Τη Δευτέρα 19 Δεκέμβρη ο Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ, ο μέχρι πριν από λίγο καιρό  «βασιλιάς των κρυπτονομισμάτων» και αυτή τη στιγμή τρόφιμος των φυλακών, αποδέχτηκε την πρόταση των αμερικανικών εισαγγελικών αρχών να εκδοθεί από τις Μπαχάμες που κρατείται σήμερα στη Νέα Υόρκη. Η εταιρία του, η FTX, μια από τις μεγαλύτερες ψηφιακές πλατφόρμες συναλλαγής κρυπτονομισμάτων στον κόσμο, κατάρρευσε πριν από μερικές εβδομάδες αφήνοντας πίσω της μια μαύρη τρύπα που μετριέται σε δισεκατομμύρια δολάρια. 

Η FTX που, ιδρύθηκε μόλις πριν από τρία χρόνια, κατάφερε να γίνει μεγάλη υποσχόμενη στους επενδυτές – πελάτες της υψηλές εγγυήσεις για τα κεφάλαιά τους και μεγάλες αποδόσεις. Οι πλατφόρμες συναλλαγής κρυπτονομισμάτων είχαν γίνει της μόδας (στους κύκλους των εκατομμυριούχων) τα τελευταία χρόνια γιατί τους έδιναν τη δυνατότητα να επενδύουν σε κρυπτονομίσματα χωρίς να είναι αναγκασμένοι να μπουν οι ίδιοι στις τεχνικές διαδικασίες που κατά κανόνα απαιτούνται. Το πελατολόγιο της FTX περιλάμβανε μερικά από τα μεγαλύτερα επενδυτικά κεφάλαια του πλανήτη – που είχαν επενδύσει πάνω από 2 δις δολάρια στην εταιρεία.

Ο Μπάνκμαν-Φριντ κατηγορείται τώρα ότι σιφώνιζε, εν αγνοία τους, τα χρήματα των πελατών της FTX στην επίσης δική του εταιρία Alameda η οποία τα «επένδυε» στη συνέχεια σε ένα δικό της κρυπτονόμισμα. Οι λογιστές που ελέγχουν τα βιβλία της FTX λένε τώρα ότι το λογιστικό της σύστημα ήταν παιδαριώδες, αναντίστοιχο με το μέγεθος της εταιρίας. Ο Μπάνκμαν-Φριντ κινδυνεύει να καταδικαστεί σε πάνω από 100 χρόνια φυλακή. 

Το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων της FTX κατέληξε στο τέλος να είναι επενδυμένο στο κρυπτονόμισμα που εξέδιδε η Alameda, «το οποίο δεν διέφερε πολύ από τα χρήματα της Μονόπολης» όπως είπε ένας βουλευτής από τη Νέα Υόρκη στο Κογκρέσο.

Η θέση του Μπάνκμαν-Φριντ είναι στη φυλακή – για αυτό δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία. Ο «βασιλιάς των κρυπτονομισμάτων» είναι ένα παράσιτο που ζούσε προκλητικά μέσα στη χλιδή χωρίς να έχει προσφέρει ποτέ και τίποτα στην κοινωνία. Πίσω από το απλό παρουσιαστικό του (φορούσε απλά ρούχα, κυκλοφορούσε με ένα κοινό αυτοκίνητο και δήλωνε βίγκαν) κρυβόταν η τυπική αλαζονεία του δισεκατομμυριούχου που νομίζει ότι έχει το δικαίωμα όχι μόνο να απομυζά τον ιδρώτα των φτωχών αλλά και να καθορίζει την πορεία της κοινωνίας και του κόσμου. Όταν ο Έλον Μασκ -ο πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο και το πρότυπο αυτής της αλαζονείας- δημοσιοποίησε την πρόθεσή του να αγοράσει το twitter για να «το εκδημοκρατίσει», ο Μπάνκμαν-Φριντ έσπευσε να δηλώσει ότι προτίθεται να συμβάλει και αυτός στην προσπάθεια επενδύοντας έως και πέντε δισεκατομμύρια στην εξαγορά. 

Το ερώτημα, όμως, είναι πόσο διαφέρουν τα άλλα κρυπτονομίσματα από τα «χρήματα της Μονόπολης»; Και η απάντηση είναι απλή: καθόλου. 

Τα κρυπτονομίσματα, παρά τη φιλολογία που τα περιβάλλει, δεν είναι «κανονικό χρήμα», όπως το ευρώ, το γιεν ή το δολάριο. Το χρήμα έχει, σύμφωνα με την ίδια την αστική πολιτική οικονομία, μια διπλή αποστολή: από τη μια είναι ένα κοινά αποδεκτό «εμπόρευμα» που μπορεί να διευκολύνει με αυτόν τον τρόπο τις συναλλαγές. Και από την άλλη έχει σχετικά σταθερή αξία και μπορεί, ως εκ τούτου, να χρησιμοποιηθεί σαν αποταμιευτικό μέσο. 

Μέχρι τώρα οι μόνοι σχεδόν που αποδέχονται τα κρυπτονομίσματα σαν ανταλλακτικό μέσο είναι οι μαφιόζοι. (καθόλου τυχαία και ο Έλον Μασκ). Σαν αποταμιευτικά μέσα τα πάνε πολύ καλύτερα, όχι όμως χάρη στη σχετική σταθερότητα της αξίας τους αλλά κύρια χάρη στην αστάθειά τους: τα δισεκατομμύρια που επενδύονται στο Bitcoin και τα ξαδέλφια του είναι κερδοσκοπικά κεφάλαια που στοιχηματίζουν ότι θα μπορέσουν να τα πουλήσουν στο άμεσο μέλλον ακριβότερα από ότι τα αγόρασαν. 

Υψηλές ταχύτητες

Ακόμα και τα ίδια τα «κανονικά» νομίσματα που εκδίδονται από τις κεντρικές τράπεζες έχουν γίνει τις τελευταίες δεκαετίες ένα από τα αγαπημένα αντικείμενα της κερδοσκοπίας. Ο Τζόρτζ Σόρος, ένας από τους μεγαλύτερους κερδοσκόπους όλων των εποχών, κέρδισε το 1992 πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια «ποντάροντας», ενάντια στις προβλέψεις και τις προθέσεις της Τράπεζας της Αγγλίας στην υποτίμηση της βρετανικής λίρας. Τα κρυπτονομίσματα έχουν ανεβάσει αυτά τα παιχνίδια με τις ισοτιμίες σε άλλα επίπεδα: οι διακυμάνσεις στις ισοτιμίες των κανονικών νομισμάτων σπάνια ξεπερνάνε το 1% την ημέρα. Στα κρυπτονομίσματα, αντίθετα, ημερήσιες διακυμάνσεις του επιπέδου του 10% είναι συνηθισμένο φαινόμενο. Ο «τζόγος» έχει άλλες ταχύτητες στα κρυπτονομίσματα. 

Ο Μπάνκμαν-Φριντ βρίσκεται σήμερα στις φυλακές γιατί εξαπάτησε τα «αδέλφια» του, τους πλούσιους επιχειρηματίες, εμπόρους, βιομήχανους και τραπεζίτες που είχαν επενδύσει τα κεφάλαιά τους στις επιχειρήσεις τους. Όσο εξαπατούσε απλά τους φτωχούς ήταν «βασιλιάς». Τον περασμένο Αύγουστο τον είχε κάνει εξώφυλλο το διάσημο περιοδικό Fortune.

Αλλά είναι άδικο να κλειστεί μόνο ο Μπάνκμαν-Φριντ στις φυλακές. Μαζί του θα έπρεπε να κλειστούν τουλάχιστον και όλοι οι υπόλοιποι που φιγουράρουν στις λίστες  Forbes και τα εξώφυλλα των περιοδικών της υψηλής κοινωνίας.