕΑ), με ποιο τρόπο ποδοπατήθηκε το εισόδημα των οδηγών ταξί και αν έχασε έσοδα –και πόσα- το ελληνικό κράτος από την δραστηριότητα της εταιρίας».

Η Uber προστίθεται στον μακρύ κατάλογο των επιχειρήσεων που εμπλέκονται σε παρόμοια σκάνδαλα, από τη Siemens και τη Volkswagen μέχρι τη Novartis. Και έρχεται να επιβεβαιώσει ποια είναι «η συνταγή της επιτυχίας» στον καπιταλισμό που στο κέντρο του έχει το κυνήγι του κέρδους. Η μόνη γιατρειά είναι ο αγώνας για την ανατροπή του.