Παραμονή των Χριστουγέννων ένας 52χρονος εργαζόμενος στην καθαριότητα στο δήμο Σαρωνικού και πατέρας δύο παιδιών, τραυματίστηκε βαριά (ακρωτηριάστηκε το πόδι του) όταν παρασύρθηκε από όχημα, το οποίο κινούνταν με μεγάλη ταχύτητα στην λεωφόρο Σουνίου. Και ο νέος χρόνος μπήκε με ένα ακόμη, θανατηφόρο αυτήν τη φορά ατύχημα, στο Δήμο Ξυλοκάστρου όταν στις 8 Γενάρη τα ξημερώματα αυτοκίνητο έπεσε πάνω σε απορριμματοφόρο και σκότωσε την 45χρονη εργαζόμενη Ρομά και μητέρα πέντε παιδιών Ελένη Καραγιάννη. 

Δεν πρόκειται για «τυχαία περιστατικά» που απλώς συνέπεσαν. Στους ΟΤΑ αλλά και στον άμεσα σχετιζόμενο τομέα της ανακύκλωσης λειτουργεί τα τελευταία χρόνια μια «βιομηχανία» που συστηματικά παράγει τραυματισμένους, σακατεμένους και νεκρούς εργάτες και εργάτριες. Όπως καταγγέλλουν οι εργαζόμενοι στους Δήμους περισσότεροι από 60 συνάδελφοί τους έχουν χάσει τη ζωή τους εν ώρα εργασίας τα τελευταία οκτώ χρόνια. Πολλαπλάσιος είναι ο αριθμός αυτών που τραυματίστηκαν και ανυπολόγιστος ο αριθμός εκείνων που πέθαναν από ασθένειες που συνδέονταν άμεσα με το επάγγελμά τους. Ο κατάλογος της περασμένης χρονιάς σταχυολογημένος από καταγγελίες και δημοσιεύματα με «ατυχήματα» στους ΟΤΑ και στην ανακύκλωση, είναι ενδεικτικός αλλά καταλυτικός: 

• Στις 15 Γενάρη του 2022 ένας εργάτης σκοτώθηκε σε κέντρο επεξεργασίας απορριμμάτων στο Άστρος. • Στις 20 Φλεβάρη τραυματίστηκε εργαζόμενος στο πράσινο του Δήμου Βόλου. • Στις 14 Μαρτίου εργαζόμενος έπεσε από απορριμματοφόρο της ΔΕΔΥΣΑ Χανίων και έχασε τη ζωή του. • Στις 29 Μαρτίου, 62χρονος εργαζόμενος σε εταιρία που έχει αναλάβει εργολαβία  εργασιών πρασίνου στον Δήμο Ελληνικού έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια εργασιών κοπής κλαδιών, αφού ανέβηκε σε ανυψωτικό μηχάνημα χωρίς προστατευτικό που ήταν για εμπορεύματα.  • Στις 7 Απριλίου τραυματίστηκε με κατάγματα εργαζόμενος του Δήμου Μελά που βυθίστηκε σε λακκούβα μέτρων μετά από υποχώρηση του πεζοδρομίου. • Στις 4 Ιουλίου τραυματισμός εργαζόμενου καθαριότητας στην Σκόπελο. • Στις 9 Αυγούστου εργαζόμενος του δήμου Λουτρακίου, έχασε τη ζωή του πέφτοντας από ύψος έξι μέτρων. • Στις 12 Ιουλίου, εργαζόμενη στην καθαριότητα του δήμου Ωραιοκάστρου και μητέρα τεσσάρων παιδιών, τραυματίστηκε σοβαρά όταν το απορριμματοφόρο στο οποίο επέβαινε αναπήδησε πάνω από ένα φρεάτιο.  • Στις 28 Νοεμβρίου εργαζόμενος στην καθαριότητα του δήμου Ηρακλείου έχασε τη ζωή του καθώς άδειαζε κάδους απορριμμάτων, από αιφνίδιο θάνατο. Ήταν 62 χρονών. • Στις 9 Δεκέμβρη ένας 57χρονος εργαζόμενος σε απορριμματοφόρο στον ίδιο δήμο τραυματίστηκε σοβαρά στο κεφάλι, μετά από πτώση του στο οδόστρωμα καταλήγοντας στην ΜΕΘ. • Στις 29 Νοέμβρη στον Βύρωνα, την ώρα που εργαζόμενοι του Δήμου τοποθετούσαν Χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά, ένας εργαζόμενος τραυματίστηκε όταν υποχώρησε κολόνα δημοτικού φωτισμού με αποτέλεσμα να βρεθεί στο κενό. Στον ίδιο δήμο τρεις εργαζόμενοι στην υπηρεσία καθαριότητας, είχαν τραυματιστεί εν ώρα εργασίας με διαφορά μόλις τεσσάρων ημερών τον Ιούλιο… 

Η δραματική αύξηση των εργατικών «ατυχημάτων» στους ΟΤΑ οφείλεται ξεκάθαρα στην πολιτική που ασκεί αυτή η κυβέρνηση, αλλά και προηγούμενες καθώς και οι φίλιές τους δημοτικές αρχές. Πίσω από τα εργατικά «ατυχήματα» κρύβονται αλληλοσυνδεόμενες αιτίες: 

• Οι εργολαβίες και οι ιδιωτικοποιήσεις που αναγκάζουν τους εργαζόμενους κάτω από χειρότερες και όλο και περισσότερο ανεξέλεγκτες συνθήκες εργασίας. • Η κάλυψη πάγιων αναγκών των δήμων με συνεχή ανακύκλωση συμβασιούχων, εργαζόμενων από προγράμματα ΟΑΕΔ και εργαζόμενων σε εργολαβίες -που μέχρι να μάθουν τη δουλειά απολύονται- μεταφράζεται σε κατακόρυφη αύξηση των ατυχημάτων. • Ακόμη περισσότερο όταν εργαζόμενοι, που προσλαμβάνονται για να δουλέψουν στο πράσινο ή σαν οδοκαθαριστές, αναγκάζονται να καλύψουν κενά αλλού, πχ σε απορριμματοφόρο ή εξειδικευμένες εργασίες. • Ο παλαιός ασυντήρητος εξοπλισμός καθώς και η παντελής έλλειψη προστατευτικών μέσων που αναδείχτηκε και μέσα στην πανδημία. • Τα εξαντλητικά και κυκλικά ωράρια λόγω της έλλειψης προσωπικού που φέρνουν τους εργαζόμενους σε σημείο κατάρρευσης. • Οι αλλεπάλληλες αυξήσεις του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης των εργαζόμενων σε επικίνδυνα και ανθυγιεινά επαγγέλματα που ψηφίστηκαν τα προηγούμενα χρόνια. • Οι κατεστραμμένες υποδομές των δήμων -δρόμοι, πεζοδρόμια, κολώνες που έχουν να αλλάξουν από την εποχή της Ολυμπιάδας και ακόμη παρά πίσω. • Η διάλυση της Επιθεώρησης Εργασίας του (Σ.Ε.Π.Ε.) που λειτουργεί μόνο με 245 επιθεωρητές υγείας και ασφάλειας σε όλη την Ελλάδα. • Επιπλέον τεχνικοί ασφαλείας και οι ιατροί εργασίας στους δήμους έχει θεσμοθετηθεί να είναι εξωτερικοί συνεργάτες που περνάνε μια φορά το μήνα για λίγες ώρες από κάθε δήμο.

Άδικος θάνατος

Χαρακτηριστική είναι από αυτήν την άποψη η περίπτωση της Ελένης Καραγιάννη στο Ξυλόκαστρο. Περίπου ένα μήνα πριν από τον άδικο θάνατό της, στις 14 Δεκεμβρίου του 2022, η ΠΟΠ-ΟΤΑ σε ανακοίνωσή της μετά από επίσκεψή της στους εργαζόμενους του δήμου κατήγγειλε ανάμεσα σε άλλα: «Γίναμε γνώστες της πρόθεσης της δημοτικής αρχής να εκχωρήσει μέρος της αποκομιδής σε ιδιώτες. Η δημοτική αρχή βασίζεται σε μια έκθεση στην οποία παρουσιάζεται έλλειψη προσωπικού και μηχανολογικού εξοπλισμού, ενώ στην πραγματικότητα το προσωπικό απασχολείται σε αλλότριες εργασίες και ο εξοπλισμός απαξιώνεται γιατί δεν επισκευάζεται. Καλούμε τον δήμαρχο να αποσύρει την πρόταση για ιδιωτικοποίηση, να οργανώσει την υπηρεσία καθαριότητας, να προσλάβει το αναγκαίο προσωπικό…» 

Την ίδια στιγμή που η δημοτική αρχή μεθόδευε την ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας μέσω της τακτικής της απαξίωσης των υπαρχουσών δομών, η  Ελένη Καραγιάννη και οι συνάδελφοί της που ήταν μαζί της στη βάρδια συνέχιζαν να εργάζονται το νέο χρόνο χωρίς σύμβαση στο δήμο (οι συμβάσεις τους είχαν λήξει τον Δεκέμβριο). Κάποιοι έπρεπε να μαζέψουν τα σκουπίδια. Και ήρθε η «κακιά στιγμή» για να αποκαλυφθεί ότι η δημοτική αρχή ενόψει ιδιωτικοποίησης της καθαριότητας συνέχιζε να απασχολεί τους εργαζόμενους «μαύρα». Όπως κατήγγειλε ο πρόεδρος της ΠΟΠ-ΟΤΑ «και άλλοι συνάδελφοι εργάζονται ανασφάλιστοι στο δήμο και αμείβονται με “μεροκάματο”, δηλαδή, “μαύρο” χρήμα παρότι το Σωματείο Εργαζομένων έχει ζητήσει από τον δήμαρχο να προσλάβει προσωπικό καθαριότητας με δίμηνες συμβάσεις, εκείνος αρνείται, καθώς στόχος του είναι η ιδιωτικοποίηση της καθαριότητας».

Η δημοτική αρχή ισχυρίζεται βέβαια ότι οι εργαζόμενοι δούλευαν «νόμιμα» αλλά ο πρόεδρος της ΠΟΕ-ΟΤΑ Νίκος Τράκας κατήγγειλε την δημοτική αρχή για «μεγάλη συγκάλυψη του εγκλήματος». Όπως ανέφερε, η πρόσληψη της θανούσας κι άλλων εργαζόμενων στην καθαριότητα με σύμβαση διάρκειας πέντε ημερών (!) για το διάστημα 4-9 Ιανουαρίου δημοσιεύτηκε στη Διαύγεια, την επόμενη μέρα του θανάτου της εργαζόμενης και την προηγούμενη της κηδείας της… 

Να κλιμακωθεί η απεργία

«Το εργασιακό έγκλημα που τελέστηκε στον Δήμο Ξυλοκάστρου, με θύμα μία νέα γυναίκα, υπάλληλο καθαριότητας, ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι... Για το αίμα που χύνεται, για το μεροκάματο του τρόμου και την “μαύρη” και αδήλωτη εργασία υπάρχουν ευθύνες. Ευθύνες πολιτικές, που αναλογούν στην σημερινή κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και σε μεγάλη μερίδα των Δημάρχων, που έχουν επιβάλει την πολιτική των μηδενικών ελέγχων, την ατιμωρησία, την ασυδοσία και εν τέλει την ανομία. Υπάρχουν επίσης ευθύνες πειθαρχικές και ποινικές που επιβάλλεται να αναζητηθούν και να καταλογιστούν από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Όσο αυτό δεν γίνεται, τόσο η “μαύρη” λίστα των θανάτων θα αυξάνει» αναφέρει στο κάλεσμά της για την 24ωρη πανελλαδική απεργία την Τρίτη 17 Ιανουαρίου η ΠΟΕ-ΟΤΑ. 

Αυτή είναι η αλήθεια και γι’ αυτό στη συνεδρίαση του Γενικού Συμβούλιου της ΠΟΕ ΟΤΑ στις 18 Γενάρη θα πρέπει να αποφασιστεί η κλιμάκωση της απεργίας προκειμένου να σταματήσει αυτό το διαρκές έγκλημα που κάθε μέρα απειλεί με νέους νεκρούς -συνδέοντας όλα τα υπόλοιπα αιτήματα για αυξήσεις στους μισθούς. Απαιτώντας όχι μόνο να φύγει αυτή η κυβέρνηση αλλά και να σταματήσουν οι ιδιωτικοποιήσεις και οι εργολαβίες, να γίνουν μαζικές προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στους ΟΤΑ, να παρθούν εδώ και τώρα ουσιαστικά μέτρα για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, να αγοραστούν νέα οχήματα και εξοπλισμός, να ενισχυθούν οι έλεγχοι στους χώρους εργασίας. 

Κορυφή του παγόβουνου

Η αύξηση των εργατικών ατυχημάτων στους ΟΤΑ είναι η κορυφή του παγόβουνου της συνολικότερης αύξησης των εργατικών ατυχημάτων στην Ελλάδα. Αυτήν την εικόνα είχαμε καταγράψει στην Εργατική Αλληλεγγύη πέρσι στις 18 Μαϊου μετά την απεργία της COSCO ύστερα από σοβαρό εργατικό ατύχημα στο λιμάνι του Πειραιά («Εργατικά “ατυχήματα”, εργοδοτικές δολοφονίες» Μάνος Νικολάου). Τον Σεπτέμβριο, η Ομοσπονδία Συλλόγων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδας ήρθε να την επιβεβαιώσει παρουσιάζοντας προσωρινά στοιχεία για τα εργατικά ατυχήματα τους πρώτους οκτώ μήνες του 2022. Κατέγραψε συνολικά 67 ατυχήματα στα οποία 34 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους, ενώ αρκετοί έχουν υποστεί σοβαρές αναπηρίες -ένας αριθμός που δείχνει αύξηση σε σχέση με τους 38 που κατέγραψε η ΕΛΣΤΑΤ για το 2020.

Η κυβέρνηση και οι κρατικές υπηρεσίες αντί να αναδεικνύουν το ζήτημα συστηματικά το υποβαθμίζουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει τα εργατικά ατυχήματα με δύο χρόνια καθυστέρηση και ο ΕΦΚΑ με τρία. Ενώ δεν καταγράφονται οι επαγγελματικές ασθένειες, όταν σύμφωνα με την Ομοσπονδία Συλλόγων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδας, εκτιμάται ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση 100.000 άνθρωποι τον χρόνο χάνουν τη ζωή τους από ασθένειες που συνδέονται με το επάγγελμά τους. 

Αυτό είναι προφανές στους ΟΤΑ. Οι «αιφνίδιοι» θάνατοι εργαζομένων άνω των 60 που εργάζονται μέσα στο κρύο μαζεύοντας σκουπίδια, κάθε άλλο παρά αιφνίδιοι είναι. Οι ηπατίτιδες θερίζουν στους δήμους – και όχι τυχαία. Έχουν να κάνουν με τα ελλιπή μέσα προστασίας και τον εμβολιασμό. Μόλις το 2018, τα συνδικάτα στους δήμους κατήγγειλαν ότι δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι στην καθαριότητα των δήμων, παρότι προβλέπεται από το νόμο, είχαν να εμβολιαστούν για ένα και πλέον χρόνο για την ηπατίτιδα Β. 

«Ήταν μητέρα πέντε παιδιών και μέλος της κοινότητάς μας»

«Χθες, Κυριακή 8 Ιανουαρίου, έχασε τραγικά την ζωή της μια εργαζόμενη στην καθαριότητα του Δήμου Ξυλοκάστρου, όταν διερχόμενο Ι.Χ. έπεσε πάνω της υπό αδιευκρίνιστες ακόμα συνθήκες. Η 45χρονη Ε.Κ. ήταν μητέρα πέντε παιδιών και μέλος της κοινότητάς μας. Σύμφωνα με καταγγελίες συνδικαλιστικών φορέων της περιοχής, η άτυχη γυναίκα ήταν ανασφάλιστη και εργαζόταν στον Δήμο με καθεστώς “μαύρης εργασίας”. Όσο για τα αίτια του δυστυχήματος αλλά και τις σοβαρές καταγγελίες των συνδικαλιστικών φορέων για το καθεστώς εργασίας της  εκλιπούσας, απαιτούμε να διερευνηθούν σε βάθος και δίχως υπεκφυγές από τις αρμόδιες υπηρεσίες». 

Αυτά ανέφερε στην ανακοίνωσή της η Πανελλαδική Συνομοσπονδία Ελλήνων Ρομά «ΕΛΛΑΝ ΠΑΣΣΕ» αναδεικνύοντας άλλη μια πτυχή αυτού του τραγικού συμβάντος. Δεν είναι λίγα τα ΜΜΕ που τις προηγούμενες εβδομάδες έτρεξαν να καλύψουν την εξέγερση που ακολούθησε την άδικη δολοφονία του 16χρονου Ρομά Κώστα Φραγκούλη στην Θεσσαλονίκη, με άρθρα και αναλύσεις που (υπό την υψηλή καθοδήγηση της ΕΛ.ΑΣ και του Θεοδωρικάκου) παρουσιάζουν τις κοινότητες των Ρομά σαν «άνδρα ανομίας» που πρέπει να παταχτούν με νέες «αστυνομικές» επιχειρήσεις.

Ο θάνατος της Ελένης Καραγιάννη ανέδειξε ότι οι Ρομά αποτελούν ενεργό κομμάτι της εργατικής τάξης αυτής της χώρας, για την ακρίβεια του πιο φτωχού κομματιού της. Και αν υπάρχει κάτι που συστηματικά τους σπρώχνει στο περιθώριο είναι ο ζοφερός συνδυασμός από τη μια του κρατικού ρατσισμού και από την άλλη της άγριας νεοφιλελεύθερης ατζέντας που έχει φτάσει σε ανείπωτα ύψη με την διαχείριση της κυβέρνησης Μητσοτάκη. Αν μια δημόσια υπηρεσία βάζει μια μάνα πέντε παιδιών να εργάζεται «μαύρα» στα απορριμματοφόρα και δεν «τρέχει κάστανο», μπορούμε να φανταστούμε -και όλοι γνωρίζουμε- κάτω από τι συνθήκες καλούνται να εργαστούν οι Ρομά στον ιδιωτικό τομέα. 

«Μετανάστες με καροτσάκια σουπερμάρκετ ή Ρομά με μικρά φορτηγά σαρώνουν τους δρόμους και δεν αφήνουν ούτε πρίζα… Το μεγάφωνο στη διαπασών σηκώνει στο πόδι γειτονιές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Τα φορτηγάκια με τους Ρομά να κρέμονται από την καρότσα, έτοιμους να αρπάξουν ό,τι άχρηστο υπάρχει σε σπίτια και καταστήματα, διαγκωνίζονται με μετανάστες που σέρνουν καρότσια σουπερμάρκετ και μαζεύουν συνήθως τις μικρότερες σε μέγεθος συσκευές» διαβάζαμε σε ένα άρθρο του Βήματος το 2013. «Δεν είναι κακό να τις μαζεύουν οι Ρομά. Το πρόβλημα είναι ότι τα απόβλητα αυτά καταλήγουν σε μάντρες εμπόρων παλαιών μετάλλων, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν συνεργάζονται πάντα μαζί μας καθώς οι δήμοι δεν δουλεύουν όπως θα έπρεπε» δήλωνε τότε ο εκπρόσωπος μιας συνεργαζόμενης με τους ΟΤΑ εταιρίας ανακύκλωσης.

Δέκα χρόνια μετά, τα παράνομα σκραπατζίδικα συνεχίζουν να ανταγωνίζονται τις, πολλές περισσότερες σήμερα, επίσημες εταιρίες ανακύκλωσης για το ποιος θα κερδοσκοπήσει περισσότερο -πάνω σε μια μπίζνα με εκατομμύρια ευρώ κέρδη, που δεν θα υπήρχαν χωρίς τη «μαύρη» σκληρή εργασία των ρακοσυλλεκτών και των εργαζόμενων στα σκραπατζίδικα και στις εταιρίες ανακύκλωσης. Κανείς δεν πρόκειται ποτέ να μετρήσει τους ρακοσυλλέκτες που έχασαν τη ζωή τους ή τραυματίστηκαν στους δρόμους της Αθήνας και μέσα στις χωματερές, δουλεύοντας σκληρά για να βγάλουν το ψωμί της ημέρας. 

Από το Ξυλόκαστρο ως την Αθήνα