Στην Ελλάδα το τραπεζικό σύστημα έχει κοστίσει στο δημόσιο, στον φορολογούμενο αν προτιμάτε, πάνω από 100 δις. Σε αυτά πρέπει να προσθέσουμε και 20 δις περίπου που είναι οι εγγυήσεις του Ελληνικού δημοσίου προς τα κοράκια για τα κόκκινα δάνεια. Το σύνολο των κόκκινων δανείων «υπό διαχείριση» είναι ονομαστικής αξίας 90 δις. Από αυτά ιδιωτικά δάνεια είναι τα 42,5 δις και από τα 42,5 δις στεγαστικά υπό διαχείριση σε κοράκια είναι 24,5 δις. 

Είναι προκλητικό λοιπόν ότι από τα 120 δις που έχει συνεισφέρει η κοινωνία στις τράπεζες ούτε ένα ευρώ δεν έχει καταλήξει να στηρίξει το δανειολήπτη. Το αντίθετο τα στεγαστικά δάνεια αποτελούν τη βασική εγγύηση προς το δημόσιο και συνακόλουθα τα κοράκια για τα ομολογιακά δάνεια που έχουν εκδοθεί για το πρόγραμμα Ηρακλής. Με άλλα λόγια οι εγγυήσεις του Ελληνικού δημοσίου προς τα κοράκια καλύπτονται από τα σπίτια του κόσμου. Αυτά εγγυώνται το όλο πρόγραμμα. Το κράτος έχει βάλει την κοινωνία ενέχυρο για να καλύψει τις ζημιές των τραπεζών. 

Όμως η συγκεκριμένη πράξη έχει πλέον και έντονη οσμή απάτης. Ποια είναι τα περιβόητα κοράκια και κυρίως τι λεφτά έχουν πληρώσει για να πάρουν στην κατοχή τους δάνεια 90 δις και να μας βγάλουν στο δρόμο; Είναι αμφίβολο ότι οι μεταβιβάσεις των δανείων έγιναν με κανονικές αγοραπωλησίες κάτι που επιβεβαιώθηκε με την πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου που απαγορεύει τη λήψη καταδιωκτικών μέτρων ενάντια στο δανειολήπτη εκτός εάν αυτός που τα εξασκεί είναι και ο κάτοχος του δανείου. 

Κοράκια

Το τελευταίο στοιχείο που συνθέτει το πάζλ του σκανδάλου των κόκκινων δανείων, γιατί περί σκανδάλου πρόκειται, είναι ότι το κράτος με τα κοράκια τα χάλασαν στη μοιρασιά. Οι τράπεζες περίμεναν ότι το δημόσιο θα τους αφήσει το σύνολο του εκπλειστηριάσματος των σπιτιών του κόσμου. Θεώρησαν ότι με αυτό τον τρόπο θα μπορούσαν να τιτλοποιήσουν τα δάνεια σε υψηλότερες τιμές και να πραγματοποιήσουν έτσι υψηλότερα κέρδη αξιοποιώντας τις εγγυήσεις του δημοσίου. Το κράτος όμως θέλει να βάλει στο χέρι τουλάχιστον το 25% του προϊόντος του πλειστηριασμού αφού οι κατοικίες χρωστάνε και φόρους (κυρίως ΕΝΦΙΑ). Έτσι οι «τιτλοποιήσεις» των κόκκινων δανείων είναι στον αέρα.

Την ώρα που κάνουμε αυτή τη συζήτηση τράπεζες και κοράκια πιέζονται να προχωρήσουν σε μαζικούς πλειστηριασμούς σε ένα καθεστώς απόλυτης αδιαφάνειας. Βλέπετε η διατήρηση των κατοικιών συνεπάγεται συσσώρευση απαιτήσεων του δημοσίου που περιορίζει τα μελλοντικά τους κέρδη. Την ίδια ώρα τα συνεχώς αυξανόμενα τραπεζικά επιτόκια προετοιμάζουν τη νέα γενιά των κόκκινων δανείων. Κοντολογίς, καινούργια βάσανα περιμένουν τον κόσμο.

Η λύση είναι προφανής και την ξέρουμε όλοι. 1) Άμεση παύση όλων των πλειστηριασμών κατοικίας, 2) ακύρωση της μεταβίβασης των κόκκινων δανείων στα κοράκια αφού ούτως ή άλλως είναι παράνομες, 3) προστασία της κατοικίας με ενίσχυση του δανειολήπτη και όχι του εκπλειστηριαστή.

Κάποιοι θα πουν ότι αυτά είναι σοσιαλιστικά μέτρα. Δεν ισχύει. Στη κρίση του 1930 το αμερικανικό δημόσιο ίδρυσε δύο κρατικές οντότητες την “Federal National Mortgage Association” γνωστή στον κόσμο ως “Fannie mae”. Αυτός είναι ο κρατικός οργανισμός που τιτλοποιεί τα δάνεια εξασφαλίζοντας ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα ώστε να μπορεί να χρηματοδοτεί και να αναχρηματοδοτεί τα στεγαστικά δάνεια. Όμως το σχήμα δεν σταματά εκεί. Υπάρχει και ένας δεύτερος κρατικός φορέας η “Federal Home Loan Mortgage Corporation” γνωστή στον κόσμο ως “Freddie mac”. Αυτή αγοράζει και εγγυάται στεγαστικά δάνεια από τις τράπεζες και με αυτό το τρόπο προσφέρει την ικανότητα στους δανειολήπτες να αναχρηματοδοτήσουν τα δάνειά τους. Με τη δημιουργία τέτοιων θεσμών και 20 δις εγγυήσεις του δημοσίου (όσα βάζουν για τα κοράκια) το πρόβλημα των κόκκινων στεγαστικών δανείων (24 δις είναι όλα σε ονομαστική αξία άρα αξία αναχρηματοδότησης κάτω από 16 δις) μπορεί να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά και ο κόσμος να κρατήσει το σπίτι του.

Τέλος, υπάρχει το ζήτημα της προστασίας της πρώτης κατοικίας. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας ήταν απαίτηση των κορακιών ώστε να μπορέσουν να τιτλοποιήσουν δάνεια αφού έτσι μπορούσαν να βγάλουν πιο εύκολα τα σπίτια στο σφυρί. 

Η επίθεση στη λαϊκή κατοικία είναι επιλογή του κεφαλαίου και του νεοφιλελευθερισμού και όχι κάποια ανάγκη «εξυγίανσης των τραπεζών». Η βασική επιδίωξη είναι η πραγματοποίηση κερδών τόσο από την εκποίηση των κατοικιών, όσο και από παρεμβάσεις στον αστικό ιστό της Αθήνας και των μεγάλων πόλεων από κατασκευαστικές εταιρείες. Από τη σκοπιά αυτή είναι ευρύτερη η ανάγκη ενός πλατιού κινήματος αλληλεγγύης απέναντι στους πλειστηριασμούς που θα ενταθούν το επόμενο διάστημα. 

Νίκος Στραβελάκης, 

οικονομολόγος, πανεπιστημιακός ΕΚΠΑ

• Παρέμβαση εκ μέρους της Ανταρσία στις γειτονιές της Αθήνας, στην εκδήλωση «Πλειστηριασμοί – Εξώσεις, η λεηλασία συνεχίζεται» που οργάνωσε η Ενωτική Πρωτοβουλία κατά των Πλειστηριασμών στις 12/1.

Συγκέντρωση έξω από τον Άρειο Πάγο οργάνωσε η Ενωτική Πρωτοβουλία Κατά των Πλειστηριασμών την Πέμπτη 26/1 με τη στήριξη κινήσεων πόλης κι οργανώσεων της αριστεράς, ανάμεσά τους και της Ανταρσία στις γειτονιές της Αθήνας.