Οι τελευταίοι μήνες του 2022 ήταν πολύ παραγωγικοί σε νέες και πολύ ενδιαφέρουσες εκδόσεις. Με αφορμή τρεις βιβλιοπαρουσιάσεις που έγιναν τον Δεκέμβρη επιλέγουμε να σας προτείνουμε μια σειρά βιβλία για διάβασμα τις μέρες των γιορτών –κι όχι μόνο.
• Οι εκδόσεις Εκτός Γραμμής παρουσίασαν το βιβλίο του γάλλου μαρξιστή φιλόσοφου Henri Lefebvre «Η εισβολή του Μάη», την Παρασκευή 9/12 στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Γράφτηκε σχεδόν παράλληλα με τα γεγονότα του ’68 στη Γαλλία και, αν και πρόκειται για ένα φιλοσοφικό βιβλίο, στόχος του συγγραφέα ήταν να αποτελέσει όχι μόνο θεωρητική αλλά και πολιτική παρέμβαση, εντοπίζοντας τις εσωτερικές αντιφάσεις της σύγχρονης κοινωνίας. Για τον Ανρί Λεφέβρ, μια τέτοια ανάλυση συνιστά ταυτόχρονα και διερεύνηση των αιτιών που οδήγησαν ‘στο συμβάν’ του Μάη –εστιάζοντας κύρια στο ρόλο της νεολαίας, ιδιαίτερα της φοιτητικής– γιατί, όπως λέει ο ίδιος, μόνο τότε μπορεί η θεωρία, απαλλαγμένη από ντετερμινισμούς, να συνδεθεί γόνιμα με την πρακτική και να της δώσει νέα ώθηση και πνοή. Το μέλημα που σε μεγάλο βαθμό διαπνέει το βιβλίο αφορά το κατά πόσο θα μπορούσε ‘το συμβάν’ του Μάη να συνεχιστεί αλλού και αλλιώς, ενταγμένο σε μια διαδικασία πρακτικών που αποσκοπούν στον επαναστατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.
Και μόνο το γεγονός ότι ο Μάης σφράγισε όχι μόνο την αναβίωση των επαναστατικών ιδεών αλλά και τη συζήτηση για τη συγκρότηση μιας νέας επαναστατικής αριστεράς παγκόσμια, κάνει ενδιαφέρον ένα βιβλίο που αναζητά τις αιτίες. Όμως ο Μάης δεν ήταν ‘μόνο’ νεολαιίστικη εξέγερση. Ήταν και η μεγαλύτερη γενική απεργία όλων των εποχών. Διαβάστε το βιβλίο του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου «Μάης ’68 – η επιστροφή της επανάστασης» που εκτός από την ολοκληρωμένη περιγραφή και ανάλυση της επαναστατικής έκρηξης της νεολαίας και της εργατικής τάξης στη Γαλλία, την Ιταλία, την Τσεχοσλοβακία (Κρις Χάρμαν) και τη Βρετανία (Μαρία Στύλλου), περιλαμβάνει και ένα κείμενο του Πάνου Γκαργκάνα για τους ‘Μαρξισμούς του Μάη’, που κομμάτι τους είναι και οι απόψεις που εκφράζονται στο βιβλίο του Λεφέβρ.
Στο βιβλίο του Τζόναθαν Νιλ «Βιετνάμ 1960-1975 – Ο αμερικάνικος πόλεμος» θα βρείτε το πώς το αντιπολεμικό κίνημα πυροδότησε την παγκόσμια έκρηξη του ’68, ενώ στα «Ιουλιανά 1965» και στην μπροσούρα «Το Πολυτεχνείο είναι εδώ – ο δρόμος του Νοέμβρη επαναστατικός», θα διαβάσετε αντίστοιχα για τον ‘πρώιμο’ και τον ‘όψιμο’ Μάη στην Ελλάδα.
• Στο Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων έγινε από τις εκδόσεις Τόπος, την Κυριακή 11/12, και η παρουσίαση του βιβλίου του Σπύρου Αλεξίου «Μεγάλη Ιδέα 1844-1922. Από τους εθνικούς μύθους στη φωτιά της Σμύρνης». Μια καλοδεχούμενη παρέμβαση στη συζήτηση για τη Μικρασιατική Καταστροφή που φέτος ήταν η ‘επέτειος’ των 100 χρόνων. Ο συγγραφέας αναδεικνύει ότι η Μικρασιατική Καταστροφή δεν ήταν μια ιστορική ‘στιγμή’ αλλά η κορύφωση της Μεγάλης Ιδέας, του κυρίαρχου στην ελληνική κοινωνία ιδεολογικού σχήματος από τη γέννηση σχεδόν του ελληνικού κράτους μέχρι το 1922, όταν η ελληνική άρχουσα τάξη επιχείρησε να αξιοποιήσει τις πλάτες και τους ανταγωνισμούς των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για να κάνει το δικό της επεκτατικό πόλεμο στη Μικρά Ασία.
Πορεία
Στο βιβλίο του Αλεξίου ξετυλίγεται όλη αυτή η πορεία από τον Κωλέττη και τον Κριμαϊκό πόλεμο μέχρι τον ‘ατυχή’ ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, τον ‘Μακεδονικό Αγώνα’, την εκστρατεία στην Ουκρανία ενάντια στη Ρώσικη Επανάσταση και τέλος την εκστρατεία και την ήττα του ελληνικού στρατού στη Μικρά Ασία.
Για τον ρόλο της Αριστεράς στο χτίσιμο ενός δυνατού αντιπολεμικού κινήματος μέσα στην εργατική τάξη εκείνη την εποχή, διαβάστε το βιβλίο του Λέανδρου Μπόλαρη «ΣΕΚΕ – οι επαναστατικές ρίζες της Αριστεράς στην Ελλάδα», καθώς και «Το Εργατικό Συνδικαλιστικό Κίνημα στην Ελλάδα 1918-1926» του Θανάση Καμπαγιάννη από τις εκδόσεις του Μαρξιστικού Βιβλιοπωλείου. Η συλλογή των κειμένων με τίτλο «Τα Βαλκάνια και οι βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913», που έγραψε ο Τρότσκι ως πολεμικός ανταποκριτής, συνιστούν μια κορυφαία μαρξιστική ανάλυση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και επεκτατικών βλέψεων των κυρίαρχων τάξεων της περιοχής, που μέρος τους ήταν και η Μεγάλη Ιδέα.
• Η τρίτη βιβλιοπαρουσίαση που έγινε από τις εκδόσεις ΚΨΜ την Τετάρτη 14/12 στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά αφορά ένα βιβλίο που εκδόθηκε πριν από δυόμιση χρόνια, το «Τάτλιν - Μνημείο στην ΙΙΙη Διεθνή, Αριστερός Μοντερνισμός & Οχτωβριανή Επανάσταση» του Νίκου Αξαρλή.
Στις 8 Νοέμβρη του 1920 στην Πετρούπολη, την επομένη μέρα της 3ης επετείου της Οχτωβριανής Επανάστασης, ο Βλαντίμιρ Τάτλιν παρουσίασε τα σχέδια και ένα μοντέλο (με ύψος 5,5 μέτρα) για το Μνημείο στην Τρίτη Διεθνή. Το Μνημείο θα είχε ύψος 400 μέτρα και τα υλικά του θα ήταν από μέταλλο και γυαλί, ως «ενοποιημένης μορφής αρχιτεκτονικής, γλυπτικής και ζωγραφικής σε σύνθεση με διάφορους τεχνικούς μηχανισμούς».
Η εξαιρετική μελέτη - λεύκωμα του Νίκου Αξαρλή εξετάζει, με κέντρο αυτό το εμβληματικό («και ακόμα μη υλοποιήσιμο») έργο, την εξέλιξη και τις συνεχείς μεταμορφώσεις του Τάτλιν (και του ρώσικου Μοντερνισμού) πριν την Επανάσταση, την εκρηκτική συνάντησή του με τη Ρώσικη Επανάσταση και την πολιτιστική έκρηξη των πρώτων χρόνων της (μία περίοδος που κωδικά ονομάστηκε, στη Δύση, ως «Ρώσικη Πρωτοπορία», αν και ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τον όρο «Επαναστατισμός, το στάδιο της επαναστατικής τέχνης της Σοβιετικής Εποχής»).
Ταυτόχρονα παρουσιάζει τη συζήτηση και την έντονη αντιπαράθεση (μέσα στους καλλιτέχνες και μέσα στο μπολσεβίκικο κόμμα) γύρω από την Τέχνη και τη σχέση της με τη σοσιαλιστική κοινωνία, αλλά και το τέλος αυτής της πρωτόγνωρης και απίστευτα δημιουργικής περιόδου της Τέχνης με την επικράτηση του Σταλινισμού και της θεωρίας του «σοσιαλισμού σε μία χώρα». Να σημειώσουμε ότι η πρώτη βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Αξαρλή οργανώθηκε, με μεγάλη συμμετοχή, από το Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο διαδικτυακά το Μάρτη του 2021 με ομιλητές τον Γ. Ράγκο και τον συγγραφέα.
Για τις συζητήσεις και τις αντιπαραθέσεις γύρω από την τέχνη, σας προτείνουμε να διαβάσετε το βιβλίο του Τρότσκι «Λογοτεχνία και επανάσταση» που γράφτηκε την ίδια περίοδο που ο Τάτλιν παρουσίαζε τον ‘πύργο’ του. Ξεκινώντας με την διεισδυτική ανάλυση και την παρουσίαση των ρευμάτων της τέχνης τόσο στην προεπαναστατική περίοδο, κατά την διάρκεια της επανάστασης αλλά και μετά, ο Τρότσκι προσπαθεί να δείξει τη σχέση του καλλιτέχνη με το δημιούργημά του αλλά και της τέχνης με την κοινωνία συνολικά και φυσικά με την επαναστατική διαδικασία.
• Στις νέες κυκλοφορίες του μήνα να καλωσορίσουμε και την επανέκδοση από τις εκδόσεις Στοχαστής, ύστερα από πολλά χρόνια που ήταν εξαντλημένο, του μνημειώδους έργου του Μαρξ «Grundrisse – Βασικές γραμμές της κριτικής της πολιτικής οικονομίας». Κι επίσης τα βιβλία του Τάσου Κωστόπουλου «Εθνικά κόμματα και πρώιμος μακεδονισμός - Η πολιτική και κοινωνική διάσταση της εθνικής διαπάλης στην ύστερη οθωμανική Μακεδονία» και του Αλέξανδρου Δάγκα «Ο Σοσιαλισμός στη Νοτιανατολική Ευρώπη από τις απαρχές έως το 1918 - Η περίπτωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης».
Όλα αυτά τα βιβλία και εκατοντάδες άλλους τίτλους με όλο τον πλούτο της μαρξιστικής σκέψης θα τα βρείτε στο Μαρξιστικό Βιβλιοπωλείο. Την Παρασκευή 23 Δεκέμβρη στο ολοήμερο γιορτινό παζάρι που οργανώνουμε στη Φειδίου 14 θα έχετε την ευκαιρία να κάνετε τις αγορές σας με έκπτωση ως και 30% στις δικές μας εκδόσεις και να διαλέξετε ανάμεσα σε πολλές προσφορές. Σας περιμένουμε.
