Ιδέες
Νέα έκδοση: "ΚΙΝΑ - Από μισοαποικία σε υπερδύναμη"

Η ανάδειξη της Κίνας σε ανερχόμενη οικονομική (και όχι μόνο) δύναμη σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί ένα από τα βασικά στοιχεία για την εικόνα του σημερινού καπιταλισμού. Οι πρόσφατες εξελίξεις δεν έχουν αφήσει περιθώρια αμφιβολίας για τις ανησυχίες του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού απέναντι στην κινεζική πρόκληση. Η απειλή πολεμικής σύγκρουσης στην Ταϊβάν αποτελεί την πιο καυτή έκφραση αυτών των ανησυχιών.

Για να κατανοήσουμε τον κόσμο γύρω μας, πολύ περισσότερο αν θέλουμε να τον αλλάξουμε, είναι αναγκαίο να σταθούμε στις αλλαγές που έφεραν την Κίνα από τη θέση μιας μισοαποικίας στη θέση της ανερχόμενης υπερδύναμης. Η νέα έκδοση του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου, το βιβλίο του Πάνου Γκαργκάνα «Κίνα – από μισοαποικία σε υπερδύναμη», κάνει αυτήν την προσπάθεια με τη βοήθεια της μαρξιστικής παράδοσης: της θεωρίας του Λένιν για τον ιμπεριαλισμό αλλά και του Τρότσκι για τη συνδυασμένη και ανισόμερη ανάπτυξη. Καθώς και του Τόνι Κλιφ για την επικράτηση του κρατικού καπιταλισμού στη Ρωσία και την Κίνα.

Το βιβλίο αξιοποιεί τη συλλογική δουλειά συντρόφων και συντροφισσών στα πλαίσια του ΣΕΚ επί πολλά χρόνια για όλα τα ζητήματα που έχει αναδείξει για την Αριστερά η πορεία της Κίνας. Στις 120 σελίδες του συμπυκνώνει την ιστορία της χώρας. Στα δώδεκα σύντομα κεφάλαια αυτής της έκδοσης το «ταξίδι» ξεκινάει από τον αρχαίο κινέζικο πολιτισμό. Η Κίνα ακόμη και στις αρχές του 19ου αιώνα ήταν το «πλουσιότερο και μεγαλύτερο κράτος του κόσμου». Είχε πίσω της μια μακραίωνη ιστορία στη διάρκεια της οποίας είχε προσφέρει πολλές «πρωτιές» στην πορεία της ανθρωπότητας. Κι όμως, στα τέλη του 19ου αιώνα η Κίνα είχε γίνει μισοαποικία των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Ο συγγραφέας εξηγεί τις αιτίες αυτής της μετατροπής, που συνδυάστηκαν όμως και με μια παράδοση εξεγέρσεων.

Στη συνέχεια περνάει στις συγκλονιστικές αλλαγές που έφερε ο 20ος αιώνας: η εργατική τάξη της Κίνας μεγάλωσε στα χρόνια του Α’ Παγκόσμιου Πόλεμου. Η δεκαετία του 1920 σφραγίστηκε αρχικά από το αντιμπεριαλιστικό φοιτητικό κίνημα της 4ης Μάη που έστρωσε το έδαφος για τη δημιουργία του Κομμουνιστικού Κόμματος και πυροδότησε την εργατική επανάσταση του 1925-1927 στην Καντόνα, στη Σαγκάη, στο Χονγκ Κογκ. Μια επανάσταση που πνίγηκε στο αίμα από τις δυνάμεις του εθνικιστικού αστικού κόμματος Κουομιντάγκ, με το οποίο το ΚΚΚ είχε αναγκαστεί από τον Στάλιν να συμμαχήσει το προηγούμενο διάστημα.

Το 1949 ο Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός, που δυνάμωσε μέσα στην αντίσταση στην γιαπωνέζικη κατοχή, έχοντας στην ηγεσία του το ΚΚΚ, μπήκε θριαμβευτής στο Πεκίνο. Ήταν η επανάσταση που άλλαξε το πρόσωπο της Κίνας. Για την μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού της Κίνας, η νίκη της επανάστασης συνοδεύτηκε από μια άμεση βελτίωση των συνθηκών της ζωής της. Όμως η νίκη του 1949 δεν ήταν μια σοσιαλιστική επανάσταση. H εργατική τάξη στην Κίνα δεν έλεγχε το κράτος και την οικονομία. Τον έλεγχο τον είχε η νέα άρχουσα τάξη που σύμφωνα με την ηγεσία του ΚΚ Κίνας εκπροσωπούσε μια συμμαχία «τεσσάρων τάξεων». Και ο βασικός της στόχος ήταν να κάνει, επιτέλους, την Κίνα μια μεγάλη δύναμη όπως οι άλλες. 

Διαδρομή

Το βιβλίο παρακολουθεί βήμα-βήμα την πορεία του καθεστώτος που έχτισε ο Μάο Τσετούνγκ και το κόμμα του: Αναλύει τι είδους κόμμα είχε μετατραπεί το ΚΚ Κίνας όταν πήρε την εξουσία. Τα προβλήματα της ανάπτυξης της κινέζικης οικονομίας και τις απόπειρες μίμησης της σταλινικής γρήγορης συσσώρευσης στη Ρωσία της δεκαετίας του 1930. Τις ιμπεριαλιστικές πιέσεις και τον πόλεμο της Κορέας. Τις εσωτερικές διαμάχες και ρωγμές στην ηγεσία του κόμματος που κορυφώθηκαν στην Πολιτιστική Επανάσταση το 1966-67 και έδωσαν τη δυνατότητα να εκφραστεί εκρηκτικά η εργατική τάξη και η νεολαία της Κίνας. Την εξέγερση και την αιματηρή καταστολή στην πλατεία Τιενανμέν το 1989. Το πώς το ΚΚ Κίνας το 1989 δεν κατέρρευσε μπροστά στη λαϊκή δυσαρέσκεια όπως το ΚΚ της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, αλλά αυτό που ακολούθησε ήταν διαδικασίες ανάδειξης μεγαλοκαπιταλιστών μέσα από τους κόλπους της κρατικοκαπιταλιστικής γραφειοκρατίας παρόμοιες με αυτές που έγιναν στη Ρωσία των «ολιγαρχών» του Γιέλτσιν και του Πούτιν. 

Σε αυτή την ιστορική διαδρομή εντοπίζονται τα στοιχεία που επέτρεψαν στην ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος Κίνας να χτίσει μια υπερδύναμη. Όχι του σοσιαλισμού, αλλά ενός κρατικού καπιταλισμού που έκανε τη μετάβαση στον καπιταλισμό της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και των ανταγωνισμών. 

Το τελευταίο κεφάλαιο είναι αφιερωμένο στους αγώνες του γίγαντα της κινέζικης εργατικής τάξης σήμερα. Ο Πάνος Γκαργκάνας κλείνει το βιβλίο με αυτή τη φράση: «Απέναντι στον αποσταθεροποιημένο παγκόσμιο καπιταλισμό όπου αναδύεται η κινέζικη υπερδύναμη, η ελπίδα μας παραμένει αυτό που διακήρυξε ο Μαρξ˙ ‘Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε’, από την Αθήνα ως τη Σαγκάη!». 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκδοση περιλαμβάνει πλούσια βιβλιογραφία και ένα Παράρτημα με τη μακροσκελή διακήρυξη της Σενγκ Βου Λιεν, της οργάνωσης που έκανε τα περισσότερα βήματα προς μια μαρξιστική επαναστατική ανάλυση της κινέζικης κοινωνίας και των καθηκόντων που έμπαιναν μπροστά στο κίνημα στη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, με τίτλο «Πού βαδίζει η Κίνα;».