Το τελευταίο σαββατοκύριακο του Νοέμβρη τα βίντεο των διαδηλωτών που έβγαιναν στους δρόμους του Πεκίνου, της Σανγκάης, του Βουχάν και άλλων πόλεων της Κίνας γέμισαν τα πρωτοσέλιδα των ΜΜΕ παγκόσμια –μόλις μια βδομάδα μετά τις συγκρούσεις των εργατών με την αστυνομία στο γιγάντιο βιομηχανικό σύμπλεγμα της Foxconn.
Η Κίνα βρίσκεται στο επίκεντρο της συζήτησης και η τελευταία έκδοση του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου, το βιβλίο του Πάνου Γκαργκάνα “Κίνα – από μισοαποικία σε υπερδύναμη”, έρχεται την κατάλληλη στιγμή για να δώσει απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα. Στα δώδεκα σύντομα κεφάλαια αυτού του βιβλίου εντοπίζονται τα στοιχεία που επέτρεψαν στην ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος να χτίσει μια υπερδύναμη. Όχι του σοσιαλισμού, αλλά ενός κρατικού καπιταλισμού που έκανε τη μετάβαση στον καπιταλισμό της παγκοσμιοποιημένης αγοράς και των ανταγωνισμών. (Η κεντρική παρουσίαση του βιβλίου θα γίνει στην ΕΣΗΕΑ την Τετάρτη 21 Δεκέμβρη στις 7μμ).
Οι εξελίξεις στην Κίνα απλώνουν τη συζήτηση σε πολλά ζητήματα. Όπως των ανταγωνισμών που κλιμακώνονται και κομμάτι τους είναι και ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία ανάμεσα σε ΗΠΑ-ΕΕ και Ρωσία. Τις ρίζες αυτής της σύγκρουσης εξηγούν δυο φετινά βιβλία του ΜΒ, η 2η συμπληρωμένη έκδοση “Ουκρανία – σταυροδρόμι ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών” και “10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία” του Λ. Μπόλαρη. Για τη φύση των καθεστώτων που έκτισαν ο Στάλιν στη Ρωσία και ο Μάο στην Κίνα αξίζει να διαβάσετε το κλασικό έργο του Τόνι Κλιφ “Κρατικός καπιταλισμός στη Ρωσία”, αλλά και το βιβλίο του Βίκτορ Σερζ “Από τον Λένιν στον Στάλιν” που μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά. Την πολλαπλή κρίση του συστήματος αναλύει ο Κρις Χάρμαν στο βιβλίο “Καπιταλισμός ζόμπι – Η παγκόσμια οικονομική κρίση και η επικαιρότητα του Μαρξ”. Η μπροσούρα του Γ. Ράγκου “Το εμβόλιο χρειάζεται εργατικό έλεγχο” και το συλλογικό “Πανδημία - Κλιματική αλλαγή. Ενάντια στον καπιταλισμό της καταστροφής” αναζητούν τις αιτίες της υγειονομικής κρίσης, συνδέοντάς την με την περιβαλλοντική κρίση. Το “Μαρξισμός, Πολιτική και Ψυχική Δυσφορία” του Ίαιν Φέργκιουσον εξηγεί ότι το πολιτικοοικονομικό σύστημα στο οποίο ζούμε, ο καπιταλισμός, είναι υπεύθυνο για την μεγάλη εξάπλωση των προβλημάτων ψυχικής υγείας σήμερα.
Το βρόμικο σκάνδαλο των υποκλοπων δείχνει πόσο βαθιά έχει φτάσει η πολιτική κρίση της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Μια σειρά πρόσφατες εκδόσεις αναδεικνύουν τη σαπίλα που αγγίζει το βαθύ κράτος, τον πυρήνα της ίδιας της αστική εξουσίας. “Το ταξίδι στο κράτος. Κυριαρχία, Δίκαιο, Δικαιώματα” του Δημήτρη Χριστόπουλου είναι ένα ταξίδι-χρονικό των µεγάλων ιστορικών στιγµών και των ιδεών στην πορεία διαµόρφωσης του κράτους από την αρχαιότητα µέχρι τις µέρες µας. Διαβάζοντας το βιβλίο του Άγγελου Τσέκερη “Λίγος Εμφύλιος Ακόμα-Η καραμανλική τρομοκρατία, η δημοκρατική αντίσταση και η Αριστερά 1958-1963” έρχονται στο νου όλες οι κυβερνήσεις της Δεξιάς, όχι µόνο της ΕΡΕ στη δεκαετία του ’50 και ’60 αλλά και της ΝΔ των Καραµανλήδων, των Σαµαράδων, των Μητσοτάκηδων. Αστυνοµική καταστολή, κάθε είδους εµπλοκή µε το «βαθύ κράτος» των µυστικών υπηρεσιών, της Δικαιοσύνης και της Αστυνοµίας. Αν θέλετε να γνωρίσετε καλύτερα την ιστορία της αστυνόμευσης στην Ελλάδα διαβάστε το βιβλίο “Αστυνομία Πόλεων – Τα πρώτα βήματα στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου” του Α. Φωτάκη που κυκλοφόρησε τον Ιούνη. Μόλις κυκλοφόρησε και το βιβλίο “Προπαγάνδα και παραπληροφόρηση - Πώς τις εντοπίζουμε” όπου ο Άρης Χατζηστεφάνου παρουσιάζει έναν πρακτικό οδηγό που μας βοηθά να εντοπίζουμε τεχνικές απόκρυψης σκανδάλων, παραπληροφόρησης και κρατικής – και μη– προπαγάνδας στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα social media αλλά και στον καθημερινό λόγο των πολιτικών.
Το ρόλο του αστικού κράτους και την ανάγκη της συθέμελης ανατροπής του αναλύει ο Λένιν στο κλασικό βιβλίο του “Κράτος και Επανάσταση”, ενώ στις “Θέσεις του Απρίλη” επιμένει στην επαναστατική κατάργηση των κρατικών 'θεσμών' όπως η αστυνομία και την αντικατάστασή της από εκλεγμένες εργατικές πολιτοφυλακές. Για να γράψει αυτά τα βιβλία ο Λένιν στηρίχθηκε στις αναλύσεις του Μαρξ και του Ένγκελς για το κράτος όπως αυτοί τις διατύπωσαν στα σημαντικά έργα τους “Ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία” για την Παρισινή Κομμούνα, “Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη”, “Κριτική του Προγράμματος της Γκότα” και “Η καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους”.
Η σχέση των πλούσιων (εκ)βιαστών και της Νέας Δημοκρατίας με τη φρίκη της “Κιβωτού”, του κυκλώματος το Κολωνού, τους βιαστές του ΑΤ Ομόνοιας, ανοίγει συνέχεια τα ζητήματα του σεξισμού και της καταπίεσης. Για τις ρίζες του σεξισμού και την πάλη για την απελευθέρωση από την καταπίεση μπορείτε να διαβάσετε την τρίτη έκδοση του βιβλίου “Η Πάλη για την απελευθέρωση των γυναικών” της Μ. Στύλλου. “Η σεξουαλικότητα στην Ευρώπη τον 20ό αιώνα” της Ντ. Χέρτζογκ εξηγεί γιατί είναι πλαστό το αφήγημα για τον δυτικό πολιτισμό ως υπερασπιστή της ‘σεξουαλικής δημοκρατίας’. “Η αθέατη εργασία των γυναικών στη συγκρότηση της πόλης” της Ντ. Βαΐου επιχειρεί μια προσέγγιση της πόλης μέσα από την αθέατη, μη αμειβόμενη και υποτιμημένη εργασία των γυναικών. Το βιβλίο “Γυναίκες, φύλο και εργασία στην Ελλάδα” της Μ. Καραμεσίνη παρακολουθεί την ένταξη των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και την εξέλιξη των ανισοτήτων φύλου στην αγορά εργασίας από το 1960 έως σήμερα.
Το τρίπτυχο του συνθήματος “Ρατσισμός, σεξισμός και τρομοκρατία – κάτω η Νέα Δημοκρατία” συμπληρώνει το φοβερό “Ημερολόγιο 2023” της ΚΕΕΡΦΑ που μπορείτε να το βρείτε στο ΜΒ, αλλά αξίζει να διαβάσετε και το βιβλίο του Άλεξ Καλλίνικος “Ρατσισμός, τι είναι και πώς παλεύεται”.
Η χρονιά που πέρασε ήταν και η επέτειος των 100 χρόνων της καταστροφικής Μικρασιατικής Εκστρατείας του ελληνικού καπιταλισμού. Δυο βιβλία ερευνούν με βάση νέα στοιχεία την οδυνηρή εμπειρία αυτού του πολέμου για τους φαντάρους και τους ανυπότακτους: Το συλλογικό “Έλληνες στρατιώτες και Μικρασιατική εκστρατεία” και το “Από τον λιποτάκτη στον αντάρτη” του Ν. Βαφέα. Στις νέες κυκλοφορίες θα πρέπει να καλωσορίσουμε τη “Μεγάλη Ιδέα – από τους εθνικούς μύθους στη φωτιά της Σμύρνης” του Σπύρου Αλεξίου καθώς και την επανέκδοση του βιβλίου του Παντελή Πουλιόπουλου “Πόλεμος κατά του Πολέμου”. Τα βιβλία “Πόλεμος και Εθνοκάθαρση” του Τ. Κωστόπουλου, “Η Μικρασιατική καταστροφή” του Ν. Ψυρούκη, “Κοινωνικοί αγώνες στην Ελλάδα 1917-1923” του Δ. Λιβιεράτου και “ΣΕΚΕ – οι επαναστατικές ρίζες της Αριστεράς στην Ελλάδα” του Λ. Μπόλαρη δίνουν μια συνολικότερη εικόνα της περιόδου και του αντιπολεμικού κινήματος τότε.
Τέσσερις ενδιαφέρουσες εκδόσεις που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ρίχνουν φως σε γεγονότα της Αντίστασης ενάντια στη ναζιστική κατοχή και τη σύγκρουση που ακολούθησε με την Απελευθέρωση και τον Δεκέμβρη 1944 και αργότερα με τον Εμφύλιο. “Το Δουργούτι της Κατοχής και της Αντίστασης 1941-1944” του Νίκου Αμπανάβα ζωντανεύει την ιστορία των προσφύγων του 1922 που έκαναν μια παραγκούπολη στο κέντρο της Αθήνας φρούριο της Αριστεράς και της Αντίστασης στους ναζί. “Σαν ξύπνησαν τα μουλάρια και πέταξαν τα σαμάρια” είναι ο τίτλος του βιβλίου του Ανδρέα Μπάλα που εξιστορεί αναλυτικά το αντιστασιακό κίνημα στη Λέσβο από το 1941 μέχρι το 1945. Ο Μιχάλης Λυμπεράτος στο βιβλίο του “Η επανάσταση του 1821 και το ΕΑΜ - Η έμπνευση, οι επιδράσεις, οι αναλογίες” αναζητά με κριτικό τρόπο τις επιδράσεις μεταξύ των δύο από τα σημαντικότερα φαινόμενα της ελληνικής ιστορίας. “Οι 999άρηδες. Οι μονάδες ανεπιθυμήτων της Βέρμαχτ και η συνβολή τους στον αντιφασιστικό αγώνα” του Χανς Πέτερ Κλάους σε επιμέλεια Ιάσονα Χανδρινού εξετάζει την ιστορία των γερμανών φαντάρων, πολιτικών κρατουμένων, που είχαν επιστρατευτεί με τη βία και όταν βρέθηκαν στην Ελλάδα αναζήτησαν ευκαιρία να πολεμήσουν τον ναζισμό. Απαραίτητη για τη συνολική εικόνα της περιόδου είναι η 2η έκδοση του βιβλίου του Λ. Μπόλαρη “Αντίσταση – η επανάσταση που χάθηκε”.
Η επέτειος των 100 χρόνων από το 1821 πέρασε, αλλά το τελευταίο βιβλίο του Μ. Μαζάουερ “Η Ελληνική Επανάσταση” που μεταφράστηκε φέτος στα ελληνικά μας μεταφέρει από τα πεδία των µαχών της Επανάστασης στα «σαλόνια» του φιλελληνισµού της Ευρώπης και της Αµερικής, στους «διαδρόµους» της διπλωµατίας των Μεγάλων Δυνάµεων ή στα παλάτια του Αλή Πασά και Μεχµέτ Αλή της Αιγύπτου. Μαζί, σας προτείνουμε το βιβλίο του Π. Πιζάνια “Η Ελληνική Επανάσταση 1821-1830” και τη συλλογική έκδοση του ΜΒ “Το 1821 και οι αστικές επαναστάσεις”.
Στη κατηγορία των ιστορικών βιβλίων που ταυτόχρονα δίνουν και απαντήσεις ενάντια στον εθνικισμό και την πολεμοκαπηλεία, μια καλή πρόταση για διάβασμα αποτελεί η νέα δουλειά του Α. Ηρακλείδη “Πολυκύμαντες σχέσεις – Έλληνες και Αλβανοί, 1821-2021” που εστιάζει στις ελληνοαλβανικές σχέσεις και πώς διαμορφώθηκαν τους δυο τελευταίους αιώνες. Να θυμίσουμε ότι εξίσου ενδιαφέρον είναι και το παλιότερο βιβλίο του ίδιου συγγραφέα “Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειος. 50 + 1 Όψεις των Ελληνοτουρκικών Διενέξεων”. Η έκδοση του ΜΒ “Ελλάδα-Τουρκία. Η σύγκρουση των υποϊμπεριαλισμών” προσφέρει μια μαρξιστική εξήγηση για το υπόβαθρο πάνω στο οποίο εξελίσσονται η ελληνοτουρκική διαμάχη στην ευρύτερη περιοχή μας. Η Κύπρος αποτελεί ένα από τα πεδία σύγκρουσης, και βοηθητική για να γνωρίσουμε την ιστορία του κινήματος και της Αριστεράς στο νησί, είναι η συλλογική έκδοση “Μεταξύ έθνους και τάξης. Αριστερές και Κυπριακό, 1920-1974” όπως και το βιβλίο των Σ. Σακελλαρόπουλου και Μ. Χουμεριανού “Εξέγερση του 1931, η στάση του Κομμουνιστικού Κόμματος Κύπρου και η Γ’ Διεθνής”.
Δυο νέα βιβλία που αγγίζουν πτυχές της πρόσφατης ιστορίας του κινήματος και της Αριστεράς στην Ελλάδα είναι το “Δυναμική Αντίσταση – Υποκειμενικότητα, πολιτική βία και αντιδικτατορικός αγώνας 1967-1974” του Π. Βόγλη και το “8 μήνες που συντάραξαν την Ελλάδα - Ιανουάριος-Αύγουστος 2015” του Δ. Στρατούλη. Ανάμεσα στα γεγονότα με τα οποία ασχολούνται μεσολαβεί μισός αιώνας και το καλύτερο βιβλίο για να αποκτήσετε εικόνα για όλη αυτή την περίοδο, τόσο ιστορικά όσο και πολιτικά, από τη σκοπιά της επαναστατικής αριστεράς είναι το συλλογικό “50 χρόνια αγώνες για την επανάσταση και το σοσιαλισμό” που κυκλοφόρησε ακριβώς πριν ένα χρόνο από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο.
Ένα βιβλίο του Λούκατς, “Η θεωρία του μυθιστορήματος”, που επανεκδόθηκε μετά από πολλά χρόνια, κι ένα βιβλίο για τον Γκράμσι, το “Ποιος σκότωσε τον Γκράμσι” του Δ. Δεληολάνη, διευρύνουν τη συζήτηση για τους κλασικούς του Μαρξισμού. Επαναστάτες σαν κι αυτούς που έδρασαν την περίοδο πριν και μετά τη Ρώσικη Επανάσταση του 1917 αποτελούν κορυφαία παραδείγματα στην παράδοση του εργατικού κινήματος. Μπορείτε να διαβάσετε για τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, τον “Μαρξισμό του Τρότσκι” και τον Αντόνιο Γκράμσι σε αντίστοιχες εκδόσεις του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου. Και βέβαια, εκτός από το “Κράτος και Επανάσταση”, τα κλασικά έργα του Λένιν, “Αριστερισμός, η παιδική ασθένεια του κομμουνισμού” και “Τι να κάνουμε” είναι απαραίτητο συμπλήρωμα.
